Τη δημιουργία μηχανισμού αλληλεγγύης υγροποιημένου φυσικού αερίου προτείνει με επιστολή του προς τον επίτροπο αρμόδιο για θέματα Ενέργειας Γκίντερ Έτιγκερ ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Μανιάτης προκειμένου να αντιμετωπιστεί «το ενδεχόμενο ενεργειακής κρίσης εξαιτίας της κατάστασης στην Ουκρανία».
Συγκεκριμένα, ο Γιάννης Μανιάτης προτείνει να δημιουργηθεί «Συντονιστικός Μηχανισμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) έκτακτης ανάγκης», υπό την εποπτεία της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο (Gas Coordination Group), με στόχο την κατά προτεραιότητα παράδοση πλεοναζουσών ποσοτήτων ΥΦΑ στις πλέον πληττόμενες αγορές της Ευρώπης, αντί για άλλους προορισμούς.
Η δημιουργία του, όπως επισημαίνει, θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη, στην Επιτροπή και στις επιχειρήσεις του τομέα του φυσικού αερίου να αναλάβουν, σε συνθήκες στενής συνεργασίας, τις κοινές τους ευθύνες για την εξασφάλιση της παροχής φυσικού αερίου όπως περιγράφονται από την Οδηγία 994/2010 και στο πνεύμα της αλληλεγγύης που θεμελιώνει.
Σε δήλωσή του ο ΥΠΕΚΑ χαρακτηρίζει περισσότερο αυξημένες από ποτέ τις πιθανότητες να υπάρξει κατά την χειμερινή περίοδο σημαντική διακοπή, σε διάρκεια και σε ποσότητες, του φυσικού αερίου προς την ΕΕ.
«Η περιοχή των Βαλκανίων αναμένεται να πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή της Ευρώπης. Σημαντική διέξοδος για τις χώρες της περιοχής μας είναι η τροφοδοσία με LNG, μέσω Ελλάδας» αναφέρει.
Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα αναλαμβάνει πρωτοβουλία «ώστε η Ευρώπη να δημιουργήσει για πρώτη φορά έναν Μηχανισμό Αλληλλεγγύης στην προμήθεια ποσοτήτων LNG κατά την πιθανή περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας. Προτείνουμε να εφαρμοστεί τώρα μια ουσιαστική και ενιαία ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική στον τομέα αυτό» υπογραμμίζει στην επιστολή του.
«Με την πρόταση μας ζητάμε η ΕΕ να περάσει από την φάση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου των ενεργειακών κρίσεων, σε έναν κοινό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων για την αντιμετώπιση, ως μια ενιαία πολιτική οντότητα, όπως οφείλει να είναι η Ευρώπη στην πράξη, με τη διαμόρφωση ενός διαφανούς, αποτελεσματικού μηχανισμού τροφοδοσίας με φυσικό αέριο» καλεί την Κομισιόν ο Έλληνας υπουργός.
Κατάλογος προμηθευτών
Για την υλοποίηση του μηχανισμού ο κ. Μανιάτης προτείνει τη δημιουργία κατά την περίοδο κρίσεων εφοδιασμού με Φυσικό Αέριο, κατάλογος προμηθευτών οι οποίοι έχουν LNG προς διάθεση, καθώς και αντίστοιχο κατάλογος εθνικών αναγκών σε LNG στα Κράτη Μέλη της ΕΕ.
Το συντονισμό θα πρέπει να αναλάβει η Κομισιόν και οι προσπάθειές της «θα δημιουργήσουν τα κατάλληλα οικονομικά κίνητρα και θα παρέχουν τις κατάλληλες εκείνες εγγυήσεις, περιλαμβανομένης της χρηματοδότησης, από την πλευρά της ΕΕ, ώστε οι προμηθευτές των διαθέσιμων ποσοτήτων LNG να τις κατευθύνουν προς τις χώρες της ΕΕ, που θα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη κατά τη διάρκεια πιθανής κρίσης».
Λειτουργία
Η ελληνική πρωτοβουλία προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού, υπό την εποπτεία όλων των εμπλεκόμενων μερών, (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπρόσωποι Υπουργείων, εκπρόσωποι Ρυθμιστικών Αρχών, Διαχειριστές υποδομών, έμποροι, προμηθευτές με διαχειριστικό ρόλο και εξουσίες ως προς την διαχείριση της κρίσης), που θα επιτρέψει τον ενιαίο συντονισμό της αγοράς LNG από πλευράς Ευρώπης με στόχο να καταμερισθούν και δρομολογηθούν τα φορτία LNG προς τα Κράτη-Μέλη που τα έχουν περισσότερο ανάγκη στο ενεργειακό τους ισοζύγιο.
Ο μηχανισμός θα λειτουργεί μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας πληροφόρησης και συναλλαγής, όπου θα καταγράφονται τα φορτία LNG από πλευράς ευρωπαικών χωρών και προμηθευτών, οι τιμές τους και οι αντίστοιχες συναλλαγές και δρομολογήσεις φορτίων LNG προς άλλα κράτη – μέλη που τα έχουν ανάγκη. Έτσι, μπορούν να προβλεφθούν και χρηματοδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία πιστώσεων προς κράτη-μέλη, των οποίων οι εταιρείες τους έχουν υποστεί αποδεδειγμένα οικονομικές απώλειες από την πώληση φορτίων LNG σε εταιρίες αλλων κρατών-μελών.
Ο προτεινόμενος μηχανισμός θα μπορεί να ενεργοποιείται ώστε να αντιμετωπίζει στην πράξη τις κρίσεις ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού, είτε αυτές είναι εκτεταμένες, είτε αφορούν σε μικρότερες ευρωπαικές περιφέρειες (π.χ. Βαλκάνια).
Σημειώνεται πως σε αντίστοιχη κρίση, το 2009, η Ελλάδα μπόρεσε να τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο τη Βουλγαρία για λίγες ημέρες, γεγονός που μνημονεύεται ακόμη, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και θεωρείται κλασσικό παράδειγμα κοινοτικής αλληλεγγύης.
Το 35-40% των αναγκών της Ευρώπης σε φ. αέριο καλύπτεται από τη Ρωσία
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Ευρώπη εισάγει το 35%-40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από την Ρωσία, μέσω διαφόρων αγωγών, ενώ σε μερικές περιπτώσεις Κράτη-Μέλη, όπως η Βουλγαρία για παράδειγμα, εξαρτώνται κατά 100% από το ρώσικο φυσικό αέριο.
Όπως ανέφεραν πηγές του ΥΠΕΚΑ, στην Ελλάδα, το 60% του φυσικού αερίου που διακινεί η ΔΕΠΑ έρχεται μέσω της Ουκρανίας, ενώ εκτός από την Ελλάδα μέσω Ουκρανίας τροφοδοτείται με φυσικό αέριο σχεδόν η μισή Ευρώπη: Αυστρία, Ουγγαρία, η Τσεχία, Βουλγαρία, Σλοβενία, καθώς και Μαυροβούνιο, Βοσνία, Σερβία, Μολδαβία.
Οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις εισαγωγής LNG στην υπόλοιπη Ευρώπη, ακόμη και αν επαρκούσαν για την εισαγωγή LNG με προορισμό τα Βαλκάνια, δεν θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό, καθώς δεν υπάρχουν επαρκείς διασυνδετήριοι αγωγοί μεταφοράς, οι οποίοι θα μπορούσαν να μεταφέρουν αυτές τις ποσότητες στα Βαλκάνια.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ανέφεραν οι ίδιες πηγές, το ενδεχόμενο μιας μακράς διακοπής του ρώσικου φυσικού αερίου προς την Ευρώπη -διακοπής ακόμη μεγαλύτερης από αυτήν του 2009 που διήρκεσε δύο εβδομάδες- είναι πιθανό, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στον ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας αλλά και όλης της Ευρώπης.
Σε μια τέτοια περίπτωση η Ελλάδα, μέσω της ΔΕΠΑ και των λοιπών προμηθευτών που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, αλλά και οι άλλοι Ευρωπαίοι εταίροι, μέσω των αντίστοιχων εταιριών, θα πρέπει να αναζητήσουν, κατά μόνας, πιθανόν για μεγάλο χρονικό διάστημα, φορτία LNG και άλλες πηγές τροφοδοσίας.
Ραγδαία αύξηση του ενεργειακού κόστους
Αυτό θα δημιουργήσει ταυτόχρονη ζήτηση από όλη την Ευρώπη και μεγάλη άνοδο των τιμών, δηλαδή ραγδαία αύξηση του ενεργειακού κόστους, που αποτελεί διαχρονικά το μεγαλύτερο κίνδυνο για την οικονομία και με αμφίβολο αποτέλεσμα εύρεσης φορτίων LNG, ικανών να αντισταθμίσουν την έλλειψη του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών, αφού η κάθε χώρα έχει διαφορετικές επιπτώσεις στο ενεργειακό της ισοζύγιο από την έλλειψη του Ρώσικου φυσικού αερίου, διαφορετικές διασφαλισμένες ποσότητες LNG μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας.
Σύμφωνα πάντα με το ΥΠΕΚΑ, πολλές χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, και άλλες, δεν έχουν εγκαταστάσεις LNG. Παράλληλα χώρες που παραδοσιακά κατέχουν μεγάλα μερίδια και συμβολαιοποιημένες ποσότητες στην αγορά LNG, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχουν από μέτριες έως μηδενικές επιπτώσεις στο ενεργειακό τους ισοζύγιο από την έλλειψη του Ρώσικου φυσικού αερίου.
Ένα σημαντικό πρόβλημα που υπάρχει για την προμήθεια του LNG στην ΕΕ γενικότερα, είναι οι μεγάλες ποσότητες τις οποίες καταναλώνουν οι χώρες της Ασίας, ιδιαίτερα της Άπω Ανατολής, με προεξάρχουσα την Ιαπωνία.
Οι ανάγκες των χωρών αυτών έχουν οδηγήσει τις τιμές του LNG σε επίπεδα πολύ υψηλότερα εκείνων του φυσικού αερίου σε ΗΠΑ και ΕΕ. Αυτό ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα ποσότητες LNG που θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμες για την ΕΕ (και φυσικά την περιοχή μας) σε περίπτωση διακοπής του ρωσικού ΦΑ, αντί να οδεύσουν προς τις αγορές της ΕΕ, να οδεύσουν, τελικά, προς τις αγορές της Ασίας.
Σημειώνεται ότι οι παρούσες οικονομικές συγκυρίες και οι υφιστάμενες τιμές του LNG στην spot αγορά, στην οποία θα στραφούν τα περισσότερα κράτη-μέλη για να αναζητήσουν φορτία LNG, σε αντιδιαστολή με το ότι συνέβαινε το 2009, είναι ήδη υψηλές.
Οι ίδιες πηγές του ΥΠΕΚΑ, καταλήγουν ότι υπάρχει λοιπόν ενδεχόμενο να παρατηρηθούν και περιπτώσεις όπου, κράτη-μέλη θα βρεθούν σε πλήρες αδιέξοδο ενεργειακά από την έλλειψη ρώσικου φυσικού αερίου, σε ένα ενδεχόμενο μακράς διακοπής των παραδόσεων μέσω Ουκρανίας και ταυτόχρονα ευρωπαικά φορτία LNG από άλλες χώρες, κράτη-μέλη, ευρισκόμενα σε περρίσεια στο ενεργειακό τους ισοζύγιο να πωλούνται στην Ασία σε καλές τιμές.
