Δεν θα πρέπει να ξαφνιάζει κανέναν η έλλειψη δυναμικής κουλτούρας που θα αναλαμβάνει υψηλούς επιχειρηματικούς κινδύνους, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη το θεσμικό χάσμα και το καθεστώς υπερφορολόγησης στο οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Αυτό τονίζει ο ΣΕΒ με βάση την Έκθεση Ανταγωνιστικότητας του 2018 του World Economic Forum (WEF), στην οποία η Ελλάδα κατατάσσεται στην 57^η θέση μεταξύ 140 χωρών (και 27^η στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης), έχοντας υποχωρήσει από την 53^η θέση το 2017. Σύμφωνα με τους αναλυτές, το αναπτυξιακό περιβάλλον στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται στην Έκθεση, εμφανίζεται εν πολλοίς αδύναμο να δημιουργήσει υψηλούς ρυθμούς αύξησης των επενδύσεων και της παραγωγικότητας, και μάλιστα σε τομείς υψηλής τεχνολογικής έντασης και εξωστρεφούς δραστηριότητας. «Δεν πρέπει συνεπώς να μας παραξενεύει ότι στην Ελλάδα η παραγωγικότητα (και αναγκαστικά τα εισοδήματα) είναι στο 50% της μέσης παραγωγικότητας του 50% των πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Σημειώνεται, ειδικότερα, πως ο δείκτης ανταγωνιστικότητας καταρτίζεται με νέα μεθοδολογία και συνεπώς η σύγκριση με προηγούμενα έτη (εκτός του 2017) δεν είναι δυνατή. Η κατάταξη πλέον στηρίζεται περισσότερο σε στατιστικά στοιχεία από διεθνείς πηγές (70%), και λιγότερο σε ερωτηματολόγια του WEF (30%, από 69% προηγουμένως), και, έτσι, επηρεάζεται λιγότερο από υποκειμενικές εκτιμήσεις περί της γενικότερης κατάστασης της χώρας. Ο ΣΕΒ σημειώνει πως ο δείκτης ανταγωνιστικότητας 4.0., όπως αποκαλείται από το WEF, καταγράφει όχι μόνο την απόσταση που χωρίζει κάθε χώρα από τις ΗΠΑ, που συγκεντρώνουν την υψηλότερη συνολική βαθμολογία, αλλά αποτυπώνει κυρίως τη σχετική ετοιμότητα της χώρας να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που φέρνει η 4^η Βιομηχανική Επανάσταση στον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας.

Με βάση την κατάταξη του WEF, η Ελλάδα υστερεί έναντι άλλων χωρών της ΕΕ-28, κυρίως στους δείκτες που αντικατοπτρίζουν την ποιότητα του θεσμικού περιβάλλοντος, την δυνατότητα ανάπτυξης καινοτομίας, και την κατάσταση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και δευτερευόντως, αλλά εξίσου σημαντικό, το επιχειρηματικό περιβάλλον και την υιοθέτηση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. 

Αντιθέτως, στις υποδομές, την εκπαίδευση και τις δεξιότητες, η απόσταση που μας χωρίζει από το μέσο όρο της ΕΕ-28 είναι μικρότερη. Πιο αναλυτικά: 

-Στην εκπαίδευση και δεξιότητες, υπάρχουν, πάντως, σχετικά μεγάλα ελλείμματα στις ψηφιακές δυνατότητες του πληθυσμού, την κατάρτιση προσωπικού, την ποιότητα επαγγελματικής κατάρτισης και την έλλειψη κριτικής σκέψης στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στην καινοτομία, με εξαίρεση τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, σε όλους τους άλλους δείκτες υπάρχει μεγάλη υστέρηση.

-Οι μεγαλύτερες υστερήσεις στην καινοτομία, περιλαμβάνουν την ποιότητα των ερευνητικών κέντρων, τις διεθνείς συνεργασίες εφευρέσεων, τη δαπάνη για Έρευνα και Ανάπτυξη, την ανάπτυξη συστάδων επιχειρήσεων, τη συνεργασία ενδιαφερόμενων μερών σε κοινές δράσεις, την ωριμότητα της αγοραστικής συμπεριφοράς, τις αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας και την ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού.

-Η γενικότερη εικόνα της χώρας μας αναδεικνύει ένα ασθενές θεσμικό περιβάλλον και υστερήσεις στον τομέα της ανάπτυξης καινοτομίας. Αν μάλιστα συνδυαστούν οι παράγοντες αυτοί με την έλλειψη χρηματοδοτικών πόρων λόγω της κατάστασης που βρίσκεται σήμερα το τραπεζικό σύστημα, εξηγείται σε μεγάλο βαθμό η καθήλωση της επενδυτικής και της αναπτυξιακής δυναμικής της χώρας σε χαμηλά επίπεδα, με ανεπαρκείς δράσεις για την ενσωμάτωση της υψηλής τεχνολογίας και της εξωστρέφειας στην παραγωγική διαδικασία. Στην κατάσταση αυτή, συμβάλλουν και υστερήσεις στις αγορές εργασίας (ανεπαρκής ευελιξία) και προϊόντων (ανεπαρκής ανταγωνισμός). 

Σε ότι αφορά τις πρώτες φθινοπωρινές οικονομικές εξελίξεις, στον ΣΕΒ δίνουν έμφαση στο γεγονός ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε το 2017 κατά +1,5%, αντί για +1,4%, σύμφωνα με πρόσφατη αναθεώρηση των στοιχείων (κυρίως των αποπληθωριστών ιδιωτικής κατανάλωσης). Έτσι, η ιδιωτική κατανάλωση αυξάνεται κατά +0,9% έναντι +0,1% προηγουμένως και η μείωση της δημόσιας κατανάλωσης είναι πλέον μικρότερη. Με βάση τις υπερβολικά μεγάλες αυτές αναθεωρήσεις, η αναμενόμενη ισχυρή ανάκαμψη το 2018, και κυρίως της ιδιωτικής κατανάλωσης, μάλλον υπερεκτιμάται και οι εκτιμήσεις για το 2018 που περιλαμβάνονται στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού (ΑΕΠ +2,1% και ιδιωτική κατανάλωση +1%) ενδέχεται να μην επιβεβαιωθούν λόγω επίδρασης βάσης, καθώς οι μετρήσεις του 2018 συγκρίνονται πλέον με τα υψηλότερα μεγέθη του 2017. Επίσης, η ενίσχυση των εσόδων, η μείωση των επιστροφών φόρου και οι μειωμένες επενδύσεις στηρίζουν μια μεγάλη ενίσχυση του πρωτογενούς αποτελέσματος, που εν μέρει μόνο συγκρατείται από την σημαντική αύξηση των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού τον Σεπτέμβριο 2018. Τέλος, τον Σεπτέμβριο οι επιδόσεις της αγοράς εργασίας κατά το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ παρέμειναν ισχυρές, υποβοηθούμενες από αυξημένες προσλήψεις στην εκπαίδευση, και παρά τις επιπτώσεις που είχε φέτος η ταχύτερη χρονικά ολοκλήρωση των προσλήψεων του τουριστικού κλάδου.