Φως στο πολιτικό παρασκήνιο που οδήγησε στην απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να καταφύγει στην προκήρυξη δημοψηφίσματος ρίχνει ένα αναλυτικό ρεπορτάζ των New York Times. Δύο στοιχεία ξεχωρίζουν: πρώτον ότι η ομάδα Τσίπρα - Βαρουφάκη - Παππά έκρινε ότι δε μπορούσε να περάσει τα όσα πρότειναν οι δανειστές από το υπουργικό συμβούλιο και τη Βουλή, χωρίς έστω μια ρύθμιση για το χρέος, και δεύτερον ότι, παρόλο που το ΔΝΤ φέρεται να συμφώνησε σε κάτι τέτοιο, η απάντηση των Ευρωπαίων ήταν αρνητική. Άλλωστε, κάτι τέτοιο είπε και ο υπουργός Εξωτερικών σχέσεων κ. Ε. Τσακαλώτος με δηλώσεις του στον ΣΚΑΙ.

«Το πρόγραμμα δεν θα ψηφιζόταν στη Βουλή και θα έπεφτε η κυβέρνηση, γι' αυτό προχωρήσαμε σε δημοψήφισμα», δήλωσε χαρακτηριστικά στην πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΙ ο κ. Τσακαλώτος. Διαφορετικά θα έπρεπε να πάμε σε εκλογές» είπε συμπηρώνοντας ωστόσο πως θα ήταν «καλύτερο να πηγαίναμε σε δημοψήφισμα ένα μήνα πριν όταν απάντησαν οι θεσμοί με ένα 5σέλιδο στην κυβέρνηση».

Μόλις δύο εικοσιτετράωρα πριν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος και με τους Έλληνες να πρέπει να πουν «ναι» ή «όχι» στο ευρώ, ο αναπληρωτής υπουργός αρμόδιος για τις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις δεν δίστασε να δηλώσει ανοιχτά σήμερα στον ΣΚΑΙ πως «ρισκάρουμε τη ρήξη με την Ευρώπη για να την αλλάξουμε», ενώ την ίδια στιγμή καλούσε «να σταματήσει η φιλολογία με το Grexit». Εκτίμησε μάλιστα ότι τα επόμενα 2 -3 χρόνια, κάποιοι λαοί, όπως οι Ιταλοί και οι Ισπανοί θα επιλέξουν μόνοι τους να φύγουν από το ευρώ, χαρακτηρίζοντας μάλιστα την ευρωζώνη ως τον μεγάλο ασθενή της παγκόσμιας οικονομίας.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα των NYT, την προηγούμενη Παρασκευή το πρωί στις Βρυξέλλες ο πρωθυπουργός μάζεψε τους στενούς συνεργάτες του σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου για μια μυστική σύσκεψη. Από όλους τους συμμετέχοντες ζητήθηκε να αφήσουν εκτός τα κινητά τους τηλέφωνα για να αποφευχθούν διαρροές.

Εκεί ο Αλέξης Τσίπρας άκουσε τους συνεργάτες του να υποστηρίζουν ότι το ΔΝΤ και η Γερμανία δεν ήθελαν συμφωνία, αλλά αντίθετα έσπρωχναν την Ελλάδα σε χρεοκοπία και έξοδο από το ευρώ. To προηγούμενο βράδυ οι ευρωπαίοι ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής είχαν απορρίψει τη νέα πρόταση του πρωθυπουργού για ελάφρυνση του χρέους.  

"Αυτό δεν πάει πουθενά", φέρεται να είπε εκνευρισμένος ο πρωθυπουργός, "όσο πιο πολύ κινούμαστε προς αυτούς, εκείνοι απομακρύνονται". Μετά από μερικές ώρες πήρε την απόφαση να μπει στο αεροπλάνο για την Ελλάδα και από εκεί να ανακοινώσει το δημοψήφισμα. 

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, η ελληνική πλευρά είχε καταλήξει ότι όσες παραχωρήσεις και να έκανε, η συμφωνία δε μπορούσε να επιτευχθεί. Αντίθετα η πλευρά των δανειστών θεωρεί ότι ο Τσίπρας ενδιαφερόταν μόνο για τα ελάχιστα δυνατά μέτρα λιτότητας και τη μέγιστη ελάφρυνση του χρέους. 

Το χρονικό των εξελίξεων

Όλα ξεκίνησαν όταν τη Δευτέρα 22 Ιουνίου η ελληνική ομάδα διαπραγμάτευσης στις Βρυξέλλες κατέθεσε ένα κείμενο 8 σελίδων, όπου βασικά πρότεινε αύξηση της φορολογίας αντί για τη μείωση των συντάξεων. 

Παρά το γεγονός ότι η αρχική υποδοχή των προτάσεων αυτών ήταν θετική (Π. Μοσκοβισί, Γ. Ντάισελμπλουμ), το επόμενο πρωί ήρθε η απάντηση από τους θεσμούς στο ελληνικό έγγραφο, γεμάτο παρατηρήσεις με κόκκινο: υπερβολικές αυξήσεις φόρων, ανεπαρκείς περικοπές ειδικά στις συντάξεις.   

"Η ελληνική ομάδα δε μπορούσε να το πιστέψει. Οι δανειστές εμφανίζονται να επιστρέφουν στην αρχή των συνομιλιών πριν έξι μήνες", αναφέρει ο δημοσιογράφος, επιβεβαιώνοντας τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις, των δύο πιο στενών συμβούλων του Αλ. Τσίπρα, Ν. Παππά και Γ. Βαρουφάκη. 

Την Τετάρτη αντιπροτάθηκε στην κυβέρνηση να αυξήσει το ΦΠΑ στα ξενοδοχεία, απορρίπτοντας ταυτόχρονα κάθε συζήτηση για το χρέος και παραπέμποντας το μετά την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων.

Την Πέμπτη Τσίπρας και Βαρουφάκης συμφώνησαν ότι δε μπορούσαν να παρουσιάσουν την πρόταση αυτή στο υπουργικό συμβούλιο, καθώς είχαν ενταθεί οι φωνές τις τελευταίες εβδομάδες που έβαζαν κόκκινες γραμμές σε φόρους και συντάξεις, ενώ είχαν αυξηθεί και οι πιέσεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ της ρήξης με την Ευρώπη και της επιστροφής στη δραχμή.

Οι δύο άνδρες συμφώνησαν να πιέσουν την Ευρώπη για το θέμα του χρέους, ώστε να έχει μια πιθανότητα η συμφωνία να περάσει από τη Βουλή.

Διάλογοι - "φωτιά" στο Eurogroup

Όταν όμως ο Γ. Βαρουφάκης το έθεσε στους συναδέλφους του υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης την ίδια ημέρα στο Eurogroup, του απάντησαν πως έχει μείνει ελάχιστος χρόνος για διαπραγματεύσεις.

"Γιάνη, αν συνεχίσεις να μιλάς για το χρέος, η συμφωνία θα είναι αδύνατη", φέρεται να του είπε ο Ολλανδός Γ. Ντάσελμπουμ.

Ο Γερμανός Β. Σόιμπλε άσκησε κριτική στον Επίτροπο Μοσκοβισί ότι κρατάει πιο ευνοϊκή στάση απέναντι στην Ελλάδα, καθώς, όπως είπε, ακόμη και η τελευταία πρόταση των θεσμών θα είχε δυσκολίες να περάσει από τη γερμανική Βουλή. 

"Η μόνη λύση είναι η επιβολή capital controls", είπε ο γερμανός ΥΠΟΙΚ.

Στο σημείο αυτό ο Γ. Βαρουφάκης απευθύνθηκε στη διευθύντρια του ΔΝΤ: "Αν υπογράψουμε αυτή τη συμφωνία, μπορείτε να δηλώσετε επίσημα ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο;".

"Έχει ένα επιχείρημα ο Γιάνης", απάντησε η Κριστίν Λαγκάρντ, "πρέπει να απαντηθεί το ζήτημα του χρέους".

Πριν προλάβει όμως να συνεχίσει, τη διέκοψε ο Γ. Ντάισελμπλουμ. "Γιάνη η προσφορά είναι take it or leave it", είπε.

Τελικά η Ελλάδα την άφησε.