Kλειστά κρατά τα χαρτιά του ο νέος υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Πάνος Σκουρλέτης για την τύχη του πρότζεκτ του “Νότιου Ευρωπαϊκού Αγωγού”, όπως είναι η επίσημη ονομασία του τμήματος εκείνου του αγωγού αερίου Turkish Stream που σχεδιάζεται να περνά από την Ελλάδα με προορισμό τις άλλες χώρες της Ευρώπης και στο οποίο είχε επενδύσει πολλά ο προκάτοχός του, Παναγιώτης Λαφαζάνης . Την ίδια στιγμή, οι Ρώσοι για να ξεπεράσουν την απροθυμία της Τουρκίας να υπογράψει τη συμφωνία για το βασικό σκέλος το πρότζεκτ, τον αγωγό Ρωσίας- Τουρκίας, δηλώνουν έτοιμοι να διαχωρίσουν τη συμφωνία και να υπογράψουν για την “Γραμμή Ένα” , εκείνη που προορίζεται για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο μόνον της γειτονικής χώρας.
Οι γραμμές 2 ως 4, αυτές δηλαδή που αφορούν στη μεταφορά των 47 δισ. κυβικών μέτρων ρωσικού αερίου στα Βαλκάνια και την Ευρώπη “πάνε για αργότερα”...., με ότι και αν σημαίνει αυτό.
Ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Αλεξάντερ Νόβακ δήλωσε χθες ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να υπογράψει με την Άγκυρα τη συμφωνία για την πρώτη γραμμή του Turkish Stream μέσα στις επόμενες μία με δύο εβδομάδες, μετέδωσε το ρωσικό πρακτορείο Τass. Πριν λίγες ημέρες στέλεχος του υπουργείου Ενέργειας της Ρωσίας είχε αποκαλύψει στο Tass ότι η η Ρωσία σκοπεύει να χωρίσει τη συμφωνία, με τέτοιο τρόπο, που το “πακέτο” εκείνο που αφορά στους αγωγούς για την Ευρώπη να αποτελέσει ένα ξεχωριστό έγγραφο, το οποίο θα συμφωνηθεί σε επόμενο στάδιο.
Μέχρι σήμερα η Άγκυρα δεν έχει δώσει το πράσινο φως για τον Turkish Stream, ένα έργο στο οποίο αντιτίθενται έντονα -όσον αφορά στο ευρωπαϊκό σκέλος – η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες., ενώ έγκυρες πηγές έχουν δηλώσει ότι η θέση της Αθήνας για το έργο μπορεί να επανεκτιμηθεί μετά τη συμφωνία με τους θεσμούς και δεν αποκλείουν από εδώ και πέρα η κυβέρνηση να αφήσει το πρότζεκτ να “ατονήσει” ή να “παγώσει”. Ορισμένοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι η διακριτική αποστασιοποίηση της Ελλάδας από τη συνεργασία με τους Ρώσους ήταν ένα από τα “προαπαιτούμενα” της συμφωνίας για το ελληνικό πρόγραμμα, που επιτεύχθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 12-13 Ιουλίου, προκειμένου να καμφθούν οι αντιστάσεις ορισμένων χωρών- μελών, όπως της Σλοβακίας και άλλων, των οποίων τα συμφέροντα θίγονται ευθέως από τον Turkish Stream.
Αμφιβολίες για την υλοποίηση του “ευρωπαϊκού σκέλους” άλλωστε έχει τροφοδοτήσει ή ίδια η Gazprom όταν πριν λίγες εβδομάδες ζήτησε αιφνιδιαστικά να ανασταλούν οι παραδόσεις σωληνώσεων για τα έργα στον Turkish Stream, τον οποίο οι Ρώσοι σχεδιάζουν για το bypass της Ουκρανίας στη γραμμή μεταφοράς του αερίου προς τη Νότιο και τη Κεντρική Ευρώπη.
Ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Αλεξάντερ Νόβακ έχει δηλώσει πως η απόφαση αυτή της Gazprom οφειλόταν σε τεχνικούς λόγους και δεν επηρεάζει τον αγωγό.
Οι “τεχνικοί λόγοι” που επικαλέστηκε ο κ. Νόβακ δεν φάνηκε να πείθουν την αγορά. Πολλοί αναλυτές, πέραν του κόστους της ξαφνικής ακύρωσης και της διατάραξης των σχέσεων με την ιταλική εταιρία Saipem, τη θυγατρική της ΕΝΙ που είχε αναλάβει το κατασκευαστικό τμήμα, επισημαίνουν τα ιδιαίτερα πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το έργο, από την αβεβαιότητα για τη στάση που θα τηρήσει η Τουρκία, ως την άρνηση της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Η Ευρώπη διαμηνύει με κάθε τρόπο ότι δεν θέλει η Ουκρανία να πάψει να αποτελεί τράνζιτ χώρα για τη διέλευση του ρωσικού αερίου. Από την άλλη πλευρά όμως, η Ρωσία επιμένει ότι δεν πρόκειται να ανανεώσει το συμβόλαιο με την Ουκρανία για τη διέλευση του αερίου, το οποίο λήγει το 2019. Ομως δεν αποκλείεται η Μόσχα με το Κίεβο να τα “ξαναβρούν” στο μέλλον..
Παράπλευρο θύμα της απόφασης των Ρώσων να παρακάμψουν την Ουκρανία είναι η Σλοβακία, η οποία κινδυνεύει να βυθιστεί σε οικονομική κρίση αν κλείσει η στρόφιγγα του αερίου από την Ουκρανία, δεδομένου ότι ένα σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της, γύρω στο 14-15% διαμορφώνεται από τις δραστηριότητες γύρω από το αέριο.
Το παζλ περιπλέκει ο γερμανικός παράγων:
Tην ίδια ημέρα που ο πρώην υπουργός Παναγιώτης Λαφαζάνης υπέγραφε στην Αγία Πετρούπολη την ελληνο- ρωσική συμφωνία για τον “Turkish Stream”, η Gazprom υπέγραφε συμφωνία με ομίλους όπως η Shell, η γερμανική E-on και η αυστριακή OMV για την επέκταση -ουσιαστικά τον διπλασιασμό της χωρητικότητας - του αγωγού Nord Stream, o οποίος συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία. Με τις κατάλληλες διασυνδέσεις θα μπορούσε να μεταφέρει αέριο προς την Kεντρική και Nότια Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Ουκρανία και κρατώντας στο παιχνίδι τη Σλοβακία. .
Πρόσφατα οι Ρώσοι εξέφρασαν την επιθυμία να συμμετάσχει η Σλοβενία στο ευρωπαϊκό σκέλος του Turkish Stream, το οποίο αν περάσει από την Ελλάδα θα μπορεί να διασυνδεθεί με τρεις εναλλακτικές ή αλληλοσυμπληρούμενες διαδρομές προς την Ευρώπη: Στην κατεύθυνση προς τη πΓΔΜ – Σερβία- Ουγγαρία, τη Βουλγαρία- Ρουμανία με απώτερο στόχο να φθάσει στην Αυστρία, καθώς και προς Ιταλία.
Οι δύο αγωγοί, ο Turkish Stream και ο αναβαθμισμένος Νοrd Stream , είναι λίγο δύσκολο να συνυπάρξουν, καθώς θα προκαλέσουν υπερπροσφορά αερίου με τις ποσότητες που μπορούν να μεταφέρουν, συνδυαστικά πάνω από 100 δισ. κμ αερίου το χρόνο σε μία αγορά, που σήμερα, μέσω του ουκρανικού συστήματος αγωγών, καταναλώνει περί τα 40 δισ. κμ.
Μέχρι στιγμής η Ρωσία δηλώνει ότι θα προχωρήσει στον “Νότιο Ευρωπαϊκό Αγωγό”, εκμεταλλευόμενη τα ιδιαίτερα συμφέροντα, τους ανταγωνισμούς και τις αντιθέσεις μεταξύ των χωρών- μελών της ΕΕ. Σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο κάθε χώρα απ' όπου θα μπορούσε να διέλθει ο αγωγός έχει να κερδίσει από το έργο, ενώ όσες αποκλείονται “χάνουν”.
Το γεωπολιτικό παιχνίδι των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον στοχεύει στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, η οποία όμως γνωρίζει καλά ότι πλήρης απεξάρτηση δεν μπορεί να υπάρξει στο ορατό μέλλον τουλάχιστον, καθώς δεν υπάρχει άλλο αέριο να καλύψει τις ανάγκες της ΕΕ.
Αν η Μόσχα μπλοφάρει με το “ελληνικό χαρτί”ή όχι, είναι κάτι που μόνον ο χρόνος θα δείξει.
