Τον τελευταίο καιρό στις συζητήσεις περί καινοτομίας, ανάπτυξης, εξωστρέφειας και συνεργασίας του ερευνητικού και επιχειρηματικού δυναμικού της χώρας έχει εισαχθεί η έννοια της “αλυσίδας αξίας”.

Αναφέρεται - και καλώς - σαν μια βασική έννοια του επιχειρείν, άμεσα σχετιζόμενη με εκείνη της “προστιθέμενης αξίας”. Εχει τεθεί στο τραπέζι ως ένα κατάλληλο και χρήσιμο πλαίσιο για την κατανόηση της οργάνωσης του επιχειρηματικού δυναμικού της χώρας σε άμεσα συσχετιζόμενους φορείς και για τον εντοπισμό σημείων όπου παράγεται ή θα μπορούσε να παραχθεί προστιθέμενη αξία.

Μέχρι εδώ καλά. … αν και στο μεταξύ ο κόσμος έχει προχωρήσει …

Και το λέω αυτό γιατί υπάρχουν μερικές “λεπτομέρειες” που θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας όταν σχεδιάζουμε αναπτυξιακές πολιτικές, ειδικά σε χώρους καινοτομίας και έντασης γνώσης, όπως αυτός των βιοεπιστημών, της υγείας και του φαρμάκου. Εντοπίζω τρείς που θεωρώ σημαντικές για την ελληνική πραγματικότητα:

Η πρώτη είναι ότι όταν μιλάμε για ελληνικές αλυσίδες αξίας, στην πλειονότητα των περιπτώσεων μιλάμε για αλυσίδες “υπηρεσιών” - και δη υπηρεσιών εντός Ελλάδας. Αν και τίποτε δεν αποκλείεται, γενικά οι υφιστάμενες αυτές αλυσίδες δύσκολα θα οδηγήσουν σε προϊόντα/υπηρεσίες διεθνούς αξίας.

Η δεύτερη είναι ότι η ελληνική βιομηχανία βιοεπιστημών/υγείας/φαρμάκου είναι κατακερματισμένη και αποτελούμενη ως επι το πλείστον απο μικρομεσαίες επιχειρήσεις με αντικείμενο εργασιών είτε σε μη σχετιζόμενες αλυσίδες αξίας είτε στην ίδια αλυσίδα αλλά σε απομακρυσμένα σημεία της.

Επιπρόσθετα δεν διαθέτουμε κρίσιμη μάζα, ή αντ’αυτής κάποιους μεγάλους και δυνατούς οργανισμούς/εταιρείες που να μπορούν να δημιουργήσουν υγιή εγχώρια ζήτηση και ένα ζωηρό οικοσύστημα προμηθευτών-αγοραστών πέριξ των δραστηριοτήτων τους.

Η τρίτη και επίσης σημαντική είναι ότι στον διεθνή χώρο του επιχειρείν, η έννοια της αλυσίδας αξίας έχει απολέσει ένα μέρος της σημαντικότητας της καθότι οι συζητήσεις τώρα κινούνται πέριξ της έννοιας των δικτύων γενικά (network effects), των κοινωνικών δικτύων καθώς και της έννοιας του “οικοσυστήματος” μέσα στο οποίο ανταγωνίζονται οι εταιρείες.

Αρα λοιπόν, αν και είναι καλό να μιλάμε για αλυσίδες αξίας, είναι επίσης καλό να θυμόμαστε ότι ελάχιστες έννοιες έχουν καθολική αξία και εφαρμογή.