Η αναμενόμενη απόφαση για πώληση ενός σχετικά μεγάλου αριθμού λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ ΑΕ θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια και μεγαλύτερη ταχύτητα στην οικονομική περιθωριοποίηση ή/και απαξίωση της ΔΕΗ ΑΕ…
Πρόκειται για τη "χειρότερη πολιτική απόφαση" που θα μπορούσε ποτέ να ληφθεί για τη ΔΕΗ, καθώς οι πωλήσεις λιγνιτικών μονάδων θα πραγματοποιηθούν χωρίς ανάλογη μείωση των τεραστίου ύψους απαιτήσεων της ΔΕΗ από απλήρωτους λογαριασμούς ρεύματος.
Η εγκατάλειψη του "μοντέλου της Μικρής ΔΕΗ" - με επιμερισμό των απλήρωτων λογαριασμών ανάλογα με το ποσοστό των πωλούμενων μονάδων - θα μπορούσε, μέσω των κατάλληλων εμπορικών πρακτικών, να συμβάλει στην σχετικά ταχεία ταχύτερη εξυγίανση του χαρτοφυλακίου Απαιτήσεων της "Μεγάλης" και της "Μικρής ΔΕΗ" και σε όφελος της Ενεργειακής Οικονομίας και του Υγιούς Ανταγωνισμού.
Πολύτιμος χρόνος χάθηκε και με το "μοντέλο των υποχρεωτικών δημοπρασιών ρεύματος" που παράγεται από τη ΔΕΗ για να αποδειχθεί μονομερώς ζημιογόνο γι΄αυτήν. αλλά και χωρίς να λυθεί το πρόβλημα του ασύμμετρα πολύ μεγαλύτερου μεριδίου της ΔΕΗ στη Λιανική Αγορά ως προς το μερίδιό της στο σύνολο της Εγχώριας Προσφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Οι συνέπειες από το μονομερή προσανατολισμό για πωλήσεις λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ ΑΕ;
Η εγκατάλειψη του "μοντέλου της Μικρής ΔΕΗ" θα εντείνει τον Άνισο Ανταγωνισμό σε βάρος της ΔΕΗ ΑΕ, καθώς θα επιδιωχθεί να πωληθούν λιγνιτικές μονάδες "καθαρές" από απαιτήσεις από απλήρωτους λογαριασμούς.
Στην πράξη η ΔΕΗ καλείται να αναλάβει μονομερώς τα τεράστια κόστη από τους απλήρωτους λογαριασμούς, που φαίνεται να ξεπερνούν τα 2.300 εκατ. € σύμφωνα με διάφορα δημοσιεύματα.
Η "πολιτική απόφαση" για πωλήσεις λιγνιτικών μονάδων χωρίς τις αναλογούσες σε αυτές επιβαρύνσεις από απλήρωτους λογαριασμούς, αναμφισβήτητα τις καθιστά περισσότερο ελκυστικές από επενδυτικής πλευράς.
Η διατήρηση του χαρτοφυλακίου Υδροηλεκτρικών Σταθμών αναμφισβήτητα αποτελεί "ισχυρό πλεονέκτημα" έναντι των Ανταγωνιστών της. Βεβαίως και αυτό τελεί υπό την αίρεση ότι οι ετήσιες εισροές υδάτων στους ταμιευτήρες θα είναι επαρκείς για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Το τίμημα της πώλησης;
Για τους υποψήφιους επενδυτές που θα θελήσουν να επενδύσουν σε λιγνιτικές μονάδες είναι κατ΄αρχήν πολύ θετικό γεγονός ότι αυτές θα πωληθούν "καθαρές" από συμβατικές υποχρεώσεις ιδιαίτερα έναντι πελατών που συνολικά έχουν τεράστιες οφειλές…
Είναι όμως τελείως αβέβαιη η πώλησή τους σε μια "εύλογη τιμή", καθώς το τίμημα εξαγοράς τους αναμένεται να διαμορφωθεί σε χαμηλά επίπεδα για τους εξής βασικούς λόγους:
Μια μακρά περίοδος οικονομικής και δημοσιονομικής αβεβαιότητας για την Ελληνική Οικονομία μέσα στα επόμενα 5 - 10 χρόνια καθιστά αυξημένους τους κινδύνους απώλειας επενδυτικών κεφαλαίων.
Κατά την περίοδο αυτή δεν προβλέπεται μέση ετήσια αύξηση της Ιδιωτικής Κατανάλωσης πάνω από 1%, αφού μεγάλα τμήματα του πληθυσμού προβλέπεται να έχουν μειώσεις των διαθεσίμων εισοδημάτων τους (κυρίως συνταξιούχοι που ξεπερνούν τα 2,6 εκατ. άτομα). Ούτε όμως υπάρχουν "αισιόδοξα σενάρια" για αύξηση της Ζήτησης Ηλεκτρικ΄΄ης Ενέργειας από εγχώριες βιομηχανίες/ βιοτεχνίες προσανατολισμένων στην αύξηση του όγκου των πωλήσεών τους προς την Εσωτερική Αγορά.
Με αυτά τα δεδομένα θα είναι εξαιρετικά δύσκολη η αύξηση του Όγκου της Καταναλισκόμενης Ηλεκτρικής Ενέργειας και κατ΄επέκταση των τιμών χονδρικής και λιανικής.
Με τα σημερινά δεδομένα της Ενεργειακής Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν προβλέπεται αλλαγή της αντι-ανθρακικής/ λιγνιτικής παραγωγής. Έτσι, οι τυχόν προς πώληση λιγνιτικές μονάδες - όπως και αυτές που θα απομείνουν στη ΔΕΗ - θα επιβαρύνονται ιδιαίτερα σε βάρος της ανταγωνιστικότητάς τους σε επίπεδο χονδρικής αγοράς.
Στο σύνολό του το Ηλεκτροπαραγωγικό Δυναμικό της Ελλάδας - συμπεριλαμβανομένων και των Ανανεώσιμων Πηγών - χαρακτηρίζεται ως "πλεονάζον". Ακόμη και με το "σενάριο" της "ελαστικοποίησης" των σήμερα υψηλών επιδοτούμενων τιμών για τις ΑΠΕ οι τιμές σε επίπεδο χονδρικής θα παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο, λόγω του "πλεονάζοντος" Ηλεκτροπαραγωγικού Δυναμικού σε σχέση με τη μέση ετήσια Εγχώρια Ζήτηση Ηλεκτρικής Ενέργειας στα τελευταία χρόνια.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχει ενδιαφέρον για εξαγορές ανθρακικών μονάδων, καθώς αυτές παραμένουν μη ανταγωνιστικές σε επίπεδο χονδρικών αγορών…
Η ανταγωνιστικότητα Φυσικού Αερίου/ Άνθρακα σαφώς ευνοεί περισσότερο την πρώτη ενεργειακή ύλη, πολύ περισσότερο όταν γίνεται εκμετάλλευση εξαντλούμενων κοιτασμάτων άνθρακα/λιγνίτη.
Έσοδα από λειτουργικές δραστηριότητες
Οι Αποτιμήσεις Μελλοντικών Αξιών και η ικανότητα δημιουργίας Καθαρών Κερδών των εταιρειών βασίζονται (διεθνώς) από την πορεία των ταμειακών ροών (Cash Flows) που προέρχονται από λειτουργικές, επενδυτικές και χρηματοδοτικές δραστηριότητες.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα έχει να αντιμετωπίσει η ΔΕΗ ΑΕ μέσα στα επόμενα χρόνια είναι η πορεία των εσόδων της από λειτουργικές δραστηριότητες… Στην πράξη αυτές αποτελούν τα έσοδα από την άσκηση των εμπορικών δραστηριοτήτων που προέρχονται από την παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Πίνακας 1 δείχνει τη διαχρονική πορεία των ταμιακών ροών του Ομίλου ΔΕΗ από τις διάφορες δραστηριότητές του.
Στο πρώτο εξάμηνο 2017 διαπιστώνεται αφενός μεν μια πολύ μεγάλη μείωση των καθαρών εισροών από λειτουργικές δραστηριότητες, ενώ για πρώτη φορά καταγράφεται μια πολύ σημαντική αύξηση καθαρών εισροών από επενδυτικές δραστηριότητες: αυτές που προήλθαν από την πώληση της θυγατρικής ΑΔΜΗΕ ΑΕ.
Το αντίτιμο της πώλησης είναι "μεγάλη οικονομική ανάσα" για τη μητρική εταιρεία, αλλά αυτή πλέον θα πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στη βελτίωση των καθαρών εισροών από λειτουργικές δραστηριότητες. Στο προσεχές μέλλον μοναδική πηγή αύξησης εσόδων από επενδύσεις μπορεί να προέλθει από τις πωλήσεις λιγνιτικών μονάδων ή και από άλλα πάγια στοιχεία, όπως υδροηλεκτρικοί σταθμοί.
Όσο όμως παραμένουν τα "μεγάλα ανοίγματα" από απλήρωτους λογαριασμούς τόσο μικρότερα ή και αρνητικά θα είναι τα Cash Flows της ΔΕΗ ΑΕ.
Βεβαίως πολλά θα εξαρτηθούν από το περιθώριο καθαρού κέρδους που θα μπορεί να εξασφαλίζει με βάση τις Λιανικές Τιμές σε σχέση και με τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν από τον Ανταγωνισμό με τους άλλους παρόχους.
Ρευστοποιήσεις παγίων Ενεργητικού
Ο Πίνακας 2 είναι αρκετά αποκαλυπτικός της διαχρονικής πορείας των πιο σημαντικών στοιχείων του Ομίλου ΔΕΗ ΑΕ, τα οποία επηρεάζονται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες:
Το Ενεργητικό και τα Πάγια Στοιχεία για πρώτη φορά μειώνονται στο τέλος του πρώτου εξαμήνου 2017 περίπου κατά 2 δισ. € σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ημερομηνίες των προηγουμένων ετών. Προφανώς η μεγάλη αυτή μείωση συνδέεται με την πώληση του ΑΔΜΗΕ, ενώ νέα μείωση θα υπάρξει και από την τυχόν πώληση λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ ΑΕ.
Τα Ίδια Κεφάλαια του (εναπομείναντος…) Ομίλου ΔΕΗ διαμορφώθηκαν στα 5,4 δισ. € στα τέλη Ιουνίου 2017, στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των ετών μετά από το 2009, δηλαδή πριν από την πραγματοποίηση μεγάλων αυξήσεων των τιμών ώστε να "ανοίξει η αγορά" και να γίνει ελκυστική για τους Ανταγωνιστές. Επομένως, με την επίτευξη πώλησης λιγνιτικών μονάδων θα δημιουργηθούν συνθήκες αύξησης των Ιδίων Κεφαλαίων ή/και μείωσης του ποσοστού των Ξένων Κεφαλαίων στο σύνολο του Ενεργητικού/ Παθητικού.
πίνακας 2
Με βάση τα στοιχεία Α΄ εξαμήνου 2017 διαπιστώνεται μεγάλη συρρίκνωση του Κύκλου Εργασιών λόγω εντεινόμενου Ανταγωνισμού… Διαβάζοντας πιο προσεκτικά κανείς τδα σχετικμά στοιχεία διαπιστώνει ότι η Κύκλος Εργασιών α΄εξαμήνου 2017 ήταν ο μικρότερος από όλα τα αντίστοιχα εξάμηνα των προηγουμένων ετών μέχρι και το 2007, δηλαδή πολύ πριν από την οικονομική κρίση και τις αυξήσεις Τιμών Λιανικής για το "άνοιγμα της αγοράς" σε Ανταγωνιστές.
Προφανώς, πωλήσεις λιγνιτικών μονάδων σε τρίτους θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε μελλοντικούς κύκλους εργασιών της ΔΕΗ, χωρίς να είναι δυνατόν να γίνουν προβλέψεις για τη σχέση Απαιτήσεων από απλήρωτους λογαριασμούς ως προς τους μελλοντικούς κύκλους εργασιών…
Τα πρόσφατα Καθαρά Κέρδη του Ομίλου για το πρώτο εξάμηνο 2017 είναι από τα χαμηλότερα της τελευταίας 12ετίας… Στην πραγματικότητα - εάν αφαιρεθούν τα κέρδη από την πώληση του ΑΔΜΗΕ - τα καθαρά αποτελέσματα (από λειτουργικές δραστηριότητες) είναι τα χειρότερα από την εισαγωγή της ΔΕΗ στο Χρηματιστήριο Αθηνών… Υπενθυμίζεται ότι οι Ζημίες του πρώτου εξαμήνου 2008 οφείλονται στην "ενεργειακή κρίση" που είχε ξεσπάσει, όταν οι τιμές του Πετρελαίου ξεπέρασαν τα 110 δολάρια…, ενώ τον επόμενο χρόνο - με την πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου - η ΔΕΗ πέτυχε "κέρδη ρεκόρ"…
Όπως ήδη τονίσθηκε ανωτέρω, η κερδοφορία θα επηρεασθεί θετικά από την πώληση λιγνιτικών μονάδων (καθαρές εισροές από επενδυτικές δραστηριότητες), αλλά με μειωμένο κύκλο εργασιών η κερδοφορία από λειτουργικές δραστηριότητες - με το "αισιόδοξο σενάριο" - θα είναι μάλλον περιορισμένη.
Ασήμαντες οι Κεφαλαιακές Αποδόσεις
Τα παρατιθέμενα στοιχεία του Πίνακα 3 είναι αρκετά αποκαλυπτικά για την εξαιρετικά δυσμενή πορεία των Κεφαλαιακών Αποδόσεων του Ομίλου ΔΕΗ.
Συγκεκριμένα:
Παρά τις διαχρονικές "κατηγορίες" ότι η ΔΕΗ αποτελούσε και αποτελεί ένα "μονοπώλιο", η πραγματικότητα είναι ότι η δεσπόζουσα θέση της μέσα στην αγορά δεν της εξασφάλισε ικανοποιητικές Κεφαλαιακές και Επενδυτικές Αποδόσεις (σε επίπεδο Ομίλου).
Οι ασήμαντες Κεφαλαιακές Αποδόσεις του Ομίλου ΔΕΗ οφείλονταν στις πολύ χαμηλές Τιμές Λιανικής, που δεν επέτρεπαν την είσοδο άλλων παρόχων…
Στο πρώτο εξάμηνο 2017 διαπιστώνεται σχεδόν η μεγαλύτερη χειροτέρευση των Οικονομικών Αποδόσεων στην τελευταία 12ετία (με εξαίρεση το 2008 λόγω της ενεργειακής κρίσης και των υψηλών θερμοκρασιών που επικράτησαν), αφού…
Η Απόδοση Ενεργητικού έπεσε στο 0,09%, χαμηλότερη απόδοση εποχών...
Η Απόδοση με βάση τα τεράστια σε αξία Πάγια (κέρδη με βάση τα παγιοποιημένα στοιχεία: εργοστάσια, ενεργειακές υποδομές κλπ) είναι ασήμαντη, μόλις 0,12%...
Η Απόδοση Κύκλου Εργασιών (περιθώριο καθαρού κέρδους) έπεσε στο 0,56%...
πίνακας 3
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Πάνω από 15 χρόνια έχουν περάσει από τότε που η Ιταλία εφάρμοσε το "μοντέλο εκσυγχρονισμού" της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, "σπάζοντας" και ιδιωτικοποιώντας την τότε πλήρως κρατική εταιρεία, για να δημιουργηθεί μία μεγάλη αλλά και άλλες μικρότερες…
Παρά το γεγονός ότι, στην Ελλάδα ήταν πασίγνωστο από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ότι έπρεπε να προχωρήσει το "άνοιγμα της εσωτερικής αγοράς" υπήρξαν πολύ μεγάλες καθυστερήσεις. Το "μοντέλο της Μικρής ΔΕΗ" εγκαταλείφθηκε για να υιοθετηθεί στη συνέχεια το "μοντέλο των υποχρεωτικών δημοπρασιών (ΝΟΜΕ)" και τελευταία να υιοθετηθεί το "μοντέλο των ιδιωτικοποιήσεων λιγνιτικών μονάδων"…
Δυστυχώς, αντί κατά προτεραιότητα και με ευρεία "πολιτική συναίνεση" να προχωρήσουν η οικονομική εξυγίανση του Ομίλου ΔΕΗ από τους απλήρωτους λογαριασμούς και η "διάσπαση" της μητρικής εταιρείας, επικράτησε ο "πολιτικός καιροσκοπισμός" με ολέθριες συνέπειες για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Ομίλου ΔΕΗ.
"Μεγάλο ερώτημα" είναι εάν ο Όμιλος ΔΕΗ έχει την ικανότητα "στροφής" σε άλλες νέες εξειδικευμένες ενεργειακές υπηρεσίες, πέραν της Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, αυξάνοντας με γρήγορους ρυθμούς τα συνολικά έσοδά του…
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν σήμερα "βιώσιμες λύσεις" χωρίς επίπονες "εσωτερικές αναδιαρθρώσεις" για μεγάλη και συνεχή συμπίεση του λειτουργικού κόστους…
(*) Δρα Οικονομολόγου, τέως διευθυντή Επικοινωνίας Ομίλου ΔΕΗ
