Θέλει τελικώς η Ευρώπη τις κινεζικές επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα; Πρόκειται για ένα ερώτημα που αφορά άμεσα και τη χώρα μας, εν προκειμένω τον εν εξελίξει διαγωνισμό της ΔΕΗ για την πώληση των τριών λιγντιτικών μονάδων στη Φλώρινα και τη Μεγαλόπολη, καθώς δύο κινεζικές εταιρίες, η μία σε κοινοπραξία με ελληνικό όμιλο και η άλλη αυτόνομα έχουν δώσει το παρών στη διαδικασία. Η στάση των Βρυξελλών ωστόσο παραμένει αμφιλεγόμενη και ενδεχομένως καθοριστική για την εξέλιξη και αυτού του διαγωνισμού.
Σήμερα πραγματοποιείται στις Βρυξέλλες η 21η σύνοδος κορυφής ΕΕ-Κίνας για τη διαμόρφωση ενός ισόρροπου πλαισίου σχέσεων ανάμεσα στους δύο εμπορικούς εταίρους. Την ίδια στιγμή η ΕΕ βγάζει κόκκινη κάρτα στη Βοζνία- Ερζεγοβίνη- χώρα που ακόμα δεν είναι μέλος της ΕΕ, για δάνειο που επιδιώκει να λάβει από κινεζική τράπεζα προκειμένου να κατασκευάσει νέα ηλεκτροπαραγωγική μονάδα από άνθρακα.
Μετά τη μαζική εισροή κινεζικών κεφαλαίων σε ενεργειακές εταιρίες της ΕΕ στις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας, κυρίως σε δίκτυα όπως η περίπτωση του ΑΔΜΗΕ αλλά και σε ηλεκτροπαργωγικές επιχειρήσεις και ΑΠΕ, τα κινεζικά κεφάλαια στρέφονται σε χώρες της ευρωπαικής περιφέρειεας, κυρίως στη ΝΑ Ευρώπη και μάλιστα μέρος των επενδύσεων αυτών στρέφεται σε τομείς, όπως ο άνθρακας, όπου η ΕΕ αποεπενδύει. Η ροή των κινεζικών κεφαλαίων σε ευρωπαϊκές χώρες- μη μέλη, εντάθηκε μετά την θέση που διατύπωσαν δημόσια οι Βρυξέλλες για περιορισμό των κινεζικών εξαγορών/επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς, όπως η ενέργεια. Στη ρητορική των Βρυξελλών ο στόχος της σημερινής συνόδου κορυφής ΕΕ- Κίνας είναι η εξεύρεση μίας ισορροπημένης σχέσης, η οποία θα εξασφαλίζει δίκαιο ανταγωνισμό και ισότιμη πρόσβαση στην αγορά μεταξύ των επιχειρήσεων των δυο πλευρών.
Στην ατζέντα βρίσκονται επίσης οι πολιτικές και στρατηγικές για την ενέργεια και το κλίμα της ΕΕ και της Κίνας, ο μετασχηματισμός των ενεργειακών τομέων, η ανανεώσιμη ενέργεια και οι αμοιβαίες εμπορικές ευκαιρίες στον ενεργειακό τομέα για συνεργασία σε παγκόσμια ενεργειακά φόρα και πρωτοβουλίες.
Τη σύνοδο συνδιοργανώνουν ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker, η ύπατη εκπρόσωπος Federica Mogherini και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Donald Tusk.
Πίσω όμως από τη διπλωματική γλώσσα είναι σαφές ότι κρύβονται διαφορετικά συμφέροντα. Ειδικά στις χώρες που μετέχουν σήμερα στην λεγόμενη ενεργειακή κοινότητα της ΝΑ Ευρώπης, η οποία απαρτίζεται από κράτη μη- μέλη με προοπτική ένταξης ή συμφωνίες σύνδεσης, οι κανόνες που ισχύουν έχουν διπλή, για να μην πούμε, πολλαπλή ανάγνωσή.
Από τη μία οι χώρες αυτές, υποχρεούνται να ενώσουν τα δίκτυά τους με τα ευρωπαικά και να ανοίξουν τα σύνορά τους στο διευρωπαικό εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας. Από την άλλη, δεν είναι υποχρεωμένες να επιβάλουν ρήτρα διοιξειδίου του άνθρακα - και να ακολουθήσουν τους πολύ αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανόνες της ΕΕ. Δεδομένου ότι στη ΝΑ Ευρώπη οι περισσότερες χώρες έχουν άφθονη παραγωγή λιγνίτη, μπορούν να διακινούν την ηλεκτρική ενέργεια χωρίς το κόστος του CO 2, που επιβαρύνει τις γειτονικές χώρες-μέλη. Επιπρόσθετα, Κινέζοι, Ρώσοι και Αμερικανοί, δηλαδή εταιρίες και επενδυτές που δεν βαρύνονται με τις αυστηρές, περιβαλλοντικές νόρμες της ΕΕ, επενδύουν σε λιγνιτικές μονάδες στην περιοχή.
Στην περίπτωση της Βοσνίας -Ερζεγοβίνης η αντίδραση των Βρυξελλών ήταν αρκετά αιχμηρή, αμφίβολο είναι όμως αν θα αποτρέψει την επένδυση. Με αφορμή την απόφαση του κοινοβουλίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να εγκρίνει τη χορήγηση δανείου από την κινεζική Export-Import Bank of China στην εταιρία ηλεκτρισμού της χώρας, Elektroprivreda BiH dd,, στέλεχος της Κομισιόν σχολίασε στο Euractiv ότι «Κάθε χώρα είναι ελεύθερη να καθορίσει τους επενδυτικούς της στόχους. Ταυτόχρονα, η ΕΕ ανησυχεί για τις κοινωνικοοικονομικές και οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν ορισμένες επενδύσεις της Κίνας. Υπάρχει ο κίνδυνος μακροοικονομικών ανισορροπιών και εξάρτησης από χρέη».
Το δάνειο ύψους 614 εκατ. ευρώ αφορά στην αντικατάσταση τριών παλαιών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από μια νέα μονάδα ισχύος 450 MW με καύση άνθρακα στην Tuzla.
Πρόκειται για μία δήλωση που το νόημά της θυμίζει την επιστολή στελέχους της γενικής διευθυνσης Ενέργειας της ΕΕ προς τη χώρα μας, που άφηνε ανοικτό το ενεδεχόμενο εκ νέου πιστοποίησης του ΑΔΜΗΕ σε περίπτωση που η ελληνο-κινεζική κοινοπραξία αποκτούσε λιγνιτική μονάδα, στον πρώτο διαγωνισμό της ΔΕΗ.
Παρόλα αυτά, κινεζικοί όμιλοι έχουν επενδύσει στην ενέργεια σε πολλές χώρες της ΕΕ, όπως στη Πορτογαλία, τη Γερμανία, την Ιταλία κλπ, καθώς και στις γειτονικές βαλκανικές χώρες.
Η σημερινή σύνοδος στις Βρυξέλλες δεν αναμένεται να φέρει θεαματικά αποτελέσματα. Ωστόσο, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι όσο η Ευρώπη δεν παρουσιάζει εναλλακτικές προτάσεις στα κινεζικά κεφάλαια, η κινεζική επέλαση στο χώρο της ενέργειας ειδικά στα Βαλκάνια και στον “αποδιοπομπαίο” άνθρακα - ο οποίος παραμένει η πιο φθηνή εγχώρια λύση ηλεκτροπαραγωγής για πολλά από τα κράτη αυτά- θα συνεχιστεί. Και αν οι εκτιμήσεις αυτές επαληθευτούν, αυτό που θα πρέπει να κάνει η ΕΕ είναι να επιβάλλει , τουλάχιστον, τους ίδιους αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς (C02 κλπ) για την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε τρίτες χώρες αλλά διακινείται στην ΕΕ, προκειμένου να μην υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός.
