Μεταξύ 5% (το καλό σενάριο) και 9% (το κακό) προβλέπει ότι θα κινηθεί η ύφεση της οικονομίας φέτος το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Στην τριμηνιαία έκθεση του ιδρύματος για την ελληνική οικονομία, υπό το βασικό σενάριο εξελίξεων, στο οποίο η πανδημία θα έχει εξασθενήσει σε μεγάλο βαθμό έως το τέλος Μαΐου και ακολούθως θα έχουν αρθεί αρκετά από τα περιοριστικά μέτρα, η δημόσια κατανάλωση θα αυξηθεί, όπως εκτιμάται, τουλάχιστον κατά 4,5%, ενώ αντιθέτως η ιδιωτική κατανάλωση θα συρρικνωθεί, κατά τουλάχιστον 4,0%.

Ισχυρή αναμένεται η εξασθένηση επενδύσεων, άνω του 17%. Υπό αυτές τις τάσεις στο βασικό σενάριο, το ΑΕΠ θα υποχωρήσει έντονα φέτος, με μέσο ρυθμό τουλάχιστον 5%.

Ωστόσο, εφόσον οι συνθήκες στο ελληνικό και το διεθνές περιβάλλον παραμείνουν ιδιαίτερα δυσμενείς πέρα από το δεύτερο τρίμηνο ή συμβεί μια σημαντική έξαρση του ιού το φθινόπωρο, δεν αποκλείεται η ύφεση να κινηθεί πλησίον διψήφιου ποσοστού, δηλαδή στο 9%.

Δυσμενές είναι το σενάριο για την εξέλιξη της ανεργίας, όπου το ΙΟΒΕ προβλέπει μια άνοδό της από περίπου 2 έως σχεδόν 4 ποσοστιαίες μονάδες, σε σχέση με το περυσινό επίπεδο (17,3%).

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, λόγω των περιοριστικών μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας, στην Ελλάδα και διεθνώς, προβλέπεται για το σύνολο του 2020 υποχώρηση του εγχώριου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή τουλάχιστον στην περιοχή του 2,0%. Θα προέλθει κυρίως από την έντονη εξασθένηση της εγχώριας ζήτησης και την εκτεταμένη πτώση τιμών των ενεργειακών αγαθών. Εφόσον η τρέχουσα υγειονομική κρίση είναι παρατεταμένη ή ανακάμψει εντός του έτους, ο αντιπληθωρισμός θα διαμορφωθεί μεταξύ 3,0-3,5%.

Τράπεζες

Όπως επισημαίνει το ΙΟΒΕ, η απότομη υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας από τις αρχές Μαρτίου, λόγω της πανδημίας, εκτιμάται ότι θα έχει σημαντικές επιπτώσεις και στο τραπεζικό σύστημα. Αναμένεται πλήγμα στην κερδοφορία τους, ενώ είναι ορατός ο κίνδυνος ανάσχεσης της τάσης μείωσης των ΜΕΔ. Τα έκτακτα μέτρα της ΕΚΤ για την πανδημία (Pandemic Emergency Purchase Programme), με χαλάρωση των κριτηρίων επιλεξιμότητας για τις εξασφαλίσεις, που επιτρέπουν την πρόσβαση στις ελληνικές τράπεζες, παρέχουν σε αυτές κρίσιμη πρόσβαση σε ασπίδα ρευστότητας, με χαμηλό κόστος.

Θετική εξέλιξη αποτελεί η διατήρηση χαμηλού κόστους δανεισμού για το ελληνικό δημόσιο και τις επιχειρήσεις. Προτεραιότητα για το τραπεζικό σύστημα είναι η εφαρμογή του σχεδίου προστασίας περιουσιακών στοιχείων «Ηρακλής», αλλά και η διασφάλιση της «κουλτούρας» πληρωμών, μέσα από διευκολύνσεις στους περισσότερο πληττόμενους από την τρέχουσα κρίση δανειολήπτες, καθώς και κίνητρα για τους συνεπείς. Υπό τις τρέχουσες, δυσμενείς συνθήκες, προβλέπεται επιδείνωση της πιστωτικής συρρίκνωσης προς τον ιδιωτικό τομέα το 2020.

Όπως ανέφερε επίσης, κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ καθηγητής Νίκος Βέττας:

Η ύφεση για το τρέχον έτος θα είναι βαθιά, από ελάχιστο 5% και προς το 10%, και ένα σημαντικό κόστος σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά δεν μπορεί να αποφευχθεί.

Ακόμη περισσότερο σημαντικά από την αντιμετώπιση της τρέχουσας ύφεσης είναι το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά της αντίδρασης της οικονομίας από το επόμενο έτος.

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του υγειονομικού προβλήματος δεν αντιμάχεται αυτή του οικονομικού αλλά αποτελεί προϋπόθεση επανεκκίνησης. Θα υπάρχει όμως κρίσιμη επίδραση και από τις εξελίξεις στις άλλες χώρες.

Σε Ελλάδα, Ευρώπη και διεθνώς, καταγράφεται αποφασιστικότητα της οικονομικής πολιτικής να στηρίξει τη λύση στο υγειονομικό πρόβλημα. Μεγάλη αύξηση δημόσιων ελλειμάτων και χρέους είναι εύλογη αντίδραση σε μια άμεση διαταραχή που αντιμετωπίζεται ως μοναδική.

Η νέα κρίση φέρνει την ελληνική οικονομία και την ΕΕ σε μια στιγμή αλήθειας και αποφάσεων που θα προδιαγράψουν τους ρυθμούς ανάπτυξης μακροπρόθεσμα. Υπάρχει κίνδυνος, η ελληνική αλλά και οι ευρωπαϊκές οικονομίες όχι μόνο να ξεκινήσουν το επόμενο έτος από σημαντικά χαμηλότερη βάση αλλά και να έχουν ασθενέστερους ρυθμούς μεγέθυνσης μεσοπρόθεσμα.

Η ελληνική οικονομία εισέρχεται στη νέα κρίση με «υποκείμενα νοσήματα»: (α) διαρθρωτικές αδυναμίες, σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα, μερική μόνο δομική προσαρμογή κατά τα προγράμματα, (β) πολύ υψηλό δημόσιο χρέος και μεγάλο ποσοστό μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους.

Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται στην κρίση κατόπιν μακράς περιόδου όπου η νομισματική πολιτική προσπαθούσε να τονώσει με μη συμβατικά μέσα τις επενδύσεις και τους ρυθμούς μεγέθυνσης.

Δεν υπάρχει, για την ελληνική οικονομία, περιθώριο δημοσιονομικού εκτροχιασμού κατά την κρίση. Κομβικής σημασίας η αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής.

Αναμένεται φέτος πολύ ισχυρή πίεση στον τομέα του εισερχόμενου τουρισμού. Αυτός συνέβαλε το 2019 με 18 δισ. ευρώ εισπράξεις και σχεδόν 34 εκατ. αφίξεις, ενώ ο εγχώριος τουρισμός ήταν στα 2 δισ. Η σημαντική θετική συμβολή στην οικονομία τα τελευταία χρόνια (ανοδικά από το 2010, όταν ήταν 10 δισ. ευρώ εισπράξεις και 15 εκατ. αφίξεις) θα ανακοπεί.

Για την επιβίωση του τομέα βραχυπρόθεσμα και την ενίσχυση μεσοπρόθεσμα απαιτείται στη χώρα: ενίσχυση υποδομών (μετακινήσεις, επικοινωνίες, υγεία), διασύνδεση με άλλους τομείς της οικονομίας και βελτίωση ποιότητας. Επίσης, απαιτείται σε επίπεδο ΕΕ: αποτελεσματικός συντονισμός, κοινοί κανόνες και ρυθμίσεις για ενίσχυση αξιοπιστίας και καταμερισμός κόστους ανάμεσα στις χώρες.

Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί ένας δεύτερος πυλώνας με κέντρο τη μεταποίηση, που θα στηρίζεται στην καινοτομία και θα ενισχύει τις εξαγωγές. Σήμερα η ελληνική οικονομία έχει το χαμηλότερο ποσοστό μεταποίησης και από τα χαμηλότερα σε Ε&Α στην ΕΕ.

Υπάρχει κίνδυνος να στραφούν μεγάλες οικονομίες σε πολιτικές ενίσχυσης αυτάρκειας που θα μειώσουν τη δυνατότητα εξαγωγών για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Υπάρχει κίνδυνος να στηριχθούν από ισχυρές οικονομίες μεγάλες επιχειρήσεις με ακραίες κρατικές ενισχύσεις και να προκληθεί μείωση της σχετικής ανταγωνιστικότητας των ελληνικών, με αποτέλεσμα την περαιτέρω συρρίκνωση του τομέα μεταποίησης στη χώρα. Απαιτούνται πολιτικές για ενίσχυση της χρηματοδότησης επιχειρήσεων στην περιφέρεια της ΕΕ.

Η επιταχυνόμενη διαδικασία ψηφιακής αναβάθμισης στον δημόσιο τομέα πρέπει να συνοδεύεται και με αναδιοργάνωση της διοίκησης, ώστε να μην «αναβαθμιστεί» στη συνέχεια η γραφειοκρατία στο νέο ψηφιακό περιβάλλον.

Είναι αναγκαίος ο προγραμματισμός δημόσιων επενδύσεων και απαραίτητων έργων με διαδικασίες fast track όπως και ο ανασχεδιασμός των ΕΣΠΑ και ΠΔΕ.