Από τα γεννοφάσκια της η «ευρωπαϊκή ιδέα» υιοθετήθηκε από πολλούς «γονείς», που είχαν όμως διαφορετικούς στόχους. Από τον αριστερό ρομαντισμό για μια ομοσπονδία ελεύθερων πολιτών με ίσα δικαιώματα, ως τον οικονομικό φιλελευθερισμό μιας τεράστιας αγοράς, που θα ευνοεί το εμπόριο και την κερδοφορία, η Ευρώπη με πολλές ενδιάμεσες αποχρώσεις ενέπνευσε πολιτικούς, αλλά και πολίτες.
Ηταν μια λογική «one size fits all» και αποδείχτηκε βολική για δεκαετίες. (Η «δημιουργική ασάφεια» έχει πολύ μεγαλύτερο παρελθόν από όσο νόμισαν μερικοί.) Οσο η ισορροπία μεταξύ αυτών των διαφορετικών προσδοκιών παρέμενε ως ένα βαθμό σταθερή, η Ευρώπη είχε το δικαίωμα να λέει ότι προχωρά ακόμα και μέσα από αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις. Οι πολίτες έβλεπαν κάποια πράγματα, που διευκόλυναν την καθημερινότητά τους και άνοιγαν τους ορίζοντές τους. Ειδικά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, που είχαν γευτεί τις συνέπειες των εθνικών παθών και συγκρούσεων έβλεπαν ένα εργαλείο για να ζουν ασφαλείς και χωρίς αιματηρά απρόοπτα. Η ασάφεια όμως συνέχιζε να θριαμβεύει σε σχέση με τον προορισμό.
Αυτό εξηγεί και το γιατί οι πολίτες δεν ανέπτυξαν ποτέ μια «ευρωπαϊκή ταυτότητα». Κι αυτό φάνηκε εντονότερα με την κρίση, καθώς η δημαγωγία εκείνων που υποστήριξαν ότι η λύση θα βρεθεί αν αποτραβηχτεί κανείς στο εθνικό του καβούκι, έδειξε να βρίσκει άμεση και εύκολη ανταπόκριση. Αυτό είχε να κάνει βεβαίως και με το γεγονός ότι στο πέρασμα των δεκαετιών, το εμπόριο και οι «συναλλαγές» κέρδιζαν διαρκώς έδαφος στην μάχη με την κοινωνική πρόνοια και δικαιοσύνη. Η εξουσία σταθερά γλυστρούσε από τα χέρια των πολιτικών σε εκείνα των τραπεζιτών και «παικτών των αγορών». Οι πολίτες μετατρέπονταν σε πελάτες-καταναλωτές, που έπρεπε να ικανοποιούν τις επιταγές της διαρκούς «ανάπτυξης-κερδοφορίας». Αλλά η ασάφεια των συνθημάτων για περισσότερη Ευρώπη συνέχιζε να αποτελεί μια συνταγή καθησυχασμού ανησυχιών χωρίς χειροπιαστό περιεχόμενο.
Οι «πολιτικές ελίτ» συνεχίζουν να προσπαθούν να απαντήσουν σε αυτό το αξεπέραστο χάσμα με ασάφειες και ηθικολογίες. Δεν πήραν κανένα μάθημα από την εκδίκηση της ασάφειας, αλλά προσπαθούν να την... αναβαθμίσουν. Η αποτυχία τους είναι προδιαγεγραμμένη. Η μόνη τους ελπίδα είναι ότι και αυτοί που εύκολα ρητορεύουν κατά της «Ευρώπης» την ίδια ασαφή γλώσσα χρησιμοποιούν και κάποια στιγμή θα το... βρουν μπροστά τους.
Το ζητούμενο είναι όμως αυτοί, που τάσσονται υπέρ των δίκαιων και ανοικτών κοινωνιών, υπέρ των ανοικτών συνόρων και κατά των κοινωνικών στεγανών εντός των ίδιων των χωρών να μπορέσουν να συνδυάσουν την «ευρωπαϊκή ιδέα» με μια σαφήνεια στόχων. Και δεν εννοούμε κάποιους μεμονωμένους στόχους, αλλά ένα συνολικό πλαίσιο λειτουργίας της κοινωνίας. Μια τέτοια δύναμη δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή στον ορίζοντα. Αν δεν μπορέσει να δημιουργηθεί, τότε δεν θα καταρρεύσει μόνο το «ευρωπαϊκό όραμα», αλλά ολόκληρο το πλαίσιο, στο οποίο στηρίχτηκε η μεταπολεμική ειρήνη και ευημερία του δυτικού κόσμου. Η ασάφεια δε μπορεί να συγκινήσει πια. Μάλλον φοβίζει και απωθεί. Όποιος λοιπόν θέλει την Ευρώπη πρέπει να της δώσει και περιεχόμενο. Για τους ανθρώπους, όχι για τις εταιρείες.
Από το 28europe.blogspot.gr
