Στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων στην ΕΕ εισέρχεται η νομοθετική πρόταση για την  εισαγωγή της υποχρέωσης αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα, χωρίς όμως ακόμα να έχει διευκρινιστεί επαρκώς σε ποιές εταιρίες πετρελαίου και αερίου αφορά το μέτρο,  όσο και για το τι και ποιός πληρώνει, καθώς τα κόστη είναι πολύ υψηλά. 

Ας σημειωθεί ότι , τόσο στην Ελλάδα  όσο και στις άλλες χώρες της Ευρώπης δρομολογούνται  επενδυτικά σχέδια αποθήκευσης CO2, σε εθελοντική όμως βάση για τη μείωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος και όχι υποχρεωτικά. 

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη εγκρίνει τη θέση της Κομισιόν για τον στόχο αποθήκευσης που φθάνει στα 50 εκατομμύρια  τόνους  διοξειδίου του άνθρακα ετησίως ως το 2030, μέτρο που κατ’ αρχήν αφορά στους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου.  Ταυτόχρονα όμως το Κοινοβούλιο  επέκτεινε την πρόταση της Επιτροπής, προκειμένου η υποχρέωση για την ανάπτυξη σχετικών υποδομών να συμπεριλάβει και τους προμηθευτές πετρελαίου και αερίου της ΕΕ και όχι μόνον του παραγωγούς. 

Πρόκειται για το άρθρο 18 της “Πράξης για το Καθαρό Μηδέν της Βιομηχανίας” (Net-Zero Industry Act-ΝΖΙΑ), το οποίοι βρίσκεται στην τελευταία φάση της διαπραγμάτευσης, καθώς μέσα στην εβδομάδα ξεκινά ο τριμερής διάλογος, ανάμεσα στην Επιτροπή, το Ευρωκοινοβούλιο  και το  Συμβούλιο  για την οριστικοποίησή του. Ωστόσο ανοικτό παραμένει ακόμα το πιο κρίσιμο σημείο και συγκεκριμένα σε ποιούς ακριβώς θα αφορά η υποχρέωση δέσμευσης/αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, με αρκετές χώρες να εκφράζουν ενστάσεις. 

Ας σημειωθεί ότι το άρθρο 18 θέτει την ευθύνη για την ανάπτυξη των υποδομών αποθήκευσης  στους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου που εδρεύουν στην ΕΕ σύμφωνα με τα αντίστοιχα επίπεδα παραγωγής τους μεταξύ 2020-2023. Με τις προσθήκες του  Ευρωκοινοβουλίου, η υποχρέωση μεταφέρεται και στους προμηθευτές και παράλληλα εισάγεται ηδυνατότητα επιβολής αποτρεπτικών κυρώσεων ή προστίμων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των φορέων πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Ρουμανία, ζήτησαν κατ΄αρχήν την πλήρη απόρριψη του άρθρου 18. Kατόπιν ζήτησαν εξαιρέσεις που πρέπει να προστεθούν στο κείμενο. Η γενική προσέγγιση του Συμβουλίου, στο όλο ζήτημα, όπως αναφέρουν αναλυτές, επιβεβαιώνει τέτοιες κατά περίπτωσηεξαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας ένα κράτος- μέλος να ζητήσει παρέκκλιση για τις εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου υπό την προϋπόθεση ότι ο στόχος αποθήκευσης έχει ήδη επιτευχθεί με άλλα μέσα.

Τα περιβαλλοντικά λόμπι της ΕΕ όμως αμφισβητούν τις πολλές εξαιρέσεις, θεωρώντας ότι μπορούν να υπονομεύσουν τον νόμο.

Η βιομηχανία παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου μπορεί να παρέχει γεωλογικές υποδομές αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, καθώς ληγμένα κοιτάσματα, όπως πχ το υπό εξάντληση κοίτασμα στον Πρίνο, μπορούν να μετατραπούν σε αποθήκες διοξειδίου του άνθρακα.  

Προς αυτή τη κατεύθυνση κινείται μάλιστα και το σχέδιο που συζητείται στη χώρα μας για εγκαταστάσεις δέσμευσης CO2 σε βιομηχανικές μονάδες της Αττικής, το οποίο στη συνέχεια θα συλλέγει ο ΔΕΣΦΑ μέσω ενός τοπικού μικροδικτύου, θα υγροποιεί το CO2  και θα το μεταφέρει με πλοία  στο εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου για αποθήκευση. Επενδυτικά σχέδια για  μονάδες αποθήκευσης CO2  έχουν και τα μεγάλα διυλιστήρια, της HelleniQ Energy και της Motor Oil.

Δεδομένου του υψηλού κόστους των έργων αυτών και της υποχρεωτικότητας που εισάγεται με το νέο κανονισμό, τόσο οι εταιρίες πετρελαίου και αερίου όσο και οι κυβερνήσεις χωρών- μελών  θεωρούν ότι πρέπει να δοθούν περαιτέρω διευκρινίσεις πριν οριστικοποιηθεί ο ΝΖΙΑ.  O στόχος και τα βήματα ως το 2030 πρέπει να γίνουν πιο σαφή, οι υπόχρεοι  και οι υπεύθυνοι για την έγκαιρη εκπλήρωση του στόχου πρέπει να προσδιοριστούν, θα πρέπει να δοθούν διευκρινίσεις για το πώς θα  αποζημιωθούν οι επενδύσεις αυτές, οι οποίες ιδαίτερα  κοστοβόρες κλπ

Η Πράξη για το μηδενικό αποτύπωμα της  βιομηχανίας, που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2023, αποσκοπεί στην ενίσχυση της παραγωγής καθαρών τεχνολογιών στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων η επιτάχυνση των έργων διαχείρισης του  διοξειδίου του άνθρακα. Η εν λόγω τεχνολογία, που κάποτε ήταν ταμπού για την Ευρώπη, σήμερα θεωρείται απαραίτητη τόσο για την επίτευξη των στόχων για το Κλίμα, όσο και για την προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών , όπως η αφαίρεση διοξειδίου του άνθρακα (CDR) και η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS). Μάλιστα, η  αφαίρεση CO2 από την ατμόσφαιρα προστέθηκε εκ των υστέρων στο NZIA, από το Ευρωκοινοβούλιο