Ανθεκτική και με προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης αποδεικνύεται η εξορυκτική βιομηχανία της χώρας, καθώς όπως αποκαλύπτει έκθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την εξαετία της ύφεσης πέτυχε αθροιστικά κύκλο εργασιών 18 με 20 δισ. ευρώ, εξαγωγές άνω των 10 δισ. ευρώ, επενδύσεις περισσότερες από 2 δισ. ευρώ, ενώ διατηρεί τις θέσεις εργασίας και τις παραγωγικές της δομές σταθερές.

Την έκθεση “η εξορυκτική και μεταλλουργική δραστηριότητα στην Ελλάδα” που εκπόνησε ο Δρ. Π. Τζεφέρης της διεύθυνσης Πολιτικής και Ερευνών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δημοσιοποιεί σήμερα το “Business Energy”. Μέσα από τις 88 σελίδες παρουσιάζονται τα οικονομικά μεγέθη για τη διετία 2013 -2014 των επιχειρήσεων που πρωταγωνιστούν στους κλάδους:

Μεταλλουργία – Μεταλλευτικά Ορυκτά (Νικέλιο, Βωξίτης, Αλουμίνα, Αλουμίνιο, Λευκόλιθος, μαγνησιακά προϊόντα).

Ενεργειακά Ορυκτά, Γεωθερμία και Υδρογονάνθρακες.

Βιομηχανικά Ορυκτά (Μπετονίτης, Περλίτης Κίσσηρης, Χουντίτης, Ολιβινίτης, Αμφιβολίτης, Ατταπουλγίτης, Ζεόλιθος, Διατομίτητας, Αλάτι)

Αδρανή και συναφή υλικά. Κλάδος Τσιμέντου. (Ποζολάνη, Γύψος, Αργιλοπυριτικά πετρώματα τσιμεντοβιομηχανίας, Άργιλοι κεραμοποιίας, Προϊόντα Ανθρακικού Ασβεστίου).

Κλάδος Μαρμάρων και Φυσικών Λίθων.

Εξέλιξη Επενδυτικών Σχεδίων Χαλκού – Χρυσού.

Σύμφωνα με την περίληψη της έκθεσης “η αξία των πωλήσεων πρωτογενών κι επεξεργασμένων ορυκτών πρώτων υλών (μεταλλευμάτων, ορυκτών, προϊόντων μηχανικής κατεργασίας, εμπλουτισμού, μεταλλουργικών προϊόντων, μαρμάρων και αδρανών υλικών), εκτιμάται για τα έτη 2013-2014 περίπου στο ποσό των 1,3-1,5 δις ευρώ ετησίως, από το οποίο 68-70% ήταν το αποτέλεσμα εξαγωγών. Στην εκτίμηση αυτή συμπεριλαμβάνονται ο τομέας βωξίτη-αλουμινίου, λατερίτη-νικελίου, λευκόλιθου- μαγνησιακών προϊόντων, τα βιομηχανικά ορυκτά και ο κλάδος αδρανών-μαρμάρων-φυσικών λίθων καθώς και ο τομέας της πρωτογενούς παραγωγής υδρογονανθράκων (upstream).

Δεν συμπεριλαμβάνονται:

η παραγωγή λιγνίτη, του κύριου ενεργειακού πόρου της Ελλάδας με εσωτερική κατανάλωση στο σύνολό της από τη ΔΕΗ ΑΕ.

οι κλάδοι τσιμεντοβιομηχανίας και του σκυροδέματος που είναι άμεσα συνδεδεμένα με ορυκτές πρώτες ύλες.

Αν προστεθεί και η εκτίμηση για την τσιμεντοβιομηχανία και το σκυρόδεμα (περίπου 1 δις ευρώ. καθώς και μια μέση εκτίμηση για την αξία του εξορυσσόμενου λιγνίτη (1 δις. ευρώ ετησίως περίπου), η εκτίμηση για τη συνολική ετήσια συμβολή του κλάδου στο ΑΕΠ είναι περίπου 3,5 δις. ευρώ. (συμμετοχή 2% στο ΑΕΠ). Στο πλαίσιο των ανωτέρω εκτιμήσεων, τα τελευταία 6 χρόνια της κρίσης (2009-2014), η εξορυκτική βιομηχανία ήταν -παρά την ύφεση- ίσως ο μόνος κλάδος στην Ελλάδα που διατήρησε τις θέσεις εργασίας και τις παραγωγικές του δομές σταθερές, επιτυγχάνοντας αθροιστικά για την εξαετία κύκλο εργασιών περί ταhttp://www.businessenergy.gr/sites/default/files/articlenewsattached/Statistika2013_14.pdf 18-20 δισ. ευρώ και εξαγωγές που υπερβαίνουν τα 10 δισ. ευρώ. Στο ίδιο διάστημα έχει πραγματοποιήσει συνολικές επενδύσεις σε νέα έργα, εξοπλισμό, εκσυγχρονισμό μεθόδων παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων ή αξιοποίησης παραπροϊόντων που υπερβαίνουν τα 2 δις. ευρώ, ενώ για έργα αποκατάστασης περιβάλλοντος δαπανήθηκαν 100 εκατ. ευρώ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα έχει όλα τα χαρακτηριστικά χώρας με μεταλλευτικό παρελθόν, παρόν αλλά και μέλλον”.

Το διεθνές περιβάλλον

Όπως αναφέρει η έκθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας τη διετία ο εξορυκτικός τομέας συνέχισε την ίδια πτωτική τάση που είχε διαμορφωθεί την προηγούμενη πενταετία λόγω του υφεσιακού μετώπου το οποίο επηρέασε αρνητικά τόσο τη ζήτηση όσο και τις τιμές των πρώτων υλών στους κλάδους της χαλυβουργίας, των κατασκευών, της οικοδομής, του τσιμέντου και του σκυροδέματος. Η αστάθεια και η ύφεση ενισχύθηκαν από την αύξηση των τιμών της ενέργειας σε όλη την ΕΕ αλλά και τα επιμέρους ζητήματα που ταλανίζουν την ελληνική οικονομία.

Ο διεθνής ανταγωνισμός με έντονες διαφορές μεταξύ αγορών (ΗΠΑ, Ασία και ΕΕ) και οι πτωτικές τιμές των μετάλλων κυρίως λόγω της επιβράδυνσης των αναδυόμενων οικονομιών, επηρέασαν τη ζήτηση των ελληνικών προϊόντων, η οποία χαρακτηρίζεται ως συγκρατημένη για το 2014, με μικρή πτώση τιμών οι οποίες συνεχίζουν να δέχονται σημαντικές πιέσεις. H σταδιακή επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας από το υψηλό-ορόσημο του 2007, υπήρξε έντονη και το 2014 το ΑΕΠ παρουσίασε αύξηση μόλις 7,4%, εντούτοις ανήλθε στα 17,6 τρισ. δολάρια, σηματοδοτώντας το τέλος της αμερικανικής οικονομικής ηγεμονίας.

Ως θετικές εξελίξεις καταγράφονται η πτώση στην ισοτιμία ευρώ-δολαρίου με φτηνότερο το ευρώ , η σημαντική πτώση της τιμής του πετρελαίου και η συνακόλουθη πτώση των θαλάσσιων ναύλων που επηρεάζουν θετικά τον εξαγωγικό εξορυκτικό τομέα. Επίσης, η ενίσχυση του εξωστρεφή προσανατολισμού ο οποίος χαρακτήριζε ήδη τις περισσότερες επιχειρήσεις (ο κλάδος είναι διαχρονικά εξαγωγικός κατά 65-70% διατηρώντας εκτεταμένα δίκτυα πωλήσεων στο εξωτερικό) και η έγκαιρη αναδιάρθρωση των επιχειρησιακών δομών βοήθησαν στη διατήρηση της εταιρικής ανταγωνιστικότητας, την -σε μεγάλο βαθμό- συγκράτηση του προσωπικού αλλά και την υλοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων.

Η πορεία ανά κλάδο

Βελτιωμένα οικονομικά αποτελέσματα κατέγραψε το 2014 η βιομηχανία αλουμίνας και πρωτόχυτου αλουμινίου ενσωματώνοντας την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος ανάκτησης ανταγωνιστικότητας, η οποία συνέπεσε με την ανάκαμψη των διεθνών τιμών του αλουμινίου το δεύτερο εξάμηνο του έτους 2014.

Δραστική μείωση ζημιών για το 2014 παρουσίασε η εξαγωγική μεταλλευτική και μεταλλουργική εταιρεία ΛΑΡΚΟ ΓΜΜΑΕ, η μοναδική βιομηχανία παραγωγής σιδηρονικελίου από ίδια κοιτάσματα σε ολόκληρη την Ευρώπη, χωρίς μολαταύτα να επιτύχει κερδοφόρα χρήση λόγω κυρίως του υψηλού κόστους ενέργειας.

Η παραγωγή λιγνίτη από τα ορυχεία της ΔΕΗ ΑΕ μειώθηκε σταδιακά την τελευταία διετία ενώ παράλληλα μειώθηκε το ποσοστό συμμετοχής του λιγνίτη στο ενεργειακό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής της Χώρας. Το ποσοστό αυτό συμμετοχής έχει απομειωθεί από το 66-68% πριν 10 χρόνια στο 50% περίπου τη διετία 2013-201 με παράλληλη αύξηση των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας (για το 2014 εισαγωγές 17%), γεγονός που συσχετίζεται με την προσπάθεια επίτευξης των εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων του «20-20-20».

Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της περιοχής του Πρίνου για το 2014 παρουσίασε πτώση σε σχέση με τα επίπεδα του 2013 ενώ καταγράφτηκε περιορισμός εσόδων από την Εnergean Oil & Gas κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών του αργού πετρελαίου.

Η αγορά λευκολίθου και γενικότερα μαγνησιακών προϊόντων παρουσίασε κάμψη, το ίδιο και η αγορά του χουντίτη-υδρομαγνησίτη κυρίως λόγω υπερπροσφοράς κινεζικών συναφών προϊόντων καθώς και φτηνού χάλυβα στη διενθή αγορά. Ο τομέας των βιομηχανικών ορυκτών που παραδοσιακά συνδέεται με τον κατασκευαστικό κλάδο και τη χαλυβουργία, παρουσίασε επίσης συγκρατημένη ζήτηση, λόγω των πιέσεων που καταγράφει παγκοσμίως ο τομέας των κατασκευών. Τα προϊόντα Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) που απευθύνονται στην εσωτερική αγορά παρέμειναν για μια ακόμη χρονιά σε πολύ χαμηλά επίπεδα ζήτησης κυρίως λόγω της καθίζησης της εγχώριας αγοράς. Εντούτοις, το 2014, μετά από έξι συναπτά έτη ύφεσης και σωρευτικής μείωσης του ΑΕΠ που ξεπέρασε το 25%, η Ελληνική Οικονομία από το Β’ Τρίμηνο κατέγραψε θετικούς ρυθμούς μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας με αποτέλεσμα στο σύνολο του έτους ο ρυθμός ανάπτυξης να ανέλθει σε 0,8%.

Ο τομέας των αδρανών και συναφών δομικών προϊόντων που υπέστη μεγάλη πτώση την προηγούμενη διετία λόγω της εγχώριας οικονομικής καθίζησης, παρουσίασε για το 2013 μια αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 8% και για το 2014 μια αύξηση 20-25%, κυρίως χάρις στην επανεκκίνηση των δημοσίων έργων. Ο τομέας του τσιμέντου επίσης επανάκτησε μέρος των απωλειών τόσο στο εσωτερικό όσο και στον διεθνή ανταγωνισμό, ο οποίος είναι μεγάλος κυρίως από χώρες με χαμηλό κόστος ενέργειας και χωρίς επιβαρύνσεις που σχετίζονται με εκπομπές αερίου θερμοκηπίου.

Ο τομέας των μαρμαρικών προϊόντων (μάρμαρα και φυσικοί λίθοι) παρουσίασε βελτιωμένα αποτελέσματα για μια χρονιά ακόμη (από την έναρξη της οικονομικής κρίσης) επιτυγχάνοντας αύξηση στις εξαγωγές που κυρίως κατευθύνονται πλέον προς την αγορά της Κίνας (ποσοστό 57-58% σε ποσότητα και 38-42% σε αξία για τη διετία 2013-2014). Οι μαρμαρικές επιχειρήσεις αύξησαν την εξωστρέφειά τους και βελτίωσαν σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητά τους. Η αναπτυξιακή αυτή πορεία του μαρμάρου είναι δυστυχώς ανισοβαρής, βασίζεται κύρια στις εξαγωγές των μεγαλύτερων εταιρειών του τομέα και σε προϊόντα περιοχών όπως Θάσος, Καβάλα, Δράμα, Κοζάνη και Πεντέλη που έχουν αξιοσημείωτη ζήτηση. Μάλιστα τα προϊόντα αυτά εξάγονται σε μεγάλο βαθμό (πάνω από 60% σε ποσότητα) ως ανεπεξέργαστα ογκομάρμαρα με σημαντική απώλεια σε προστιθέμενη αξία. Αντίθετα, οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί που προσδοκούν στην εγχώρια κατανάλωση, επιβίωσαν με δυσκολία είτε ανέστειλαν την λειτουργία των επιχειρήσεων τους.

Εντός του 2014 εκδόθηκαν 25 νέες άδειες εκμεταλλεύσεως για λατομεία μαρμάρων, φυσικών λίθων (πέτρας, σχιστολίθων κλπ) και αργίλων κεραμοποιίας. Εντούτοις, δεν θεσμοθετήθηκε ουδεμία λατομική περιοχή για την "φιλοξενία" λατομείων αδρανών. Επίσης, ουδείς διαγωνισμός κατακυρώθηκε πέραν εκείνων για τα τρία οικόπεδα υδρογονανθράκων (Ιωάννινα, Κατάκολο, Πατραϊκός, Μάιος 2014) και της παραχώρησης του λιγνιτωρυχείου Βεύης που αφενός προκάλεσε αντιδράσεις και αφετέρου για την ολοκλήρωσή της θα πρέπει η σύμβαση να κυρωθεί με νόμο από την Ελληνική Βουλή.