«Καμπανάκι» για πολλές επενδύσεις φυσικού αερίου που σχεδιάζονται στην Ευρώπη έχει σημάνει ο μετασχηματισμός της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) σε Τράπεζα για το Κλίμα, καθώς ο αρχικός σχεδιασμός προβλέπει τη σταδιακή απόσυρση της Τράπεζας από τη δανειοδότηση έργων ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού αερίου.
Οι επιτελείς της ΕΤΕπ ξεκίνησαν από προχθές Τρίτη (10 Σεπτεμβρίου), τις διαβουλεύσεις για την αναθεώρηση της πολιτικής χορήγησης δανείων της ΕΤΕπ, στο πλαίσιο των εξαγγελιών της νέας προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν για την μετατροπή μεγάλου μέρους των δραστηριοτήτων της τράπεζας σε Κλιματική
Ο πρώτος γύρος των διαβουλεύσεων για την αναθεώρηση της πολιτικής δανειοδοτήσεων της ΕΤΕπ αναμένεται να ολοκληρωθεί λίγο πριν τα τέλη Οκτωβρίου.
Τον Ιούλιο, η ΕΤΕπ δημοσίευσε το πρώτο σχέδιο της νέας δανειοδοτικής της πολιτικής για τα ενεργειακά έργα, το οποίο προβλέπει πρόσθετη χρηματοδότηση για λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη μέλη, μεγαλύτερη εστίαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και σταδιακή απόσυρση από τη δανειοδότηση έργων ορυκτών καυσίμων από το 2020 και μετά. Το σχέδιο αυτό μπορεί να χαιρετίστηκε από περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς, το μεγάλο ερώτημα όμως, για το τι θα γίνει με τη χρηματοδότηση έργων φυσικού αερίου, παραμένει. Δεν αποκλείεται δε πολλά κράτη – μέλη, εταιρίες και επενδυτές, ακόμα και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πιέσουν για μια πιο ελαστική προσέγγιση του όλου θέματος, αφού το φυσικό αέριο, μέχρι σήμερα, θεωρείται ως το μεταβατικό καύσιμο για τη επίτευξη των στόχων του Παρισιού για το Κλίμα.
Από τα στοιχεία της ΕΤΕπ, που παραθέτει σε σχετικό του άρθρο ο ιστότοπος Euractiv, προκύπτει ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων χορήγησε δάνεια ύψους άνω των 11 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ του 2013 και του 2017 σε έργα ορυκτών καυσίμων. Από το σύνολο αυτό, σχεδόν 8 δισ. Ευρώ αφορούσαν υποδομές φυσικού αερίου και περί το € 1,68 δισ. έργα εξόρυξης φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με το σχέδιο αναθεώρησης της πολιτικής χορηγήσεων, που δημοσιέυτηκε τον Ιούλιο, η ΕΤΕπ δεν θα υποστηρίζει πλέον έργα που αφορούν στην παραγωγή πετρελαίου ή φυσικού αερίου, την εξόρυξη άνθρακα, τις υποδομές που σχετίζονται με τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, καθώς και την παραγωγή ενέργειας ή παραγωγή θερμότητας από πηγές ορυκτών καυσίμων.
Οι μόνες εξαιρέσεις που προβλέπονται αφορούν σε σταθμούς φυσικού αερίου πολύ υψηλής απόδοσης και στους λέβητες θέρμανσης που περιλαμβάνονται στα σχέδια ανακαίνισης κτιρίων.
Δεν είναι λίγες όμως οι κυβερνήσεις χωρών-μελών που μπορεί να διαφωνήσουν με την εφαρμογή τόσο αυστηρής πολιτικής στις δανειοδοτήσεις της ΕΤΕπ. Η θέση των χωρών-μελών έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί στο Διοικητικό Συμβούλιο της τράπεζας μετέχουν αντιπρόσωποι από κάθε κράτος -μέλος της ΕΕ. Το ΔΣ δε, είναι αυτό που πρέπει να εγκρίνει και να υπογράψει την πρόταση για τη διακοπή της δανειοδότησης επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα.
Οι αλλαγές στην πολιτική χορηγήσεων της ΕΤΕπ γίνονται κατά κανόνα με τη συναίνεση των μελών του ΔΣ. Ωστόσο υπάρχει και η διπλή πλειοψηφία, με βάση τοn αριθμό των μετοχών που κατέχει κάθε χώρα στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας. Ας σημειωθεί ότι η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες της τράπεζας και ως εκ τούτου κατέχουν μεγαλύτερα μερίδια.
Το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας έχει δηλώσει ότι «οι περαιτέρω επενδύσεις σε έργα φυσικού αερίου [...] είναι αναγκαίες » και ότι η ΕΤΕπ πρέπει να συνεχίσει να συμμετέχει στη χρηματοδότηση των έργων αυτών. Παράλληλα, το υπουργείο αναγνωρίζει ότι ο άνθρακας, τα πυρηνικά και το πετρέλαιο δεν πρέπει να είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από την τράπεζα.
Παρόλο που το υπουργείο αντιπροσωπεύει τη θέση της κυβέρνησης στο σύνολό της, είναι γνωστό ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Olaf Scholz (SPD) θα προτιμούσε μάλλον μία πιο φιλόδοξη πολιτική για το Κλίμα, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος της χώρας είναι επίσης ανοικτό σε μία αλλαγή της πολιτικής χρηματοδοτήσεων της EΤΕπ
Η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες τάσσονται υπέρ της νέας πρότασης της τράπεζας, ενώ η θέση της Ιταλίας παραμένει σχετικά ασαφής, λόγω των πρόσφατων πολιτικών εξελίξεων. Η προηγούμενη κυβέρνηση της Ρώμης πάντως είχε μια πιο συντηρητική προσέγγιση, δεδομένου ότι η Ιταλία λαμβάνει τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση για έργα ορυκτών καυσίμων. Η νέα πολιτική συμμαχία του Δημοκρατικού Κόμματος με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων που σχημάτισε την τελευταία κυβέρνηση της Ιταλίας θεωρείται πιο προοδευτική και φημολογείται ότι σχεδιάζει να απαγορεύσει την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Δεν είναι σαφές ωστόσο ακόμα, αν η πράσινη ατζέντα της νέας ιταλικής κυβέρνησης εκτείνεται και στην ΕΤΕπ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μολονότι δεν δικαιούται ψήφου στην ΕΤΕπ, έχει σημαντική επιρροή στην όλη διαδικασία. Εάν η Κομισιόν διαφωνήσει με την τελική απόφαση για την ΕΤΕπ, τότε οι μέτοχοι θα πρέπει να καταλήξουν σε απόφαση με ομοφωνία.
Σύμφωνα με τις πηγές που επικαλείται το EURACTIV, η Επιτροπή δεν συμφωνεί με τις αλλαγές που προτείνει το σχέδιο της ΕΤΕπ και πρόκειται να ζητήσει την εξαίρεση ή την καθυστέρηση της ημερομηνίας έναρξης της σταδιακής κατάργησης της χρηματοδότησης για έργα φυσικού αερίου.
Σε μια ακρόαση με ευρωβουλευτές την προηγούμενη εβδομάδα, η νέα επικεφαλής της Διεύθυνσης Ενέργειας της ΕΕ κα Ditte Juul Jørgensen, δήλωσε ότι το φυσικό αέριο θα διατηρήσει "σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ " και θα πρέπει να παραμείνει στο ενεργειακό μείγμα.
Ωστόσο δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που επισημαίνουν τη δυσάρεστη θέση που θα βρεθεί η Επιτροπή αν χρειαστεί να παρέμβει υπέρ της παράτασης της χρηματοδότησης έργων φυσικού αερίου από την ΕΤΕπ, τη στιγμή που η ίδια η Επιτροπή δηλώνει ότι στόχος της είναι η οικονομία μηδενικού άνθρακα το 2050.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και η ενεργειακή βιομηχανία, όπως εκπροσωπούνται στις Βρυξέλλες, φαίνονται διχασμένες ως προς το ποιά θα πρέπει να είναι η νέα πολιτική της ΕΤΕπ.
Η Eurogas, ο φορέας των εταιριών αερίου της Ευρώπης, δήλωσε στο EURACTIV ότι "είναι πολύ σημαντικό η ΕΤΕπ να συνεχίσει τη χρηματοδότηση έργων αερίου, καθώς οι υποδομές αερίου είναι απαραίτητες για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ. ". Από το μέτωπο των «Πρασίνων» όμως εκφράζεται στήριξη στο σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση της χρηματοδότησης, ενώ ακόμα δεν έχουν γίνε γνωστές οι λεπτομέρειες του σχεδίου της νέας προέδρου της Κομισιόν, σε σχέση με την εξαγγελία της περί μερικής μετατροπής της ΕΤΕπ σε Τράπεζα για το Κλίμα αλλά και για τη « Νέα Πράσινη Συμφωνία».
Τη ευθύνη για το «Green New Deal» της ΕΕ έχει αναλάβει το νούμερο δύο στην νέα ιεραρχία της Κομισιόν, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φραντς Τίμερμανς, που εκπροσωπεί τη πιο φιλοπεριβαλλοντική πτέρυγα των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών.
Ας σημειωθεί τέλος ότι στο παρελθόν είχε διατυπωθεί μία «συμβιβαστική πρόταση» για την απόσυρση της ΕΤΕπ από τη δανειοδότηση έργων φυσικού αερίου, η οποία προέβλεπε ότι επιλέξιμες για δάνεια από την τράπεζα θα ήταν μόνον οι επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου που έχουν ήδη συμπεριληφθεί στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος, τα λεγόμενα PCI, της ΕΕ.
