To σκληρό παζάρι με τα κλιμάκια του “κουαρτέτου” για την τύχη του ΑΔΜΗΕ έχει ξεκινήσει. Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Σκουρλέτης δηλώνει ότι η εταιρία δεν θα πουληθεί ενώ οι  δανειστές ζητούν την ιδιωτικοποίηση του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, παρότι  το μοντέλο με το οποίο λειτουργεί σήμερα είναι συμβατό με τις οδηγίες της ΕΕ για τους Διαχειριστές, ενώ τα έσοδα από την πώληση δεν προορίζονται για το δημόσιο και τη μείωση του χρέους αλλά για τα ταμεία της ΔΕΗ.

Ωστόσο, σε όλα τα στάδια  των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς το ζήτημα της πώλησης του ΑΔΜΗΕ επανερχόταν μετ' επιτάσεως, κάποιες φορές έντονα , αφού το Brussels Group ζητούσε η “ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ να γίνει με αμετάκλητα βήματα, από το σημείο που είχε παγώσει ο προηγούμενος διαγωνισμός, την πρόσκληση για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών”

Η πιο soft διατύπωση, η οποία περιλαμβάνεται στη συμφωνίας  του Ιουλίου προβλέπει “ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ ή άλλα ισοδύναμα μέτρα που να εξασφαλίζουν τον ανταγωνισμό”.

 Ο  υπουργός  έχει αποκλείσει  την ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, δήλωσε ότι ο Διαχειριστής θα αποκοπεί από την ΔΕΗ και  θα περάσει στο δημόσιο, ενώ  άφησε  να εννοηθεί ότι εξετάζει εναλλακτικές λύσεις συμπεριλαμβανομένου του swap μεριδίων που κατέχει το δημόσιο σε άλλες εταιρίες, χωρίς να επιβεβαιώσει τα σενάρια που θέλουν οι  ανταλλαγές μετοχών να αφορούν σε πακέτα του δημοσίου στα ΕΛΠΕ και την  ΕΥΔΑΠ. Το ποσοστό που θα έχει το δημόσιο στον νέο ΑΔΜΗΕ, καθώς και το μάνατζμεντ παραμένουν ανοικτά,  αλλά ο κ. Σκουρλέτηε αποσαφήνισε  ότι το δημόσιο θα κρατήσει τα πάγια, δηλαδή τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού. 

Το ελληνικό σχέδιο εξετάζουν ο κ. Κάρλο  Βιβιάνι,  o εκπρόσωπος της Κομισιόν και η ομάδα του αλλά είναι αμφίβολο αν θα δεχθούν την ελληνική πρόταση ή θα επιμείνουν στην ιδιωτικοποίηση ή σε άλλου τύπου ισοδύναμα μέτρα.

Αυτό πάντως που δεν δέχονται με τίποτα είναι να παραμείνει ο ΑΔΜΗΕ στο καθεστώς που βρίσκεται σήμερα. Θέλουν να διαχωριστεί πλήρως ιδιοκτησιακά από τη ΔΕΗ, την οποία θεωρούν ότι κατέχει δεσπόζουσα θέση  και δεν δέχονται ούτε το παλαιό μοντέλο, του ΔΕΣΜΗΕ -προκάτοχος του ΑΔΜΗΕ- στο οποίο το 51% ανήκε στο δημόσιο και το υπόλοιπο στη ΔΕΗ με δυνατότητα συμμετοχής και των άλλων ηλεκτροπαραγωγών, ανάλογα με την παραγωγή τους.

Στον διαγωνισμό που είχε γίνει το 2014 για την πώληση του 66% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον ο ιταλικός Διαχειριστής ΤΕRNA, o βελγικός Διαχειριστής ΕLIA, η κινεζική State Grid Corporation of China (η οποία αγόρασε μερίδιο στη μητρική της ΤΕRNA) και ένα καναδέζικο συνταξιοδοτικό fund. Η διαδικασία δεν πέρασε ποτέ στο στάδιο των δεσμευτικών προσφορών, καθώς η ΔΕΗ πάγωσε τον διαγωνισμό, εν όψει των εκλογών και των σφοδρών αντιδράσεων της τότε αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ  και των εργαζομένων.

Σύμφωνα με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, τρία είναι τα μοντέλα για τους Διαχειριστές Ηλεκτρισμού:

Ο πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός (Ownership Unbundling- OU), o Aνεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος (ISO)  και ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς (ITO)

Το 2012, η Ελλάδα άλλαξε το μοντέλο και από ISO που ήταν ο ΔΕΣΜΗΕ πέρασε στο ΙΤΟ που είναι ο ΑΔΜΗΕ. .

Το πιο δημοφιλές μοντέλο Διαχειριστών στην Ευρώπη είναι το πρώτο, το  ΟU, ο πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός  που προϋποθέτει απόλυτα ξεχωριστές εταιρίες ( η παραγωγή και η εμπορία ηλεκτρικού ρεύματος δεν είναι συμβατές με την μεταφορά), τη μη ύπαρξη κοινών μετόχων μεταξύ της εταιρίας που έχει τη  δραστηριότητα παραγωγή/προμήθεια ηλεκτρισμού και της μεταφοράς ούτε κάν την ύπαρξη κοινών στελεχών στο μάνατζμεντ ή τα διοικητικά συμβούλια των εταιριών

Στο μοντέλο ISO επιβάλλεται επίσης ο πλήρης διαχωρισμός του Διαχειριστή Συστήματος χωρίς όμως τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή τα δίκτυα, τα οποία ιδιοκτησιακά παραμένουν στην μητρική εταιρία αλλά τη διαχείριση και τη λειτουργία τους έχει ο Διαχειριστής (παράδειγμα ΔΕΣΜΗΕ)

Στο τρίτο μοντέλο, το ΙΤΟ, ο Διαχειριστής Μεταφοράς είναι ο ιδιοκτήτης των παγίων (δίκτυα) και συνεχίζει να ανήκει στην καθετοποιημένη εταιρία αλλά λειτουργεί κάτω από συγκεκριμένους κανόνες που εξασφαλίζουν την ανεξαρτησία του από την μητρική. (παράδειγμα ΑΔΜΗΕ).

Η ευρωπαϊκή εμπειρία μέχρι σήμερα δείχνει ότι ο Διαχειριστής πρέπει να έχει τον πλήρη έλεγχο όλου του συστήματος και της λειτουργίας του,. Ο διαχωρισμός του ιδιοκτήτη του δικτύου από τον Διαχειριστή του Συστήματος δημιουργεί πολλά προβλήματα τόσον όσον αφορά την υλοποίηση των επενδύσεων, όσο και στη συντήρηση και τη λειτουργία του δικτύου. Γι' αυτό το λόγο πολλές ευρωπαϊκές χώρες που αρχικά προτίμησαν το μοντέλο ISO, τελικά το άλλαξαν, όπως η Ιταλία που ξεκίνησε με ISO το 2000 αλλά το άλλαξε σε ΟU (πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός) το 2005, η Ελβετία και η Ισπανία, όπου οι πρώην Διαχειριστές ISO  αγόρασαν τα δίκτυο, το οποίο πριν δεν ανήκε στην ιδιοκτησία τους και Ελλάδα που άλλαξε το 2012 τον ΔΕΣΜΗΕ σε ΑΔΜΗΕ.

Είναι προφανές πως το ενδιαφέρον των δανειστών για την ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ δεν εδράζεται σε κάποια ασυμβατότητα με το ευρωπαϊκό δίκαιο ή την ευρωπαϊκή πρακτική.  Η επιχειρηματολογία που είχε συνοδεύσει την προηγούμενη απόπειρα πώλησης του Διαχειριστή ήταν  η ανάγκη της ΔΕΗ για φρέσκα κεφάλαια που θα τα χρησιμοποιούσε για τις δικές της  επενδύσεις αλλά και η ανάγκη του ίδιου του ΑΔΜΗΕ για πρόσθετους πόρους, προκειμένου να μπορέσει να εκτελέσει το δικό του επενδυτικό πρόγραμμα. Πολλοί μίλησαν και μιλούν και για επιχειρηματικά λόμπυ στις Βρυξέλλες , που θα ήθελαν ο Διαχειριστής να περάσει σε κάποιον ευρωπαϊκό όμιλο...

Οι επόμενες ημέρες θα είναι καθοριστικές για το μέλλον του Διαχειριστή.