Σοβαρά προβλήματα ασφάλειας, που το καθιστούν ευάλωτο σε διάφορες απάτες, εξακολουθεί να παρουσιάζει το θεσμικό πλαίσιο του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων (ETS) της ΕΕ, σύμφωνα με σχετική έκθεση του σώματος των Ευρωπαίων ελεγκτών. Η περίφημη απάτη με τον ΦΠΑ της περιόδου Ιουνίου 2008 -Δεκεμβρίου 2009 κόστισε στο σύστημα γύρω στα 5 δισ. ευρώ, αλλά παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί ο όλος μηχανισμός παραμένει ευάλωτος.
Τα ΕTS είναι το σύστημα που έχει θεσπίσει η ΕΕ για τον περιορισμό της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα. Οι ηλεκτροπαραγωγοί, όπως η ΔΕΗ και άλλες ενεργοβόρες βιομηχανίες είναι υποχρεωμένες για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν να αγοράζουν πιστοποιητικά εκπομπής ρύπων τα οποία είναι διαπραγματεύσιμα στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα, ένα είδος Χρηματιστηρίου Ρύπων. Σε όλες οι χώρες-μέλη έχει κατανεμηθεί δωρεάν μία ποσότητα δικαιωμάτων ρύπων.
Από τότε που δημιουργήθηκαν το ΕTS, τον Ιανουάριο του 2005 έχουν καταγραφεί στο σύστημα πολλές απάτες, κυρίως με το ΦΠΑ και τις “κλοπές” δικαιωμάτων.
Δεδομένου ότι πρόκειται για μία αγορά πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ χρειάζονται βελτιώσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο για να προστατευτεί η αγορά αναφέρει η έκθεση των Ευρωπαίων ελεγκτών.
Από την 1η Ιανουαρίου του 2019 θα αρχίσουν οι μεταρρυθμίσεις στο καθεστώς λειτουργίας των ΕΤS, σύμφωνα με τις αποφάσεις που ελήφθησαν επί λεττονικής προεδρίας της ΕΕ για το θέμα.
Μετά τη μεγάλη απάτη, των 5 δισ. ευρώ στο ΦΠΑ, το 2008-2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε ένα νέο κανονισμό που επιτρέπει στα κράτη μέλη να καθιστούν υπόχρεους για την απόδοση του ΦΠΑ τα άτομα που αγοράζουν τα δικαιώματα. Αλλά οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι περίπου το 1/3 των χωρών -μελών της ΕΕ δεν έχουν περάσει στη νομοθεσία τους τη διαδικασία επιστροφής του ΦΠΑ. Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι παραμένει υψηλός ο κίνδυνος φορολογικής απάτης στα ΕΤS, ιδιαίτερα στις διασυνοριακές συναλλαγές. Περιορισμένη είναι εξάλλου η συνεργασία ανάμεσα στην Επιτροπή και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας κάθε χώρας, ενώ σπάνιες είναι οι περιπτώσεις που οι εθνικοί ρυθμιστές ζητούν πληροφορίες από το Ευρωπαϊκό Μητρώο Συναλλαγών. Από την άλλη πλευρά η Επιτροπή δεν έχει τη νομική δυνατότητα εποπτείας των διασυνοριακών συναλλαγών στα ETS, ενώ οι εθνικές αρχές έχουν χάσει την άμεση πρόσβαση στα εθνικά μητρώα των συναλλασσομένων, τα οποία έχουν συγκεντρωθεί στο Ευρωπαϊκό Μητρώο. Η Κομισιόν μπορεί να διαχειρίζεται τη κεντρική βάση δεδομένων αλλά δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί τις πληροφορίες, λόγω των διαφόρων περιορισμών που προκύπτουν από θέματα εμπιστευτικότητας.
Όλες αυτές οι αδυναμίες καθιστούν ευάλωτο το σύστημα σε απάτες και άλλες κακόβουλες ενέργειες, όπως αναφέρουν οι ελεγκτές, οι οποίοι θεωρούν ότι πρέπει να ληφθούν και άλλα μέτρα προστασίας τους συστήματος.
