Ανησυχίες για ένα νέο κύκλο αύξησης των διεθνών τιμών του πετρελαίου και ενδεχομένως του φυσικού αερίου εξέφρασαν πολλοί αναλυτές, μετά την απόφαση των ηγετών των G-7, των 7 ισχυρότερων χωρών της Δύσης- να εξετάσουν τον τρόπο επιβολής ενός πλαφόν τιμής στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου. Μετά την επιμονή του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντάγκι θα εξεταστεί και η επιβολή ανάλογου “χαμηλού” πλαφόν για το ρωσικό αέριο.

Η πρώτη αντίδραση του Κρεμλίνου ήταν ότι η Gazprom θα μπορούσε να ζητήσει αλλαγές στα συμβόλαια διάθεσης του αερίου, αν η Δύση επιβάλει πλαφόν στις τιμές του ρωσικού αερίου.

Η πρόταση για το πλαφόν στο πετρέλαιο μπορεί κατ’ αρχήν να φαίνεται θετική, όμως θα μπορούσε να λειτουργήσει και σαν μπούμερανγκ για τις τιμές, όπως για παράδειγμα έχουν λειτουργήσει ως τώρα διάφορες κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ κατά της  Ρωσίας. Γιατί μπορεί να πλήττουν καίρια τον τρόπο λειτουργίας της ρωσικής οικονομίας και να έχουν ανατρέψει την καθημερινότητα των Ρώσων, ταυτόχρονα όμως έχουν επιφέρει μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου και του αερίου, τροφοδοτώντας ένα ισχυρότατο πληθωριστικό κύμα,  μεγάλη ακρίβεια στην Ευρώπη και φόβους για ύφεση και ελλείψεις καυσίμων και άλλων πρώτων υλών τον επόμενο χειμώνα.

Σε πρώτη ανάγνωση η επιβολή ενός ανώτατου ορίου τιμής στις ρωσικό αργό μειώνει τον ενεργειακό λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  βοηθά στον έλεγχο του πληθωρισμού και ταυτόχρονα περιορίζει τα έσοδα της Μόσχας από τις εξαγωγές ενέργειας, με τα οποία χρηματοδοτεί την εισβολή στην Ουκρανία. Το σχέδιο που εξετάζεται στηρίζεται στην απαγόρευση της ασφάλισης ρωσικού φορτίου πετρελαίου που μεταφέροται με τάνκερ, όταν η τιμή διάθεσης των φορτίων ξεπερνά το ανώτατο όριο, που θα οριστεί. Η τιμή αυτή θεωρείται ότι θα είναι αρκετά χαμηλότερη όχι μόνον από τα περίπου 117 δολ/βαρελι που πωλείται σήμερα το brent , αλλά και κάτω από τα 90 δολ/βαρέλι που πουλά με discount σήμερα η Ρωσία το πετρέλαιό της. Eκτιμάται ότι θα μπορούσε τοποθετηθεί λίγο υψηλότερα από το οριακό κόστος παραγωγής της Ρωσίας, το οποίο υπολογίζεται σε 40 δολ/βαρέλι, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Reuters.

Για να φέρει όμως πρακτικά αποτελέσματα η ιδέα αυτή και να μην διαταράξει έτι περαιτέρω την αγορά,  θα πρέπει να συμπλεύσουν με την απόφαση  και άλλες χώρες, όπως  η Ινδία και  η Κίνα, που σήμερα αγοράζουν με discount το ρωσικό αργό και ως τώρα δεν δείχνουν ότι θέλουν να έλθουν σε ρήξη με τη Μόσχα. Αλλά και τα τάνκερ που μεταφέρουν ρωσικό αργό θα μπορούσαν να βρουν εναλλακτικές λύσεις ασφάλισης από αυτές που παρέχουν η ΕΕ και η Βρετανία. Μάλιστα ήδη έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται κάποια σχήματα ασφάλισης από Ινδία, Κίνα και Ρωσία.

Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει ο Βλαντιμιρ Πούτιν αλλά και οι άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Υπάρχει η πιθανότητα η Ρωσία να μειώσει την προφορά πετρελαίου, όπως συμβαίνει σήμερα με το φυσικό αέριο και οι τιμές έχουν εκτιναχθεί. Σύμφωνα με άρθρο του Olivier Blanchard στο Reuters, αν το μερίδιο του ρωσικού πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά από 8% που είναι σήμερα περιοριστεί στο 5%, τότε οι διεθνείς τιμές θα ανέβουν κατά 30%

Ας σημειωθεί ότι οι τιμές του brent, που είχαν υποχωρήσει  στα 108-110 δολάρια/βαρέλι εξ αιτίας των προβλέψεων για ύφεση στην Ευρώπη, άρχισαν να ανεβαίνουν και πάλι τις τελευταίες ημέρες λόγω της πιθανότητας επιβολής νέων κυρώσεων στις ρωσικές εξαγωγές. Χθες, που ανακοινώθηκε και επίσημα η απόφαση των G-7 για το πλαφόν στις τιμές, το brent κέρδισε 2,45% και έφθασε πριν το κλείσιμο στα 117,91 δολ/βαρέλι. 

Αν το ανώτατο όριο είναι ανεπαρκές - δηλαδή δεν είναι πολύ χαμηλό- τότε ενδέχεται οι τιμές του πετρελαίου να μην εκτοξευθούν, εκτιμά ο αρθρογράφος του Reuters. Θα μπορούσε όμως να εξασφαλιστεί -έστω και άτυπα - ότι η Ρωσία θα αποδεχθεί να εξάγει το πετρέλαιο της με αναγκαστική έκπτωση, σε τιμές που της επιβάλλουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη; Aν ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν το δεχθεί και μειώσει την προσφορά, τότε το πιθανότερο είναι ότι οι τιμές θα ανέβουν.  Σήμερα δεν υπάρχει καμία διαβεβαίωση ότι η  Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θέλουν ή μπορούν να αντισταθμίσουν την απώλεια προσφοράς  από τη Ρωσία, θέτοντας σε λειτουργία  την πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητά- διαδικασία καθόλου απλή για παραγωγικό δυναμικό που έχει μείνει ανενεργό για καιρό. ‘Αλλωστε, η όλη διαταραχή  δημιουργήθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, έχει επιφέρει τέτοια αύξηση στις τιμές του αργού, που έχει λειτουργήσει πρός όφελος όλων των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας.

Εν τω μεταξύ οι χώρες της  ΕΕ, που χρειάστηκαν ένα μήνα για να συμφωνήσουν στην απόφαση για το ολικό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο -το οποίο θα τεθεί σε ισχύ στο τέλος- τώρα θα πρέπει να ξεκινήσουν νέο γύρο συνομιλιών για να συμφωνήσουν στο πλαφόν, υπό το βάρος της οικονομικής πίεσης που ήδη φέρνουν οι υψηλές τιμές. 

Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε εισέβαλε στην Ουκρανία  η ΕΕ έχει πληρώσει περισσότερα από 32 δισεκατομμύρια δολάρια στη Μόσχα για την αγορά πετρελαίου.