Σε δημόσια διαβούλευση έθεσε σήμερα η ΡΑΕ τις βασικές αρχές σχεδιασμού του Μεταβατικού Μηχανισμού Αποζημίωσης Ευέλικτης Ισχύος (ΜΜΑΕΙ) στο Διασυνδεδεμένο Ηλεκτρικό Σύστημα της χώρας μας στη βάση της «Μελέτης Αναγκών Ευελιξίας του Συστήματος για την περίοδο 2018-2027» του ΑΔΜΗΕ.

Η διαβούλευση ολοκληρώνεται στις 22 Σεπεμβρίου.

Αναλυτικότερα, η πρόταση της ΡΑΕ όπως αναρτήθηκε, αναφέρει τα εξής:

Η ΡΑΕ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της για τη διασφάλιση επαρκούς ισχύος ηλεκτροπαραγωγής για την αδιάλειπτη κάλυψη της ζήτησης, σύμφωνα με τις αρχές της αποδοτικότητας και της οικονομικότητας (άρθρα 3, 4 και 12 Ν. 4001/2011), και σε υλοποίηση των υποχρεώσεων της χώρας, όπως αυτές απορρέουν από το «Δεύτερο Συμπληρωματικό Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Ελληνικών Αρχών», λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τις ανάγκες του Συστήματος, οι οποίες αποτυπώνονται στις συναφείς Μελέτες του Διαχειριστή του Συστήματος, θέτει σήμερα σε Δημόσια Διαβούλευση τη «Μελέτη Αναγκών Ευελιξίας του Συστήματος για την περίοδο 2018-2027» που υπέβαλε ο Διαχειριστής του Συστήματος καθώς και τις βασικές προδιαγραφές ενός νέου Μηχανισμού Δυναμικότητας, ο οποίος προτείνεται να τεθεί σε ισχύ κατά το μεταβατικό διάστημα έως την αποτελεσματική εφαρμογή των νέων αγορών του Μοντέλου-Στόχου.

Ειδικότερα, σε συνέχεια της «Μελέτης Επάρκειας Ισχύος για την περίοδο 2017-2023» που υπέβαλε ο ΑΔΜΗΕ το 2016, των αποτελεσμάτων της συναφούς Δημόσιας Διαβούλευσης της ΡΑΕ («Δημόσια Διαβούλευση της πρότασης της ΡΑΕ για τον βασικό σχεδιασμό του Μηχανισμού Αποζημίωσης Επάρκειας Ισχύος (ΜΑΕΙ) στο Διασυνδεδεμένο Ηλεκτρικό Σύστημα της χώρας μας»[1]), της συνεργασίας με τις αρμόδιες Αρχές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, ιδίως, των συμπερασμάτων που εξάγονται από τη νέα «Μελέτη Αναγκών Ευελιξίας του Συστήματος για την περίοδο 2018-2027» του Διαχειριστή, η ΡΑΕ θέτει σε δημόσια διαβούλευση τα βασικά στοιχεία και τη διαδικασία εφαρμογής – κατά το κατωτέρω χρονικά προσδιορισμένο και περιορισμένο διάστημα – ενός «Μεταβατικού  Μηχανισμού Αποζημίωσης Ευέλικτης Ισχύος».

Ειδικότερα, οι παράμετροι του σχεδιασμού του εν λόγω Μηχανισμού λαμβάνουν υπόψη τα κριτήρια που θεσπίζονται από το ενωσιακό θεσμικό πλαίσιο και ιδίως τις «Κατευθυντήριες Γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας για την περίοδο 2014-2020» [2014/C 200/01]).  Συγκεκριμένα, η Επιτροπή έχει υπογραμμίσει τη σημασία αξιολόγησης της ανάγκης των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας όχι μόνο σε επάρκεια αλλά και σε ευελιξία, θέση που αποτυπώνεται και στην πρότασή της για την τροποποίηση του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου (βλ. ειδικότερα την πρότασή της για τροποποίηση του Κανονισμού 714/2009 και προτεινόμενου Άρθ. 16 «Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τους όρους πρόσβασης στο δίκτυο για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση του Κανονισμού 1228/2003», όπου γίνεται αναφορά στις ανάγκες ευελιξίας του Συστήματος).

Ο προτεινόμενος Μηχανισμός, δεδομένου του μεταβατικού του χαρακτήρα, προσομοιάζει ως προς ορισμένες βασικές παραμέτρους του στον προϊσχύσαντα «Μεταβατικό Μηχανισμό Αποζημίωσης Ευελιξίας» (ΜΜΑΕ), ιδίως όσον αφορά στην υπηρεσία που θα αποζημιώνεται, στα κριτήρια επιλεξιμότητας των παρόχων της και στη θέσπιση διαδικασίας ελέγχου για τη συμμόρφωσή τους με τις τιθέμενες απαιτήσεις. Ωστόσο, στοιχείο ουσιαστικής διαφοροποίησης συνιστά η εισαγωγή διαγωνιστικών διαδικασιών για τον καθορισμό της αποζημίωσης των μονάδων.

Ειδικότερα, οι βασικές παράμετροι σχεδιασμού του προτεινόμενου Μηχανισμού είναι οι εξής:

1. Διάρκεια: Ο νέος Μεταβατικός Μηχανισμός Αποζημίωσης Ευέλικτης Ισχύος είναι σκόπιμο να διαρκέσει έως τη θέση σε εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, με το οποίο θα λειτουργούν οι νέες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας (προθεσμιακή, αγορά επόμενης μέρας, ενδοημερήσια, εξισορρόπησης), σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ενωσιακού πλαισίου για το «Μοντέλο Στόχο».

2. Ανάγκες ευελιξίας: Η δημοπρατούμενη ποσότητα ισχύος για παροχή υπηρεσιών ευελιξίας θα αντιστοιχεί στις ανάγκες του Συστήματος για ευελιξία, όπως αυτές αποτυπώνονται στη Μελέτη Ευελιξίας που υπέβαλε στην Αρχή ο Διαχειριστής του Συστήματος. Με βάση τα σενάρια που αξιολογήθηκαν, η Μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Σύστημα παρουσιάζει ανάγκη για ευελιξία, αφενός υπό τη μορφή της μεταβολής ισχύος εντός χρονικού διαστήματος τριών ωρών (ευελιξία 3 ωρών), αφετέρου εντός μίας ώρας (ευελιξία 1 ώρας). Ειδικότερα, για τον πρώτο τύπο υπηρεσίας «ευελιξίας», η μέγιστη απαιτούμενη ισχύς υπολογίζεται για το έτος 2018 σε 4.263 MW, ενώ για τον δεύτερο τύπο σε 2.662 MW (ως μέρος της πρώτης των 4.263 MW).

3. Υπηρεσίες: Η επιλογή των προς δημοπράτηση υπηρεσιών λαμβάνει υπόψη τα συμπεράσματα της Μελέτης αναφορικά με την αποτύπωση των αναγκών ευελιξίας του Συστήματος, ώστε οι υπηρεσίες αυτές να εξυπηρετούν τον επιδιωκόμενο σκοπό. Εν προκειμένω, προκύπτουν οι εξής επιλογές:

α. Δημοπράτηση μιας ενιαίας υπηρεσίας ευελιξίας, η οποία καλύπτει τις συνολικές ανάγκες της ευελιξίας 3 ωρών του Συστήματος, ήτοι 4.263 MW,

β. Δημοπράτηση δύο διακριτών υπηρεσιών, οι οποίες θα καλύπτουν τις απαιτήσεις του Συστήματος για ευελιξία 1 ώρας και 3 ωρών, αντίστοιχα. Οι υπηρεσίες θα είναι συμπληρωματικές, υπό την έννοια ότι οι ανάγκες ευελιξίας 3 ωρών καλύπτονται εν μέρει από την ικανοποίηση των αναγκών για ευελιξία 1 ώρας. Με βάση τη Μελέτη του ΑΔΜΗΕ, οι προς δημοπράτηση υπηρεσίες για το 2018 εκτιμώνται ως εξής:

4. Επιλεξιμότητα: Τα κριτήρια επιλεξιμότητας θα σχετίζονται με τα ήδη εγκεκριμένα κριτήρια του προηγούμενου εγκεκριμένου από την ΕΕ ΜΜΑΕ (ήτοι, οι σωρευτικώς ισχύουσες προϋποθέσεις για: ελάχιστο ρυθμό μεταβολής ισχύος 8MW/min, δυνατότητα εντός τριών ωρών από την έκδοση σχετικής Εντολής Κατανομής του Διαχειριστή να ακολουθείται ένας γρήγορος κύκλος λειτουργίας και δυνατότητα απόκρισης για τουλάχιστον τρεις συνεχόμενες ώρες). Στην περίπτωση δημοπράτησης δύο υπηρεσιών, η επιλέξιμη ισχύς (MW) θα είναι διαφορετική για κάθε υπηρεσία, βάσει των αναγκών απόκρισης των μονάδων στον αντίστοιχο χρόνο. Με βάση τα κριτήρια αυτά και τις προδιαγραφές ευέλικτης λειτουργίας, είχαν προσδιοριστεί στον προηγούμενο μηχανισμό ΜΜΑΕ ως επιλέξιμες τεχνολογίες, οι μονάδες τεχνολογίας αεριοστροβίλου ανοιχτού και συνδυασμένου κύκλου, οι κατανεμόμενες υδροηλεκτρικές μονάδες, καθώς και οι κατανεμόμενες μονάδες ΣΗΘΥΑ για το μέρος της ισχύος τους για την οποία δεν αμείβονται από μηχανισμό στήριξης ΑΠΕ-ΣΗΘΥΑ.

Σε σχέση με την επιλέξιμη ισχύ ανά τεχνολογία ισχύουν επίσης τα παρακάτω:

α.   Υ/Η μονάδες: Λόγω περιορισμού στη διαθεσιμότητα των φυσικών πόρων, η επιλέξιμη ισχύς των Υ/Η μονάδων θα απομειώνεται σε σύγκριση με την ονομαστική τους ισχύ. Η απομείωση αυτή θα βασίζεται στην αξιολόγηση της διαθεσιμότητάς τους και της πραγματικής δυνατότητάς τους να παρέχουν την υπηρεσία, λαμβανομένου υπόψη και του συντελεστή παραγωγής τους, με βάση ιστορικά στοιχεία των τελευταίων ετών. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τον προηγούμενο μηχανισμό ΜΜΑΕ, για τις επιλέξιμες υδροηλεκτρικές μονάδες παραγωγής, η καταρχήν Διαθέσιμη Ισχύς προέκυπτε ως ο αριθμητικός μέσος όρος του μεγέθους της μέσης ισχύος HCAPu,y που συνεισέφερε η Μονάδα για την κάλυψη του φορτίου του Συστήματος για τα τρία (3) Έτη Αξιοπιστίας που προηγούνται του έτους εφαρμογής του Μηχανισμού, σταθμισμένη ως προς το φορτίο του Συστήματος. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία των 3 τελευταίων ετών ο συντελεστής μέσης  ισχύος (Capacity Factor – CF ) για τις Υ/Η μονάδες εκτιμάται σε 18%. Εναλλακτικά  θα εξεταστεί η δυνατότητα υπολογισμού του συντελεστή μέσης ισχύος με βάση τη μεθοδολογία για το προσδιορισμό ενεργειακού περιορισμού των μονάδων αυτών, που θα εκπονηθεί από τον ΑΔΜΗΕ.

β. Μονάδες ΦΑ: Για τις μονάδες ΦΑ, η μέγιστη ισχύς που θα θεωρείται επιλέξιμη για την περίπτωση της υπηρεσίας ευελιξίας 1 ώρας θα ισούται με την ισχύ μεταξύ του τεχνικού ελαχίστου και του μέγιστου σημείου λειτουργίας της μονάδας, ενώ για την περίπτωση της υπηρεσίας ευελιξίας 3 ωρών, ως μέγιστη επιλέξιμη θα θεωρείται η μέγιστη ισχύς λειτουργίας της μονάδας. Η αρχικώς επιλέξιμη ισχύς θα υπολογίζεται βάσει των άρθρων 185 και 186 του ΚΔΕΣΜΗΕ λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία διαθεσιμότητας των τριών (3) τελευταίων ετών αξιοπιστίας, και κατόπιν διαδικασίας δοκιμαστικής λειτουργίας για κάθε μονάδα. Η δοκιμαστική λειτουργίας τίθεται ως προϋπόθεση συμμετοχής των μονάδων στη διαγωνιστική διαδικασία .

Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα λειτουργίας των μονάδων ΦΑ υπό συνθήκες έλλειψης καυσίμου, όπως αυτά καταδείχθηκαν κατά την ενεργειακή κρίση του προηγούμενου χειμώνα, και προκειμένου για την επίτευξη μεγαλύτερου επιπέδου ασφάλειας εφοδιασμού, η επιλεξιμότητα των μονάδων φυσικού αερίου θα συνδέεται με την από μέρους τους παροχή εγγυήσεων ως προς την εξασφάλιση σταθερής παροχής ενέργειας / διαθεσιμότητας καυσίμου, σύμφωνα και με τους ισχύοντες όρους αδειοδότησης των μονάδων (διαθεσιμότητα εναλλακτικού καυσίμου πετρελαίου ντίζελ ή αποθηκευμένης ποσότητας φυσικού αερίου).  

γ. Απόκριση ζήτησης: Από την καταρχήν διερεύνηση της δυνατότητας για συμμετοχή της ζήτησης στον Μηχανισμό προκύπτει ότι τα εγγενή χαρακτηριστικά ενός μηχανισμού ευελιξίας συνδέονται με την απαίτηση παροχής στο Σύστημα ειδικών υπηρεσιών, και κυρίως της ικανότητας μεταβολής της καταναλισκόμενης ισχύος με συγκεκριμένο ελάχιστο ρυθμό, κατόπιν σχετικής εντολής του Διαχειριστή του Συστήματος. Η απαίτηση αυτή είναι διαφορετική από τη γενική έννοια των απαιτήσεων επάρκειας. Παρόλο που υπάρχει η δυνατότητα περιορισμού της ζήτησης, ιδίως ως προς τους τηλεμετρούμενους καταναλωτές, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αντιμετώπιση των περιόδων αιχμής, δεν υφίσταται επί του παρόντος στην ελληνική αγορά η τεχνική υποδομή ούτως ώστε η ζήτηση να λαμβάνει και να ανταποκρίνεται σε συνεχόμενες εντολές του Διαχειριστή, για την ικανοποίηση των ειδικών απαιτήσεων ευελιξίας. Επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η ζήτηση μπορεί να παράσχει τις υπό εξέταση υπηρεσίες σε αυτή τη φάση. Περαιτέρω, στην παρούσα φάση, η χώρα έχει σε λειτουργία μηχανισμό διακόψιμης ισχύος, στον οποίο συμμετέχει η ζήτηση μέσω σχετικών δημοπρασιών που εκτελεί ο Διαχειριστής του Συστήματος για περιορισμένο αριθμό ωρών ενεργοποίησης που δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις ευελιξίας του Συστήματος. Η διάρκεια ισχύος του μηχανισμού αυτού έχει προσδιοριστεί αρχικά μέχρι τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, ωστόσο, η χώρα έχει υποβάλει από 25 Ιουλίου 2017 σχετικό αίτημα παράτασής του. Παρόλα αυτά, η δυνατότητα συμμετοχής της ζήτησης σε ανάγκες ευελιξίας του Συστήματος θα επανεξεταστεί σε επόμενο στάδιο και σε συνδυασμό με τις ανάγκες διαμόρφωσης ολοκληρωμένου ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου, καθώς επίσης και των αναγκαίων υποδομών για την ισότιμη συμμετοχή της.

δ. Διασυνδέσεις: Αν και σε επίπεδο αρχών, οι διασυνοριακές διασυνδέσεις θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση της επάρκειας ισχύος του Συστήματος, η συμμετοχή τους στον σχεδιαζόμενο μηχανισμό δεν κρίνεται ως τεχνικά δυνατή ενόψει της απουσίας των τεχνικών εκείνων προδιαγραφών που θα επέτρεπαν σε διαχειριστές να δώσουν εντολές σε μονάδες που βρίσκονται εκτός της εθνικής επικράτειας αλλά και να ελέγξουν τη συμμόρφωση αυτών με τις παρεχόμενες εντολές.

5. Σχεδιασμός διαγωνιστικής διαδικασίας: Η κατοχύρωση του δικαιώματος συμμετοχής στον Μηχανισμό θα γίνει μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας. Οι επιτυχόντες στη διαδικασία θα έχουν την υποχρέωση παροχής της σχετικής υπηρεσίας για χρονικό διάστημα που θα καθορίζεται στους όρους της δημοπρασίας. Ανάλογα με την εξέλιξη υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων στην αγορά, με σκοπό την εφαρμογή του Μοντέλου Στόχου, ενδέχεται να πραγματοποιηθούν περισσότερες της μιας δημοπρασίες.

Η  διαγωνιστική διαδικασία προτείνεται να γίνει με κατάθεση κλειστών προσφορών.

Σε περίπτωση που υιοθετηθεί η προσέγγιση των δύο υπηρεσιών ευελιξίας, οι αντίστοιχες δημοπρασίες θα πραγματοποιηθούν διαδοχικά πρώτα για την παροχή της ευελιξίας 1 ώρας και στη συνέχεια για την παροχή της ευελιξίας 3 ωρών. Μεταξύ των δημοπρασιών θα μεσολαβεί επαρκές χρονικό διάστημα για τη διαμόρφωση από τους συμμετέχοντες στη δεύτερη δημοπρασία των προσφορών τους λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της πρώτης.

Κάθε προσφορά θα περιλαμβάνει ζεύγος διαθέσιμης επιλέξιμης ισχύος (τμήμα ή και το σύνολο της διαθέσιμης επιλέξιμης ισχύος μιας μονάδας) και τιμής.

Οι επιτυχόντες στη διαγωνιστική διαδικασία θα αποζημιώνονται με βάση την προσφορά τους (“pay as bid”).

Ο σχεδιασμός των διαγωνιστικών διαδικασιών θα περιλαμβάνει μηχανισμούς, ώστε αφενός να διασφαλίζεται ότι οι δημοπρασίες δεν θα οδηγήσουν στη δημιουργία απροσδόκητων κερδών (windfall profits), αφετέρου να αποτρέπεται το ενδεχόμενο καταχρηστικής άσκησης δεσπόζουσας επιρροής που θα ματαίωνε τον σκοπό και το επιδιωκόμενο ωφέλιμο αποτέλεσμα.

6. Διοικητικός καθορισμός ανώτατης τιμής προσφοράς: Για τον περιορισμό του κόστους του μηχανισμού θα ορισθεί ανώτατη τιμή προσφοράς, λαμβάνοντας υπόψη το πρόσθετο σταθερό κόστος που υπολογίζεται ότι προκύπτει για τις θερμικές μονάδες από την παροχή της υπηρεσίας ευελιξίας. Η ανώτατη τιμή προσφορών προτείνεται σε 25.000€/MW, λαμβάνοντας υπόψη το πρόσθετο κόστος λειτουργίας και συντήρησης (O&M) λόγω εντεταμένων κύκλων έναυσης/σβέσης και το πρόσθετο κόστος προμήθειας/μεταφοράς ΦΑ (Gas procurement & transportation) των μονάδων που παρέχουν υπηρεσίες ευελιξίας, όπως οι τιμές αυτές κόστους είχαν εγκριθεί από την ΕΕ στον προϊσχύσαντα ΜΜΑΕ.

7. Χρηματοδότηση του σχεδιαζόμενου Μηχανισμού: Το κόστος της εφαρμογής του Μηχανισμού θα επιμερίζεται μεταξύ των Εκπροσώπων Φορτίου. Η χρέωση εκάστου Εκπροσώπου Φορτίου θα υπολογίζεται σε μηνιαία βάση αναλογικά με το ποσοστό του συνολικού φορτίου κάθε Εκπροσώπου Φορτίου ως προς το Φορτίο του Συστήματος κατά τις Ώρες Αυξημένης Πιθανότητας Απώλειας Φορτίου.

8.  Αξιολόγηση παροχής των υπηρεσιών ευελιξίας: Για τη μέγιστη δυνατή διασφάλιση της παροχής της υπηρεσίας προτείνεται η θέσπιση αντικινήτρων μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την συμμετοχή στον Μηχανισμό, μέσω της πρόβλεψης κατάλληλων και αναλογικών κυρώσεων.  Σε κάθε περίπτωση, κατά τη περίοδο διάρκειας του Μηχανισμού θα επιβάλλεται διαδικασία δοκιμαστικής λειτουργίας για τις μονάδες που θα συμμετέχουν στο Μηχανισμό.