Αντίπαλες ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βρίσκονται σε διαμάχη ως προς την επιλογή του νέου προέδρου, προκαλώντας ανησυχία ότι η διαδικασία νομοθέτησης στις Βρυξέλλες θα παρεμποδίζεται από τις διασπάσεις στο όλο και ισχυρότερο κοινοβούλιο.

Η εκλογή του νέου προέδρου, που θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη, έρχεται μετά την επιστροφή του Μάρτιν Σουλτς στη γερμανική πολιτική, μετά από πέντε χρόνια στη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο Σουλτς αύξανε ακατάπαυστα τη δική του επιρροή, αλλά και την επιρροή του ευρωκοινοβουλίου, αξιοποιώντας εξουσίες που έδιναν από το 2009 Συνθήκες οι οποίες αύξησαν σημαντικά τον λόγο του κοινοβουλίου στη χάραξη της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Οι περισσότερες νομοθεσίες της ΕΕ χρειάζονται τη «σφραγίδα» του κοινοβουλίου, κάτι που απέχει πολύ από τις μέρες που το ευρωκοινοβούλιο χλευάζονταν ως ένας άγονος χώρος συζητήσεων με γενναιόδωρες δαπάνες για τα μέλη του. Τα νομοσχέδια που εισάγονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τα κράτη μέλη πριν την τελική διαπραγμάτευσή τους με το ευρωκοινοβούλιο, δίνοντας στον πρόεδρο έναν κρίσιμο ρόλο στις συμφωνίες που καθορίζουν την πολιτική. 

Το ζήτημα για εθνικούς ηγέτες όπως η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, είναι αν ένα πιο κατακερματισμένο ευρωκοινοβούλιο θα έρθει να προστεθεί στις αναταράξεις που βιώνει η ευρωπαϊκή πολιτική, σε μια περίοδο που οι Βρυξέλλες προσπαθούν να θεσπίσουν νόμους για τη μετανάστευση, την ασφάλεια, της κεφαλαιαγορές, τις τράπεζες και την ενέργεια, προσπαθώντας να χειριστούν ταυτόχρονα το Brexit και τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ.

«Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον (από τις εθνικές κυβερνήσεις) για το τι συμβαίνει, και κυρίως για το θέμα της σταθερότητας», ανέφερε βουλευτής. «Το ερώτημα είναι: μπορούμε να σταθεροποιήσουμε τον νομοθετικό μηχανισμό;»

Η μεταμόρφωση από τον κ. Σουλτς της προεδρίας του ευρωκοινοβουλίου σε ένα από τα μεγαλύτερα πόστα της ΕΕ, είχε έναν καταλύτη: τις ευρωεκλογές του 2014, στις οποίες τα ευρωσκεπτικιστικά ή αντιευρωπαϊκά κόμματα όπως το βρετανικό UKIP και το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λε Πεν κέρδισαν περίπου το ένα τρίτο των εδρών.

Καθώς υπάρχει κίνδυνος νομοθετικού αδιεξόδου, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκρατικές ομάδες συντάχθηκαν με την Επιτροπή σε έναν άτυπο «μεγάλο συνασπισμό». Όμως οι δυο πλευρές δεν τα βρίσκουν στον διάδοχο του κ. Σουλτς.

«Αυτή η βουλή δεν θα ήταν αποτελεσματική αν τα δυο βασικά κόμματα δεν συνεργαστούν, διότι θα ενίσχυε τα άκρα», σχολίασε στους Financial Times ανώτατος αξιωματούχος της Κομισιόν.

Της κούρσας διαδοχής του ευφραδή κ. Σουλτς ηγούνται δυο Ιταλοί χαμηλών τόνων. Ο Αντόνιο Τατζάνι, συνεργάτης του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, είναι ο υποψήφιος του κεντροδεξιού ΕΛΚ, στο οποίο η Άνγκελα Μέρκελ έχει μεγάλη επιρροή. Ο Τζιάνι Πιτέλλα, ευρωβουλευτής επί 18 έτη, είναι ο επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών, θέση που για καιρό κατείχε ο κ. Σουλτς. Οι 751 ευρωβουλευτές ψηφίζουν την Τρίτη. Ο κ. Τατζάνι είναι το φαβορί, κυρίως διότι το ΕΛΚ έχει 217 έδρες και οι Σοσιαλδημοκράτες 189. Όμως οι ψήφοι των μικρότερων ομάδων θα είναι κρίσιμης σημασίας και η «μάχη» θεωρείται αμφίρροπη.

Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, πρόεδρος του ΕΛΚ, έχει κατηγορήσει τους Σοσιαλδημοκράτες για κακοπιστία καθώς έκαναν πίσω σε μια συμφωνία του 2014, στο πλαίσιο της οποίας η προεδρία υποτίθεται ότι θα πήγαινε στην κεντροδεξιά μετά τη λήξη της θητείας του κ. Σουλτς, που όπως ανέφερε εκπροσωπούσε «μια συνεργασία κατά των Ευρωσκεπτικιστών και των ακραίων σ’ αυτό το σώμα». Ο κ. Πιτέλλα είπε πως σωστά απέρριψε το σύμφωνο διότι μια διαδοχή του ΕΛΚ θα σήμαινε πως η ομάδα θα διοικεί όλους τους σημαντικούς θεσμούς της ΕΕ.

Ο Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι του ΕΛΚ, όπως και ο Ντόναλντ Τουσκ, ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας ο οποίος είναι πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Όλοι οι ηγέτες της σοσιαλιστικής οικογένειας συμφώνησαν στην άρνηση του μονοπωλίου των θεσμών από μια πολιτική οικογένεια», δήλωσε στους FT ο κ. Πιτέλλα.

Ο Μάρτιν Σουλτς στήριξε έναν διακανονισμό με τον κ. Γιούνκερ, στο πλαίσιο του οποίου ανώτατοι Επίτροποι και ευρωβουλευτές συναντώνται σε μηνιαία βάση ώστε να επιλύσουν προβλήματα σε νομοθετικά ζητήματα. Ο κ. Πιτέλλα ζήτησε να σταματήσουν αυτές οι συναντήσεις, λέγοντας πως η Ευρώπη βρίσκεται σε νέα φάση και το ευρωκοινοβούλιο θα πρέπει να κάνει περισσότερα ώστε να αμφισβητεί την Κομισιόν και τα κράτη-μέλη. Και ο κ. Τατζάνι επίσης έχει πει πως θέλει η βουλή να είναι πιο ισχυρή. «Χρειαζόμαστε έναν καλό εκπρόσωπο και μια ισχυρή βουλή, όχι έναν ισχυρό πρόεδρο  και μια καλή βουλή».

Εκτός από τους κ.κ. Τατζάνι και Πιτέλλα, υπάρχουν ακόμα έξι υποψήφιοι από μικρότερες πολιτικές ομάδες, περιλαμβανομένου του Γκι Φερχόφσταντ, του ντόμπρου πρώην πρωθυπουργού του Βελγίου, της φιλελεύθερης ομάδας του ευρωκοινοβουλίου. Κανένας υποψήφιος δεν είναι πιθανό να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία που απαιτείται στους τρεις πρώτους γύρους της ψηφοφορίας, έτσι αναμένεται πως θα υπάρξει ένας τέταρτος γύρος με απλή πλειοψηφία για τους δυο υποψηφίους που θα συγκεντρώσουν τις περισσότερες ψήφους.

Ο κ. Φερχόφσταντ υπέστη σοβαρό πλήγμα αυτήν την εβδομάδα όταν φιλελεύθεροι ευρωβουλευτές απέρριψαν την προτεινόμενη σύνδεση με το λαϊκιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων της Ιταλίας. «Δεν ενίσχυσε την εμπιστοσύνη στην ομάδα», σχολίασε η Σιλβί Γκουλάρ, γαλλίδα ευρωβουλευτής που ήθελε να λάβει το χρίσμα των φιλελευθέρων.

Οι τρεις βασικοί διεκδικητές

Αντόνιο Τατζάνι (ΕΛΚ): Πρώην δημοσιογράφος που προέρχεται από το κόμμα Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Insider των Βρυξελλών για πολλά χρόνια, ήταν ευρωβουλευτής για 14 χρόνια προτού γίνει Ευρωπαίος επίτροπος το 2008. Είχε τα χαρτοφυλάκια μεταφορών και βιομηχανίας στην Κομισιόν, επιστρέφοντας στη βουλή το 2014. Χαρακτηρίζεται ως «δαιμόνιος» σε επίπεδο τακτικής στην πολιτική, όμως δεν είναι άνθρωπος για πολύπλοκες πολιτικές συζητήσεις. 

Τζιάνι Πιτέλλα (Σοσιαλδημοκράτες): Ο κ. Πιτέλλα, γιατρός, είναι στην πολιτική από την δεκαετία του 1970. Το 1996 εξελέγη βουλευτής του Ιταλικού κοινοβουλίου, είναι ευρωβουλευτής των σοσιαλιστών από το 1999 και έχει γράψει πολλά βιβλία για την Ευρώπη. Χαρακτηρίζεται ως άνθρωπος που χτίζει συναινέσεις στους Σοσιαλδημοκράτες, όμως επισκιάστηκε κατά την διάρκεια της θητείας του Μάρτιν Σουλτς. Η αποχώρηση του προέδρου ώθησε τον κ. Πιτέλλα να «σπάσει» τη συμμαχία της ομάδας του με το ΕΛΚ.

Γκι Φερχόφσταντ (Φιλελεύθερος): Ο μακροχρόνιος ηγέτης της φιλελεύθερης ομάδας, που διετέλεσε πρωθυπουργός του Βελγίου το 199-2008, «πλασάρεται» ως ο αρχιφεντεραλιστής της ΕΕ –και μάστιγα των Ευρωσκεπτικιστών. Προκάλεσε έκπληξη όταν γνωστοποιήθηκε ότι εξετάζει συμμαχία με τον Μπέπε Γκρίλο, τον Ιταλό λαϊκιστή που ηγείται του Κινήματος των Πέντε Αστέρων. Ευρωβουλευτές των Φιλελευθέρων άσκησαν βέτο στο σχέδιο, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητές του να διαδεχθεί τον κ. Σουλτς.