Mία σειρά από συστάσεις προς τα κράτη- μέλη της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό των κτιρίων, στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης νέας ευρωπαϊκής οδηγίας για την Eνεργειακή Aπόδοση  Kτιρίων (EPBD) 2018/844, δημοσίευσε πρόσφατα η Κομισιόν.

Η προθεσμία για τη μεταφορά της οδηγίας στο εσωτερικό εθνικό δίκαιο κάθε χώρας-μέλους λήγει στις 10 Μαρτίου 2020.

Οι διευκρινίσεις της Κομισιόν, που δόθηκαν μετά από ερωτήματα των  χωρών – μελών,  σχετίζονται με την αυτοματοποίηση των κτιρίων και των ελέγχων, την ηλεκτροκίνηση, τη διαφάνεια των επιθεωρήσεων κλπ , αποσαφηνίζοντας τον τρόπο,  με τον οποίο τα κράτη- μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν στην εθνική νομοθεσία τις αναθεωρημένες πτυχές της οδηγίας για τον εκσυγχρονισμό των κτιρίων.   

Ας σημειωθεί ότι ο κτιριακός τομέας είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στην ΕΕ, απορροφώντας σχεδόν το 40% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας.  Το 75% των κτιρίων της ‘Ενωσης θεωρείται ως  ενεργειακά αναποτελεσματικό. Επομένως, ένα εκσυγχρονισμένο και ανακαινισμένο κτηριακό απόθεμα  διαδραματίζει καίριο ρόλο στη μετάβαση σε ένα πιο έξυπνο ενεργειακό σύστημα,  με εντατική χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μηδενικές  εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, στο πλαίσιο της επίτευξης του στόχου μίας οικονομίας ουδέτερης για το κλίμα.

Οι αναθεωρήσεις της οδηγίας EPBD ήταν ο πρώτος φάκελος της δέσμης για την Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους, που  τέθηκε σε ισχύ στις 9 Ιουλίου 2018

Στο κείμενο των συστάσεων, η Κομισιόν αναφέρει μεταξύ άλλων:

-           Η Ενεργειακή Ένωση και το πλαίσιο πολιτικής για την Eνέργεια και το Kλίμα με ορίζοντα το 2030 καθορίζουν φιλόδοξες δεσμεύσεις της EE  για περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40 % έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Επίσης, προβλέπουν  αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας από ΑΠΕ  και Εξοικονόμηση Ενέργειας ώστε να βελτιωθεί η ενεργειακή ασφάλεια, η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα της Ένωσης από ενεργειακή άποψη. Η οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου , όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/2002 (2), καθορίζει ως πρωταρχικό στόχο ενεργειακής απόδοσης εξοικονόμηση τουλάχιστον 32,5 % σε επίπεδο Ένωσης έως το 2030. Στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  τίθεται δεσμευτικός στόχος κατανάλωσης τουλάχιστον 32 % ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε επίπεδο Ένωσης έως το 2030.

-           Τα κτίρια βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής της Ένωσης για την ενεργειακή απόδοση, καθώς  στα κτίρια αναλογεί σχεδόν το 40 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Δεδομένου ότι περίπου το 50 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας της Ένωσης χρησιμοποιείται για θέρμανση και ψύξη και, από αυτό, το 80 % χρησιμοποιείται σε κτίρια, η επίτευξη των στόχων της Ένωσης για την Ενέργεια και το Κλίμα συνδέεται με τις προσπάθειες για την ανακαίνιση του κτιριακού δυναμικού της ΕΕ με  προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση, εφαρμόζοντας δηλαδή την αρχή της «προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση» και εξετάζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης ΑΠΕ.

-          Τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας έως το 2050 και στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά το ήμισυ σε σύγκριση με το 2005.

-          Η πλήρης εφαρμογή και επιβολή της ισχύουσας ενεργειακής νομοθεσίας θεωρείται πρώτη προτεραιότητα για τη δημιουργία της Ενεργειακής Ένωσης.

-          Η οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) («ΟΕΑΚ») είναι η βασική νομοθεσία, μαζί με την οδηγία 2009/125/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8) και τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1369 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), οι οποίες πραγματεύονται την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στο πλαίσιο των στόχων ενεργειακής απόδοσης για το 2030. Η ΟΕΑΚ έχει δύο συμπληρωματικούς στόχους: την επιτάχυνση της ανακαίνισης των υφιστάμενων κτιρίων έως το 2050 και τη στήριξη του εκσυγχρονισμού όλων των κτιρίων με έξυπνες τεχνολογίες και σαφέστερη σύνδεση με την καθαρή κινητικότητα.

-          Το 2018 η ΟΕΑΚ τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/844 του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), προκειμένου να επιταχυνθεί ο εκσυγχρονισμός των κτιρίων στην Ένωση.

-          Οι επιδόσεις των τεχνικών συστημάτων κτιρίων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη συνολική ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να βελτιστοποιηθούν. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης  υιοθετείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, με την οποία λαμβάνονται υπόψη μέτρα τόσο για το κέλυφος, όσο και για τα τεχνικά συστήματα των κτιρίων.

-          Η εθνική νομοθεσία για τη μεταφορά του άρθρου 8 παράγραφος 1 της ΟΕΑΚ πρέπει να διασφαλίζει την έγκριση και την επιβολή συστημικών απαιτήσεων για μια διευρυμένη ομάδα τεχνικών συστημάτων κτιρίων, καθώς και την εισαγωγή νέων απαιτήσεων σχετικά με την εγκατάσταση συστημάτων αυτορρύθμισης στα κτίρια.

-          Για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, θα πρέπει να βελτιωθεί η διαφάνεια των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης. Απαιτείται εθνική νομοθεσία για τη μεταφορά των απαιτήσεων του άρθρου 8 παράγραφος 9 της ΟΕΑΚ, ώστε να διασφαλίζεται ότι η συνολική ενεργειακή απόδοση του μεταβαλλόμενου τμήματος ή, κατά περίπτωση, του συνολικού συστήματος, τεκμηριώνεται για χρήση στην πιστοποίηση κτιρίων και στον έλεγχο συμμόρφωσης όταν εγκαθίστανται, αντικαθίστανται ή αναβαθμίζονται τεχνικά συστήματα κτιρίων, όπως συστήματα θέρμανσης χώρου, κλιματισμού ή θέρμανσης νερού.

-           Η καινοτομία και οι νέες τεχνολογίες παρέχουν τη δυνατότητα ώστε τα κτίρια να συμβάλουν στη συνολική απαλλαγή της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές, μεταξύ άλλων στον τομέα των μεταφορών. Για παράδειγμα, τα κτίρια μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη της αναγκαίας υποδομής για την έξυπνη φόρτιση των ηλεκτρικών οχημάτων, η οποία παρέχει στα κράτη μέλη μια βάση, αν το επιλέξουν, για να χρησιμοποιούν μπαταρίες αυτοκινήτου ως πηγή ισχύος.

-          Τα ηλεκτρικά οχήματα αποτελούν σημαντική συνιστώσα της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια, η οποία βασίζεται σε μέτρα ενεργειακής απόδοσης, εναλλακτικά καύσιμα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και καινοτόμες λύσεις για τη διαχείριση της ενεργειακής ευελιξίας. Οι οικοδομικοί κανονισμοί μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά για την εισαγωγή στοχευμένων απαιτήσεων που στηρίζουν την ανάπτυξη υποδομών επαναφόρτισης στους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων σε κτίρια που προορίζονται για κατοικία και για άλλες χρήσεις. Απαιτείται η μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των απαιτήσεων του άρθρου 8 παράγραφοι 2 έως 8 της ΟΕΑΚ, προκειμένου να διασφαλιστεί η εγκατάσταση υποδομών επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων των κτιρίων.

-          Κατά την εφαρμογή των απαιτήσεων του άρθρου 8 παράγραφοι 2 έως 8 της ΟΕΑΚ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν την ανάγκη ενός ολιστικού και συνεκτικού πολεοδομικού σχεδιασμού, καθώς και την προαγωγή εναλλακτικών, ασφαλών και βιώσιμων τρόπων μεταφοράς και της υποκείμενης υποδομής, για παράδειγμα μέσω ειδικής υποδομής στάθμευσης για ηλεκτρικά ποδήλατα και για τα οχήματα ατόμων μειωμένης κινητικότητας.

-          Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν μέτρα για την απλούστευση της εγκατάστασης υποδομών επαναφόρτισης, ώστε να αντιμετωπιστούν οι φραγμοί που συναντούν οι εκάστοτε ιδιοκτήτες όταν επιχειρούν να εγκαταστήσουν σημείο επαναφόρτισης στον οικείο χώρο στάθμευσης, όπως είναι τα αντικρουόμενα κίνητρα και οι διοικητικές επιπλοκές.

-          Για την ψηφιοποίηση του κτιριακού τομέα και, συνεπώς, για τη διευκόλυνση της κατασκευής έξυπνων κατοικιών και καλά συνδεδεμένων κοινοτήτων, θα πρέπει να παρασχεθούν στοχευμένα κίνητρα για την προώθηση έτοιμων για έξυπνες εφαρμογές («smart ready») συστημάτων και ψηφιακών λύσεων στο δομημένο περιβάλλον.

-          Είναι σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των ιδιοκτητών και των ενοίκων ως προς την αξία του αυτοματισμού των κτιρίων και της ηλεκτρονικής παρακολούθησης των τεχνικών συστημάτων κτιρίων και να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των ενοίκων στην πραγματική εξοικονόμηση,  που μπορούν να επιφέρουν αυτές οι νέες ενισχυμένες λειτουργίες.

-          Για να είναι εγγυημένη η αρχική και η συνεχής απόδοση των συστημάτων θέρμανσης, των συστημάτων κλιματισμού και των συστημάτων αερισμού, τα συστήματα επιθεώρησης θα πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο που να μεγιστοποιεί τα αποτελέσματά τους. Τα άρθρα 14 και 15 της ΟΕΑΚ διευρύνουν το πεδίο εφαρμογής των τεχνικών συστημάτων κτιρίων που υπόκεινται σε υποχρεωτικές τακτικές επιθεωρήσεις ή σε εναλλακτικά μέτρα. Επιπλέον, στα εν λόγω άρθρα καθορίζονται εναλλακτικές λύσεις αντί των επιθεωρήσεων, οι οποίες βασίζονται στην αυτοματοποίηση και στον έλεγχο ή στην ηλεκτρονική παρακολούθηση, και καθορίζονται νέες απαιτήσεις σχετικά με την εγκατάσταση συστημάτων αυτοματισμού και ελέγχου κτιρίων σε ορισμένα κτίρια που δεν προορίζονται για κατοικία.

-          Οι αυτοματισμοί κτιρίων και η ηλεκτρονική παρακολούθηση των τεχνικών συστημάτων κτιρίων έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικό υποκατάστατο των επιθεωρήσεων, ιδίως για τα μεγάλα συστήματα. Ως εκ τούτου, διαθέτουν μεγάλες δυνατότητες οικονομικά αποδοτικής και σημαντικής εξοικονόμησης ενέργειας τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις επιχειρήσεις. Η εγκατάσταση τέτοιου εξοπλισμού θα πρέπει να θεωρείται οικονομικά αποδοτική εναλλακτική λύση αντί των επιθεωρήσεων σε μεγάλα κτίρια που δεν προορίζονται για κατοικία ή σε πολυκατοικίες επαρκούς μεγέθους, καθώς ο εξοπλισμός αυτός προσφέρει σημαντική απόδοση των επενδύσεων και καθιστά δυνατή τη λήψη μέτρων βάσει των παρεχόμενων πληροφοριών, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται διαχρονική εξοικονόμηση ενέργειας. Η εφαρμογή των απαιτήσεων του άρθρου 14 παράγραφος 4 και του άρθρου 15 παράγραφος 4 της ΟΕΑΚ διασφαλίζει ότι τα συστήματα αυτοματισμού και ελέγχου των κτιρίων εγκαθίστανται σε κτίρια που δεν προορίζονται για κατοικία και στα οποία η ωφέλιμη ονομαστική ισχύς θέρμανσης ή κλιματισμού υπερβαίνει ένα ορισμένο όριο και όπου αυτό είναι εφικτό από τεχνική και οικονομική άποψη.

-          Για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η διαφάνεια των υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να βελτιωθεί, με τη διασφάλιση ότι όλες οι απαραίτητες παράμετροι, τόσο για την πιστοποίηση όσο και για τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, καθορίζονται και εφαρμόζονται με συνέπεια σε ολόκληρη την Ένωση.

-          Το παράρτημα I της ΟΕΑΚ τροποποιήθηκε προκειμένου να καθιερωθεί ένας βαθμός διαφάνειας στον υπολογισμό των συντελεστών πρωτογενούς ενέργειας, να διασφαλιστεί ο κεντρικός ρόλος του κελύφους του κτιρίου και να αναδειχθεί ο ρόλος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εντός και εκτός των εγκαταστάσεων.

-          Τα κράτη μέλη οφείλουν να θέσουν σε ισχύ τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που απαιτούνται για τη μεταφορά της οδηγίας (ΕΕ) 2018/844 έως την 10η Μαρτίου 2020.

-          Η πλήρης μεταφορά και η αποτελεσματική εφαρμογή της τροποποιημένης ΟΕΑΚ είναι θεμελιώδους σημασίας για την επίτευξη των στόχων ενεργειακής απόδοσης το 2030 και για να τεθεί η Ένωση σε τροχιά πλήρους απαλλαγής του εθνικού κτιριακού δυναμικού από τις εκπομπές CO 2 έως το 2050.

-          Η ΟΕΑΚ παρέχει στα κράτη μέλη μεγάλο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας κατά το σχεδιασμό των οικοδομικών τους κανονισμών και την εφαρμογή τεχνικών απαιτήσεων σχετικά με τις ανακαινίσεις, τα πιστοποιητικά κτιρίων και τα τεχνικά συστήματα κτιρίων, κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται καλύτερα στις εθνικές κλιματικές συνθήκες και το εκάστοτε κτιριακό δυναμικό.

-          Η Επιτροπή δεσμεύεται να συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη κατά την εκ μέρους τους μεταφορά και αποτελεσματική εφαρμογή της ΟΕΑΚ.