Κοινά μέτρα για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και τη συλλογή και αναδιανομή των πλεονασματικών εσόδων του ενεργειακού τομέα στους τελικούς πελάτες εισάγει ο κανονισμός που συμφωνήθηκε από τους υπουργούς ενέργειας της ΕΕ και αναμένεται να εγκριθεί επίσημα με γραπτή διαδικασία –στη συνέχεια θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα.
Ειδικότερα, το Συμβούλιο συμφώνησε σε εθελοντικό στόχο συνολικής μείωσης 10% της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και υποχρεωτικό στόχο μείωσης 5% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας σε ώρες αιχμής. Τα κράτη μέλη θα προσδιορίσουν το 10 % των ωρών αιχμής μεταξύ 1ης Δεκεμβρίου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023, κατά τη διάρκεια των οποίων θα μειώσουν τη ζήτηση. Τα κράτη μέλη θα είναι ελεύθερα να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης και για τους δύο στόχους κατά την περίοδο αυτή.
Το Συμβούλιο συμφώνησε να περιορίσει τα έσοδα της αγοράς στα 180 ευρώ/MWh για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μεσαζόντων, που χρησιμοποιούν τις λεγόμενες υποπεριθωριακές τεχνολογίες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνικά και λιγνίτη. Τέτοιοι φορείς εκμετάλλευσης σημείωσαν απροσδόκητα μεγάλα οικονομικά κέρδη τους τελευταίους μήνες, χωρίς να αυξηθεί το λειτουργικό τους κόστος. Αυτό οφείλεται στο ρόλο του άνθρακα και του φυσικού αερίου ως οριακών πηγών καθορισμού των τιμών που διογκώνουν επί του παρόντος την τελική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.
Το επίπεδο του ανώτατου ορίου έχει σχεδιαστεί για να διατηρεί την κερδοφορία των φορέων εκμετάλλευσης και να αποφεύγει την παρεμπόδιση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν μέτρα της επιλογής τους για τη συλλογή και τον αναπροσανατολισμό των πλεονασματικών εσόδων προς την υποστήριξη και την προστασία των τελικών πελατών ηλεκτρικής ενέργειας. Εισήγαγαν ορισμένες ευελιξίες για να αντικατοπτρίζουν τις εθνικές τους συνθήκες και τα μέτρα που ισχύουν σε εθνικό επίπεδο. Αυτά περιλαμβάνουν τη δυνατότητα ορισμού υψηλότερου ανώτατου ορίου εσόδων, τη χρήση μέτρων που περιορίζουν περαιτέρω τα έσοδα της αγοράς, τη διαφοροποίηση μεταξύ τεχνολογιών και την εφαρμογή ορίων στα έσοδα από την αγορά άλλων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των εμπόρων, μεταξύ άλλων.
Σε περιπτώσεις όπου η καθαρή εξάρτηση ενός κράτους μέλους από τις εισαγωγές είναι ίση ή μεγαλύτερη από 100%, θα συνάψουν συμφωνία έως την 1η Δεκεμβρίου 2022 για την επαρκή κατανομή των πλεονασματικών εσόδων με το κράτος μέλος εξαγωγής. Άλλα κράτη μέλη καλούνται επίσης να συνάψουν τέτοιες συμφωνίες.
Ακόμη, οι υπουργοί συμφώνησαν να ορίσουν μια υποχρεωτική προσωρινή εισφορά αλληλεγγύης στα κέρδη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων. Η εισφορά αλληλεγγύης θα υπολογίζεται επί των φορολογητέων κερδών, όπως καθορίζονται από τους εθνικούς φορολογικούς κανόνες για το οικονομικό έτος που αρχίζει το 2022 ή/και το 2023, τα οποία είναι πάνω από 20% αύξηση των μέσων ετήσιων φορολογητέων κερδών από το 2018. Η εισφορά αλληλεγγύης θα ισχύει επιπλέον των τακτικών φόρων και εισφορών που ισχύουν στα κράτη μέλη.
Τα κράτη μέλη μπορούν να διατηρήσουν τα εθνικά μέτρα που ισοδυναμούν με την εισφορά αλληλεγγύης υπό τον όρο ότι είναι συμβατά με τους στόχους του κανονισμού και παράγουν τουλάχιστον συγκρίσιμα έσοδα. Θα χρησιμοποιήσουν, δε, τα έσοδα από τη συνεισφορά αλληλεγγύης για την παροχή οικονομικής στήριξης σε νοικοκυριά και εταιρείες και για να μετριάσουν τις επιπτώσεις των υψηλών λιανικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη μέλη μπορούν να ορίσουν προσωρινά μια τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για να στηρίξουν περαιτέρω τις ΜΜΕ που αντιμετωπίζουν υψηλές τιμές ενέργειας. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν επίσης ότι μπορούν κατ' εξαίρεση και προσωρινά να ορίσουν μια τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας η οποία είναι χαμηλότερη του κόστους.
Τα μέτρα έχουν προσωρινό και έκτακτο χαρακτήρα. Θα ισχύουν από την 1η Δεκεμβρίου 2022 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Οι στόχοι μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας θα ισχύουν έως τις 31 Μαρτίου 2023. Το υποχρεωτικό ανώτατο όριο των εσόδων από την αγορά θα ισχύει έως τις 30 Ιουνίου 2023 -ειδικές εξαιρέσεις ισχύουν για Κύπρο και Μάλτα.
Η ΕΕ γνώρισε μια ασυνήθιστη αύξηση των τιμών της ενέργειας που επιδεινώθηκε περαιτέρω από τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Οι χώρες της ΕΕ είναι ενωμένες και συντονίζουν στενά τις προσπάθειές τους σε πνεύμα αλληλεγγύης για να εξασφαλίσουν τον ενεργειακό εφοδιασμό της ΕΕ και να μετριάσουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών ενέργειας στους καταναλωτές και την οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό, σε συνέχεια της πολιτικής καθοδήγησης που έδωσε το Συμβούλιο στο έκτακτο Συμβούλιο Ενέργειας της 9ης Σεπτεμβρίου, η Επιτροπή είχε υποβάλει, στις 14 Σεπτεμβρίου 2022, την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με επείγουσα παρέμβαση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Η πρόταση συμπληρώνει τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες και νομοθεσία της ΕΕ, που εγκρίθηκαν τους τελευταίους δύο μήνες για να διατηρηθεί η ενέργεια προσιτή και να διασφαλιστεί η ενεργειακή ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ, όπως ο κανονισμός για τη μείωση της ζήτησης αερίου, ο κανονισμός αποθήκευσης αερίου, η δημιουργία μιας ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ και πρωτοβουλίες προβολής για τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού. Τα μέτρα συμπληρώνουν επίσης τις πρωτοβουλίες που προτάθηκαν στο πλαίσιο του REPowerEU τον Μάιο του 2022.
