Υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ για την Ελλάδα. Η χώρα βλέπει την έξοδο από το τρίτο πρόγραμμα προσαρμογής ως τον Αύγουστο, βάζοντας τέλος σε μια δεκαετία σχεδόν χρηματοδοτικής στήριξης από τους διεθνείς πιστωτές. Για τις Βρυξέλλες, όμως, οι κίνδυνοι από το να αφήσουν τον έλεγχο της χώρας με τις υψηλότερες οφειλές είναι μεγάλοι.
Σε μια έκθεση 186 σελίδων για την πορεία της αξιολόγησης, έθεσε χθες την τεράστια κλίμακα οικονομικών παρεμβάσεων από το 2010 στην υπερχρεωμένη χώρα. Αξίζει να διαβαστεί ως ένας από τους λίγους αναλυτικούς καταλόγους για το τι σήμαινε η διάσωση τα τελευταία δύο χρόνια.
Από μεταρρυθμίσεις στο δικαιικό σύστημα ως τη δημιουργία Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων για τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία, δεν υπάρχει τομέας πολιτικής που δεν αγγίχτηκε από τους πιστωτές τα τελευταία οκτώ χρόνια. Όλα αυτά θα τελειώσουν, αν η Αθήνα καταφέρει να βγει επιτυχημένα από το πρόγραμμα διάσωσης το ερχόμενο καλοκαίρι.
Τα σημάδια είναι καλά. Η κυβέρνηση σχεδιάζει μια σειρά εκδόσεων ομολόγων για να δημιουργήσει «μαξιλάρι ρευστότητας» το 2018 και υπεραποδίδει στους δημοσιονομικούς στόχους. Η έκθεση της Κομισιόν δίνει μια πανηγυρική εικόνα για την πρόοδο της Αθήνας: η οικονομία έδειξε «μεγαλύτερη αντοχή απ’ όσο αναμενόταν», ενώ το σφίξιμο του ζωναριού υπήρξε «σθεναρό και εξαιρετικό».
Αλλά, όπως είναι στη φύση των προγραμμάτων διάσωσης -όπου χώρες που χρειάζονται μετρητά υπόσχονται μεταρρυθμίσεις-, το τέλος της χρηματοδότησης σημαίνει και το τέλος της κηδεμονίας. Για τους Ευρωπαίους πιστωτές της Ελλάδας, των οποίων το μεγαλύτερο έργο ήταν να χτίσουν μια λειτουργική δημόσια διοίκηση σχεδόν από το τίποτα, αυτό είναι ένα πρόβλημα.
Η κυβέρνηση πέρασε τα τελευταία δύο χρόνια εκατοντάδες νόμους για τα πάντα, από τη δημιουργία δικτύου κοινωνικής προστασίας ως την αναμόρφωση του εργασιακού και της αγοράς προϊόντων. Με δέκα μήνες να απομένουν για τη λύση του προγράμματος, οι πιστωτές θα πιέσουν για την εφαρμογή αυτού του βουνού των συχνά μη δημοφιλών νομοθεσιών, ώστε οι αλλαγές να δουν τελικά το φως της ημέρας.
Η πρόκληση είναι πρωτοφανής (η Κύπρος απαιτήθηκε να κάνει μόλις μία μεγάλη μεταρρύθμιση και απέτυχε ακόμα και σε αυτό). Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη χωρίς κτηματολόγιο. Με την εξαίρεση της Μάλτας, είναι το δυσκολότερο μέρος για να κάνεις επιχειρήσεις στην ΕΕ, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Η τεχνική υποστήριξη γι' αυτές τις βαθιές μεταρρυθμίσεις δεν θα εξαφανιστεί μετά τη λήξη του προγράμματος αλλά η ΕΕ θα χάσει το εύρος της επιβολής, μόλις οι ενέσεις μετρητών σταματήσουν.
Για τους πιστωτές, η οικονομική αναγκαιότητα των μέτρων είναι αυταπόδεικτη και υπαρξιακή για την Ελλάδα. Είναι καλύτερο να περιγραφεί ως μια άσκηση κτισίματος ενός σύγχρονου κράτους, αντί για απλές μεταρρυθμίσεις που κρατούν τη χώρα αξιόχρεη. Η επιτυχία, ωστόσο, δεν είναι μακράν από εξασφαλισμένη, καθώς το μεγαλύτερο οικονομικό πείραμα της ευρωζώνης οδεύει προς το τέλος.
