Το ρωσικό αέριο μπορεί να  φθάνει στην Ελλάδα από τον παλαιό αγωγό στα σύνορα με τη Βουλγαρία, όμως προέρχεται από τον νέο αγωγό Ρωσίας-Τουρκίας, Turkish Stream.

Η διαδρομή μέσω της Ουκρανίας, απ’ όπου περνούσε στο παρελθόν το ρωσικό αέριο που κατέληγε στα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα έχει καταργηθεί,αναφέρει το Euractiv σε σχετικό δημοσίευμα.   

Παρά τους περιορισμούς της ΕΕ για την επέκταση του ρωσικού ομίλου στις ευρωπαϊκές υποδομές και στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, η Gazprom κατάφερε μέσω της Βουλγαρίας και του «Balkan Stream», το οποίο τυπικά αποτελεί την  επέκταση του βουλγαρικού εθνικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου, να «κλειδώσει» τη βουλγαρική αγορά και να τη χρησιμοποιεί πια σαν την πύλη μεταφοράς αερίου σε γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες, όπως τουλάχιστον αναφέρει το δημοσίευμα

Η  Gazprom έχει δεσμεύσει τα πιο σημαντικά συνοριακά σημεία των βουλγαρικών αγωγών διέλευσης και σύμφωνα με τo άρθρο,  αυτό έγινε χωρίς να καταβάλλει τα κεφάλαια για την κατασκευή του Balkan Stream, ο οποίος χρηματοδοτήθηκε από το βουλγαρικό δημόσιο.  Ο έλεγχος πέρασε στο ρωσικό κολοσσό  μέσω μακροπρόθεσμων συμβάσεων μεταξύ της Gazprom και του βουλγαρικού κρατικού φορέα Bulgartransgaz. Οι συμβάσεις αυτές, μεταξύ άλλων καλύπτουν την δέσμευση χωρητικότητας  σχεδόν όλων των συνοριακών δυνατοτήτων, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Διαχειριστών Φυσικού Αερίου ( ENTSO-G).

 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Βουλγαρία εξαρτώνται από την ικανότητα επτά σημείων εισόδου και εξόδου σε διασυνοριακούς αγωγούς φυσικού αερίου.

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η Gazprom ελέγχει όλες τις βασικές εξόδους του βουλγαρικού συστήματος προς τη στρατηγική νότια κατεύθυνση, δηλαδή την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Βόρεια Μακεδονία, καθώς και προς τη Σερβία στα δυτικά.

Μέχρι το τέλος του 2019, η Gazprom προμήθευε φυσικό αέριο στη λεγόμενη νότια κατεύθυνση στην Ευρώπη, μέσω transit αγωγού από την  Ουκρανία και τη Ρουμανία στη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Τουρκία και την πΓΔΜ.

Από την 1η Ιανουαρίου 2020, η ροή της διέλευσης άλλαξε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το ρωσικό αέριο έρχεται   από την Τουρκία μέσω της  δεύτερης γραμμής του αγωγού Turkish Stream, o οποίος μεταφέρει  απ΄ευθείας το αέριο από τη Ρωσία στην ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας. Με  τη νέα διαδρομή, το αέριο της Gazprom εισέρχεται μέσω των βουλγαρικών-τουρκικών συνόρων στην είσοδο Strandzha II - Malkoclar,  όπου συνδέεται  ο  ρωσοτουρκικός αγωγός με το εθνικό δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου της Βουλγαρίας.

Η χωρητικότητα του εν λόγω σημείου προορίζεται για περισσότερο από το 90% για αέριο της Gazprom και της συνδεδεμένης εταιρίας ΜΕΤ, που έχει έδρα στην   Ελβετία, βάσει μακροχρόνιας σύμβασης που ισχύει έως το 2039.

Στην πραγματικότητα τα ποσοστά δεν έχουν μεγάλη σημασία επειδή αυτός ο τουρκο-βουλγαρικός αγωγός δεν έχει φυσική σύνδεση με κανέναν άλλο αγωγό, καθώς  το αέριο προέρχεται απευθείας από τον ρωσικό σταθμό συμπίεσης κοντά στην Anapa, στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Κανένας άλλος παίκτης δεν έχει φυσική πρόσβαση σε αυτήν την είσοδο αερίου.

Αφού εισέλθει στη Βουλγαρία, ένα μέρος του φυσικού αερίου μεταφέρεται στο εθνικό δίκτυο  της γειτονικής χώρας για τις εγχώριες ανάγκες και το υπόλοιπο προωθείται  στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής του Balkan Stream ως συνέχεια του Τurkish Stream, το ρωσικό φυσικό αέριο θα προωθηθεί δυτικά προς τη Σερβία.

Στο νότο, η Gazprom προμηθεύει την Ελλάδα και έχει δεσμεύσει σχεδόν το 100% της χωρητικότητας της εξόδου Kulata-Σιδηρόκαστρο.

Στα δυτικά, η συνέχιση του Turkish Stream στη συνοριακή πόλη Zajecar της Σερβίας, βρίσκει τη  Gazprom Export και τις συνδεδεμένες εταιρείες να κατέχουν το 80% της χωρητικότητας.

Στα νοτιοδυτικά,  στην έξοδο Kyustendil-Zhidilovo προς Βόρεια Μακεδονία, η Gazprom κατέχει το 100% της εξαγωγικής ικανότητας

Παρότι, η παλιά διαδρομή μέσω της Ουκρανίας δεν χρησιμοποιείται, η Gazprom εξακολουθεί να κατέχει τα δικαιώματα στη χωρητικότητα . Συνεχίζει να διατηρεί την είσοδο στο σύστημα Negru Voda II και III στη Ρουμανία, καθώς και την έξοδο στα  βουλγαρο-τουρκικά σύνορα Strandzha I - Malkoclar.

Το συνοριακό σημείο σύνδεσης Βουλγαρίας- Ρουμανίας κοντά στο Ruse - Giurgiu έχει αφεθεί σχεδόν ελεύθερο, αλλά στην πράξη αυτό δεν έχει σημασία, καθώς η Ρουμανία είναι χώρα παραγωγής φυσικού αερίου.

Για τον ίδιο λόγο, είναι σχεδόν ελεύθερη η χωρητικότητα και του άλλου σημείου σύνδεσης Βουλγαρίας-Ρουμανίας.

Έτσι,  οι μόνες ευκαιρίες εξαγωγής μη ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Βουλγαρίας είναι ο Βορράς στη Ρουμανία και από εκεί, πιθανώς μικρές ποσότητες στην Ουκρανία,  μέσω της παλαιάς οδού διέλευσης από το  Negru Voda I, απ’ όπου στο παρελθόν «κατέβαινε»  το ρωσικό αέριο προς το νότο.

Το δημοσίευμα τονίζει ότι οι συνέπειες για την ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου είναι σοβαρές. «Η Ελλάδα θα ξεχειλίζει με αέριο από τους τερματικούς σταθμούς του Νότιου Διαδρόμου και Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου, αλλά θα είναι απομονωμένη από την κυκλοφορία ροών μέσω της Βουλγαρίας. Η Gazprom κρατά ήδη ολόκληρη τη νότια κατεύθυνση.» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το σκοπό της μεταφοράς αερίου από την Ελλάδα στη Βουλγαρία εξυπηρετεί πάντως η εν εξελίξει κατασκευή του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού IGB, o oποίος θα τροφοδοτείται με αζέρικο αέριο από τον αγωγό ΤΑΡ και το ελληνικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου αερίου (LNG), που φθάνει στη χώρα από διάφορες πηγές.  

Ορισμένοι υποστηρίζουν  ότι  η στιγμή της αλήθειας θα έρθει όταν τεθεί σε λειτουργία ο Balkan Stream και θα καταστεί προφανές ότι παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Οδηγία για το φυσικό αέριο, καθώς η Gazprom κατέχει περισσότερο από το 50% της χωρητικότητάς του. Ωστόσο στο ερώτημα του  Euractiv  προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εάν ο Turkish-Balkan Stream συμμορφώνεται με τις προδιαγραφές της   ΕΕ για  την πρόσβαση τρίτων παικτών στο 50% της χωρητικότητάς του, η απάντηση ήταν  ότι το έργο ήταν σύμφωνο με το δίκαιο της ΕΕ.

Οσο για τον λόγο για το οποίο η Βουλγαρία και ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ  δέχθηκαν τη συμφωνία με τη Gazprom, για τον Balkan Stream,  αυτός φαίνεται πως ανάγεται στο παρελθόν και στις διευθετήσεις μετά τη ματαίωση του αγωγού South Stream. Επισήμως η Ρωσία έχει απαλλάξει τη Βουλγαρία από αξιώσεις για την ακύρωση του εν λόγω αγωγού, ο οποίος ουσιαστικά ματαιώθηκε -ενώ το έργο,  αγωγός Ρωσίας- Βουλγαρίας, είχε προχωρήσει αρκετά- μετά από παρέμβαση της ΕΕ. Aπό την ακύρωση η Gazprom ενέγραψε επισήμως ζημιές ύψους 800 εκατ. ευρώ.Αναλυτές εκτιμούν ότι το αντάλλαγμα ήταν o Balkan Stream.