Με απόφαση, που εξέδωσε χθες, το Ευρωπαικό Δικαστήριο βάζει φρένο στις απόπειρες επιβολής περιορισμών στις εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος στις χώρες- μέλη της ΕΕ (και όχι μόνον), δείχνοντας ότι θα είναι πολύ δύσκολος ο δρόμος της ΡΑΕ για να πείσει την Κομισιόν, όσον αφορά στη θέσπιση αντικινήτρων στις εξαγωγές από τις δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας (ΝΟΜΕ). Αλλωστε ήδη η ΡΑΕ έχει εισπράξει αρκετές αρνήσεις απο τις Βρυξέλλες για το θέμα αυτό.
Παρότι η υπόθεση για την οποία απεφάνθη το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης δεν αφορά ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην επιβολή τεχνικών περιορισμών, αλλά στη φορολογική επιβάρυνση εξαγωγών, εν τούτοις το σκεπτικό της απόφασης δείχνει ότι τα εμπόδια στη διακίνηση ηλεκτρισμού, όπως και σε όλα τα άλλα εμπορεύματα, δεν είναι αποδεκτά από την ΕΕ.
Η συγκεκριμένη απόφαση αφορά στη Σλοβακία, η οποία το 2008 μετά τη διακοπή τη λειτουργίας δύο τμημάτων του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Jaslovské Bohunice, επέβαλε ειδική επιβάρυνση για τη χρήση του δικτύου για εξαγωγές ηλεκτρισμού, που είχε παραχθεί στο σλοβακικό έδαφος, επικαλούμενη τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της σταθερότητας του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στη Σλοβακία
Το Δικαστήριο απεφάνθη ότι στις εξαγωγές ηλεκτρισμού τα κράτη - μέλη δεν μπορούν να επιβάλουν φορολογικές επιβαρύνσεις. Όπως επισημαίνεται στην απόφαση η ηλεκτρική ενέργεια συνιστά εμπόρευμα κατά την έννοια του δικαίου της Ένωσης και μια φορολογική επιβάρυνση που δεν επιβάλλεται σε ένα εμπόρευμα αυτό καθεαυτό, αλλά επί της χρήσεως του δικτύου που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά του, πρέπει να θεωρηθεί ότι πλήττει το εμπόρευμα αυτό καθεαυτό. Κατά συνέπεια, η επίμαχη επιβάρυνση εμπίπτει στις διατάξεις της Συνθήκης για τη Λειτουγία της Ευρωπαικής ‘Ενωσης (ΛΕΕ) περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι η επιβάρυνση πλήττει μόνον την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στη Σλοβακία και εξάγεται, με συνέπεια αυτή να επιβάλλεται λόγω του γεγονότος ότι η ηλεκτρική ενέργεια διέρχεται τα σύνορα. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο απέρριψε το επιχείρημα της Σλοβακίας κατά το οποίο, λόγω του ότι υφίσταται ίδια επιβάρυνση, η οποία πλήττει την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται στη Σλοβακία, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στη Σλοβακία και εξάγεται τυγχάνει της ίδιας μεταχειρίσεως με την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στη Σλοβακία και καταναλώνεται στη χώρα αυτή.
Με βάση τα δεδομένα αυτά το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επίμαχη επιβάρυνση συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό, τούτο δε όσον αφορά τόσο την ηλεκτρική ενέργεια που εξάγεται προς άλλο κράτος μέλος όσο και εκείνη που εξάγεται εκτός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.“Οσον αφορά τις εξαγωγές προς άλλα κράτη μέλη, το Δικαστήριο υπογραμμίζει, στην απόφασή του, ότι η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων αντιτίθεται στην επιβολή μιας τέτοιας επιβαρύνσεως. Όσον αφορά τις εξαγωγές προς χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν σε μια κοινή εμπορική πολιτική, της οποίας η λειτουργία θα θιγόταν αν τα κράτη μέλη είχαν τη δυνατότητα να επιβάλλουν μονομερώς επί των εξαγωγών επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμούς.
Η εν λόγω απόφαση εκδόθηκε μετά από αίτημα σλοβακικού δικαστηρίου, το οποίο εκδικάζει την προσφυγή εταιρίας, της KorleaInvest, προμηθευτή ηλεκτρισμού με έδρα τη Σλοβακία, η οποία αμφισβήτησε τη νομιμότητα της επιβαρύνσεως, ύψους 6,8 εκατ. ευρώ που της είχε επιβληθεί βάσει του επίδικου μέτρου.
Το Δικαστήριο στην απόφασή του υπενθυμίζει ακόμα ότι η απαγόρευση που επιβάλλεται στα κράτη μέλη, όσον αφορά την επιβολή δασμών και φορολογικών επιβαρύνσεων ισοδυνάμου αποτελέσματος συνιστά ουσιώδη κανόνα του δικαίου της Ένωσης ως προς τον οποίο η Συνθήκη ΛΕΕ δεν προβλέπει τη δυνατότητα ούτε παρεκκλίσεως ούτε δικαιολογήσεως, είτε πρόκειται για τις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών είτε για τις σχέσεις μεταξύ αυτών και χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η επίμαχη προκειμένω επιβάρυνση δεν συνάδει με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων.
Την αρχή της ελεύθερης διακίνησης επικαλούνται και οι αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν σε επιστολή τους προς τη ΡΑΕ, όσον αφορά στους περιορισμούς που η Ρυθμιστική Αρχή σχεδιάζει να θέσει στις εξαγωγές ηλεκτρισμού προερχόμενου από δημοπρασίες ΝΟΜΕ, κατόπιν σχετικής εισήγησης του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.
Η ελληνική πλευρά δεν σχεδιάζει φόρους ή δασμούς αλλά την επιβολή ενός ορίου στις προς εξαγωγή ποσότητες από ΝΟΜΕ. Και τούτο, με το σκεπτικό ότι τα ΝΟΜΕ σχεδιάστηκαν για το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού, οπότε όταν μεγάλες ποσότητες που αποκτώνται από τις δημοπρασίες οδεύουν εκτός συνόρων, τότε το όφελος δεν περνά στην εσωτερική αγορά.
Ωστόσο, έγκυροι αναλυτές αναφέρουν ότι το επιχείρημα παρουσιάζει αδυναμίες, καθώς τελευταία το μερίδιο της ΔΕΗ στη λιανική έχει αρχίσει και πάλι να μειώνεται σε ποσοστό της τάξης του 1% και άνω μηνιαίως, που θεωρείται ικανοποιητικό
Η ΡΑΕ θα έπρεπε να στοιχειοθετήσει ότι η θέσπιση περιορισμών είναι αναγκαία για τη λειτουργία του συστήματος στη χώρα και απαραίτητη για να ανοίξει η αγορά και να ζητήσει εξαίρεση, κάτι πολύ δύσκολο αφού δεν τεκμηριώνεται επαρκώς και παράλληλα δεν τίθεται ζήτημα ασφάλειας ή επάρκειας.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΡΑΕ εξακολουθεί να βρίσκεται σε διάλογο με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν, προκειμένου να έχει καταλήξει ως προς το θέμα αυτό έως την διεξαγωγή της πρώτης δημοπρασίας ΝΟΜΕ του 2019, η οποία υπολογίζεται να πραγματοποιηθεί στα μέσα Ιανουαρίου.
