Εννέα αλλαγές που ενισχύουν τη θέση των δανειοληπτών έναντι των τραπεζών στις διαπραγματεύσεις τους για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών φέρνει ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών.
Οι βελτιώσεις αυτές έγιναν σε σχέση με τον προηγούμενο Κώδικα που ίσχυε από το 2013 και δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα ως προς τη διευθέτηση των “κόκκινων” δανείων”.
Κύκλοι του υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού τις επισημαίνουν και ανάμεσα τους ξεχωρίζουν ο διπλασιασμός από τις 30 στις 60 μέρες του ανεκτού χρόνου καθυστέρησης αποπληρωμής των δόσεων, η συμμετοχή του δανειολήπτη στην κατάρτιση από τις τράπεζες στην πρόταση ρύθμισης, ενώ η εκποίηση ακινήτου για την οριστική διευθέτηση της οφειλής θα αποτελεί την έσχατη λύση αφού πρώτα προηγηθούν πιο ήπιες ρυθμίσεις.
Αναλυτικά οι εννέα αλλαγές έχουν ως εξής:
Ο προηγούμενος Κώδικας, ήταν αυστηρότερος όσον αφορά την ένταξη του δανειολήπτη στη διαδικασία επίλυσης καθυστερήσεων. Αυτή ξεκινούσε ύστερα από 30 ημέρες καθυστέρησης αποπληρωμής των δόσεων του δανείου του. Στον αναθεωρημένο Κώδικα το χρονικό διάστημα διπλασιάστηκε. Ο δανειολήπτης πλέον δεν μπαίνει στα στάδια του αν απλώς έχει οποιαδήποτε δυσκολία να πληρώσει μία δόση. Ακόμη και αν έχει αμελήσει να πληρώσει έχει πια αρκετό χρονικό διάστημα να επανορθώσει.
Οι προτάσεις της τράπεζας στον δανειολήπτη λαμβάνουν υποχρεωτικά υπόψη το ελάχιστο επίπεδο δαπανών διαβίωσης του δανειολήπτη, όπως και την οικονομική του κατάσταση. Προωθούνται ευνοϊκές βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις για δανειολήπτες που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια στις όποιες λαμβάνονται υπόψη τυχόν προβλήματα υγείας που επηρεάζουν την ικανότητα αποπληρωμής. Αν παρόλα αυτά συναινέσει ο δανειολήπτης στην παραχώρηση περιουσιακού στοιχείου δικού του, ή συζύγου ή τέκνου εφόσον βρίσκεται σε οικονομική δυσχέρεια, διαγράφεται το υπόλοιπο της οφειλής με τις πρόνοιες της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη στεγαστική πίστη.
Η προθεσμία ανταπόκρισης του δανειολήπτη στο αίτημα των τραπεζών για την υποβολή των οικονομικών του στοιχείων και της απάντησής του σε πρόταση αναδιάρθρωσης του δανείου του με βάση τον παλαιό Κώδικα ήταν 15 εργάσιμες μέρες. Στον νέο οι προθεσμίες αυτές συνδέονται πλέον με τις αντίστοιχες του ορισμού του Συνεργάσιμου Δανειολήπτη, για τον οποίο είναι υπεύθυνο το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης του Ιδιωτικού Χρέους. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να αλλάξει τον ορισμό και να διευρύνει τις προθεσμίες προκειμένου ο δανειολήπτης να μην πασχίζει να ανταποκριθεί στις ίδιες τις προθεσμίες, αλλά να έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται αρτιότερα τα δεδομένα που του ζητούνται και τις προτάσεις αναδιάρθρωσης χρέους που του κατατίθενται.
Η διαδικασία του Κώδικα καταλήγει στην υποβολή πρότασης αναδιάρθρωσης από το τράπεζα στον δανειολήπτη. Οι κατάλληλες λύσεις διακρίνονται σε:
ήπιες ή απλώς ρυθμιστικές (βραχυπρόθεσμες-μακροπρόθεσμες προτάσεις ρύθμισης όπως: Παράταση Διάρκειας πάνω από δύο χρόνια, Περίοδος Χάριτος, Μερική Διαγραφή Οφειλής, Αποπληρωμή μόνο Τόκων) και
ραγδαίες ή οριστικές, που ενδεχομένως μεταβάλλουν την περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη (προτάσεις οριστικής διευθέτησης: όπως η Εθελοντική Μεταβίβαση Ενυπόθηκου Ακινήτου, η Εθελοντική Εκποίηση Ενυπόθηκου Ακινήτου κοκ). Οι λύσεις ρύθμισης είναι σαφώς ευνοϊκότερες για τον δανειολήπτη από εκείνες της οριστικής διευθέτησης.
Με τον προηγούμενο κώδικα η τράπεζα, εφόσον ανέλυε τα οικονομικά στοιχεία του δανειολήπτη, είχε τη δυνατότητα να του υποβάλει εξ αρχής πρόταση οριστικής διευθέτησης. Τώρα η τράπεζα υποχρεώνεται να υποβάλλει πρώτα την ήπια πρόταση ρύθμισης και μετά - εφόσον κατόπιν καθορισμένης διαδικασίας δεν υπάρξει συμφωνία - πρόταση οριστικής διευθέτησης.
Για την ακρίβεια υποβάλλονται δύο προτάσεις, η πρώτη ηπιότερη από τη δεύτερη, και η απάντηση του δανειολήπτη αποκτά βαρύτητα αφού η τράπεζα καλείται να τη συμπεριλάβει και να την προσαρμόσει στην τελική πρόταση.
5. Από τις ενδεικτικές λύσεις του νέου κώδικα αφαιρέθηκαν οι μη συναινετικές λύσεις του παλαιότερου κειμένου (πρόταση ρευστοποίησης εξασφαλίσεων, πρόταση εκκίνησης νομικών ή δικαστικών ενεργειών), με γνώμονα την ενίσχυση του συμφέροντος του δανειολήπτη.
6. Ο δανειολήπτης έχει δικαίωμα να κάνει αντιπρόταση στις προτάσεις του ιδρύματος. Στον παλαιό Κώδικα η τράπεζα δεν είχε καν την υποχρέωση απάντησης στην αντιπρόταση αναδιάρθρωσης δανείου που έκανε ο δανειολήπτης. Στον νέο κώδικα όχι μόνο η τράπεζα απαντά εγγράφως τεκμηριώνοντας υποχρεωτικά την απάντησή της σε περίπτωση που είναι αρνητική, αλλά επιπλέον, ως απάντηση, η τράπεζα μπορεί να κάνει νέα βελτιωμένη πρόταση. Με αυτόν τον τρόπο, το νέο πλαίσιο διευρύνει το πεδίο συνεννόησης δανειολήπτη-δανειστή δίνοντας στα δύο μέρη περισσότερες δυνατότητες να συμφωνήσουν. Η διαδικασία πλέον είναι πολύ δύσκολο να μην οδηγήσει σε συναινετικό αποτέλεσμα αν υπάρχει καλή προαίρεση και διάθεση ενεργητικής συμβολής στις εξατομικευμένες ανάγκες του δανειολήπτη. Επιπλέον, αν η τράπεζα απαντήσει αρνητικά με εσφαλμένη τεκμηρίωση, ο δανειολήπτης έχει ένα περαιτέρω τεκμήριο για την υπεράσπιση της θέσης του σε τυχόν αντιδικία με την τράπεζα.
7. Στον νέο Κώδικα το Τυποποιημένο Έγγραφο Οικονομικής Κατάστασης (ΤΟΚ) στο οποίο ο δανειολήπτης συμπληρώνει τα οικονομικά του στοιχεία, η τεκμηριωμένη απόφαση της Επιτροπής Ενστάσεων στην οποία ο δανειολήπτης μπορεί να υποβάλλει ένσταση επί της διαδικασίας όπως και η ειδοποίηση ότι ο δανειολήπτης αποχαρακτηρίζεται από συνεργάσιμος, θα στέλνεται εγγράφως με διαδικασία που να διασφαλίζει την παραλαβή του από τον δανειολήπτη. Ο παλαιός κώδικας δεν είχε τέτοιες πρόνοιες υπέρ του δανειολήπτη.
8. Ενισχύθηκαν οι αρμοδιότητες και η διαφάνεια λειτουργίας των Επιτροπών Ενστάσεων, που θα λειτουργεί εντός των τραπεζών.
9. Προβλέπεται η δυνατότητα του δανειολήπτη να ζητήσει ενημέρωση και υποστήριξη από τα 30 Κέντρα Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών που θα δημιουργηθούν ως τα τέλη του Φθινοπώρου.
