Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο
Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών
Αξιοποίηση του λιγνίτη και εναλλακτικές δραστηριότητες
Τετάρτη, 20/05/2020

Eνεργειακά καύσιμα από λιγνίτη, εξαγωγή σπανίων γαιών, παραγωγή προιόντων με βάση τα ανθρακονήματα από λιγνίτη ή οργανοχουμικών λιπασμάτων είναι  ορισμένες μόνον από τις προτάσεις της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων που θα απομείνουν στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη όταν κλείσουν οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, προτάσεις που όχι μόνον μπορούν να τρέξουν παράλληλα με τη “κλασική” συνταγή για την ανάπτυξη νέων ΑΠΕ στις περιοχές αυτές , όπως προτείνει και η ίδια η Επιτροπή, αλλά και που μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποδοτικές.

Σε σχετική μελέτη της  η Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών αφού αποτίμησε τη σημερινή κατάσταση υπό το φως των νέων δεδομένων έκανε μία σειρά από  προτάσεις  για τις εναλλακτικές δραστηριότητες στις περιοχές των σημερινών λιγνιτικών σταθμών, οι οποίες εντάσσονται στις εξής δύο κατηγορίες:

1. Ανάπτυξη νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στους χώρους των ορυχείων λιγνίτη, στις οποίες εντάσσονται φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα στα εξαντλημένα ορυχεία, αποθήκευση ενέργειας με μορφή αντλησιοταμίευσης  και αξιοποίηση υπολειμματικής βιομάζας.

2. Αξιοποίηση των λιγνιτικών κοιτασμάτων για άλλες «εξω-ηλεκτρικές» χρήσεις, δηλαδή εκτός της καύσης για παραγωγή ηλεκτρισμού. Πολλές μάλιστα από τις προτάσεις αυτές χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα υποσχόμενες, περισσότερο και από κάποιες “συμβατικές” λύσεις όπως είναι τα έργα ΑΠΕ. Απαραίτητη προϋπόθεση για να αναπτυχθούν βέβαια είναι η ανάπτυξη έρευνας και καινοτομίας.

Στο εισαγωγικό της σημείωμα η Ακαδημία Αθηνών υπογραμμίζει και την τολμηρή απόφαση της χώρας μας να καταργήσει τη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή μέχρι το 2028, όταν η Γερμανία προβλέπει την παύση των λιγντικών της σταθμών το 2038, η Τσεχία το 2040 και η Πολωνία το 2050

Οι εξω-ηλεκτρικές χρήσεις του λιγνίτη

Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται:

- Αεριοποίηση του λιγνίτη για παραγωγή πολυμερών και συνθετικών καυσίμων.

  • Eξαγωγή Σπανίων Γαιών από τον λιγνίτη,
  • Xρήση λιγνίτη για φίλτρα καθαρισμού και παραγωγή ενεργού άνθρακα,
  • Παραγωγή προϊόντων με βάση τα ανθρακονήματα από λιγνίτη,
  • Παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών από λιγνίτη, και
  • Ανάπτυξη ενεργειακών καυσίμων.

Αναλυτικότερα:

Αεριοποίηση του λιγνίτη για παραγωγή πολυμερών και συνθετικών καυσίμων (Coal-to-chemicals)

Η αεριοποίηση του άνθρακα (λιγνίτης) για χρήση του προϊόντος (αέριο ή syngas) στην παραγωγή πολυμερών γνωρίζει αυξανόμενη χρήση στο εξωτερικό. Η συγκεκριμένη βιομηχανία (πολυμερών) επωφελείται κυρίως από τη χαμηλή τιμή κόστους της πρώτης ύλης (άνθρακας) για να παράξει πολυμερή τα οποία έχουν μεγαλύτερη αξία και αφήνουν ικανοποιητικά περιθώρια οικονομικής εκμετάλλευσης. Παρόλο αυτά, η χρησιμοποιούμενη σήμερα  μέθοδος παραγωγής θεωρείται αρκετά σύνθετη και κοστοβόρος, ενώ επίσης παράγει περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με αντίστοιχες μεθόδους απευθείας παραγωγής αέριου πολυμερισμού. Γι’ αυτό η αεριοποίηση του λιγνίτη με τις χρησιμοποιούμενες σήμερα μεθόδους κρίνεται από πολλούς ως τεχνικά και οικονομικά ασύμφορη. Σημειώνεται,  ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να εξεταστεί μόνο σε συνδυασμό με  δράσεις δέσμευσης – χρήσης – αποθήκευσης (Carbon Capture Utilization and Storage – CCUS) του διοξειδίου του άνθρακα ,οι οποίες όμως έχουν πρακτικά απαγορευθεί από την  Κυβέρνηση  και τη λοιπή ΕΕ. Το ζήτημα λοιπόν είναι ενδεχομένως μακροχρόνιου ενδιαφέροντος.

Σημειώνεται, τέλος, ότι πιλοτικές δοκιμές αεριοποίησης του λιγνίτη Δυτικής Μακεδονίας για παραγωγή συνθετικού καυσίμου (syngas) έχουν πραγματοποιηθεί με επιτυχία στο παρελθόν, στα πλαίσια διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων.

Εξαγωγή Σπανίων Γαιών από τον λιγνίτη

Οι σπάνιες γαίες (Rare Earth Elements-REE) είναι γενικά απαραίτητες σε ποικίλες εφαρμογές, κινητής τηλεφωνίας, ηλεκτρονικών υπολογιστών (κυρίως σε εξαρτήματα υπολογιστικής μνήμης), επαναφορτιζόμενων μπαταριών, κ.ά. Είναι επίσης υλικά τα οποία αναμένεται να χρησιμοποιηθούν σε πολλές μελλοντικές βιομηχανικές εφαρμογές μεγάλης κλίμακας, π.χ. σε κλάδους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή την κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων (για καταλυτικούς μετατροπείς, μαγνήτες, κ.λπ).

Η αυξανόμενη βιομηχανική ζήτηση για σπάνιες γαίες, σε συνδυασμό με τις περιορισμένες και μη-γεωγραφικά διεσπαρμένες πηγές απευθείας εξόρυξης και εμπορικής προσφοράς τους, έχουν οδηγήσει παγκοσμίως σε έντονη ερευνητική αναζήτηση εναλλακτικών πηγών εξαγωγής τους, συμπεριλαμβανομένης της ερευνητικής αναζήτησης ανάκτησης σπανίων γαιών από τον άνθρακα και τα παραπροϊόντα της καύσης/επεξεργασίας του. Μάλιστα, η ανάκτηση αυτή αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους προσφάτων ερευνητικών προγραμμάτων χρηματοδοτηθέντων από το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ (U.S. Department of Energy).   

Με βάση την αξία και προοπτική που υπάρχει για τα υλικά αυτά αλλά και την έλλειψη δεδομένων για την περιεκτικότητα σε σπάνιες γαίες και το πρώιμο στάδιο της τεχνολογίας, η κατά προτεραιότητα ανάπτυξη και υποστήριξη ερευνητικών και πιλοτικών διατάξεων για την παραγωγή Σπανίων Γαιών από τον λιγνίτη, σε μια από τις υπό απολιγνιτοποίηση περιοχές, είναι μια από τις εναλλακτικές που χρήζει περισσότερης μελέτης.

Χρήση λιγνίτη για φίλτρα καθαρισμού και παραγωγή ενεργού άνθρακα (activated carbon products)

Ο ενεργός άνθρακας παρουσιάζει αυξανόμενη ζήτηση παγκοσμίως, καθώς γνωρίζει εκτεταμένη χρήση ως βασικό μέσο διαχωρισμού (φίλτρα) σε διάφορες βιομηχανικές διεργασίες, τόσο σε διεργασίες που αφορούν διαχωρισμό στην αέρια φάση (καθαρισμός καυσαερίων, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων ρύπων), όσο και σε διεργασίες που αφορούν διαχωρισμό στην υγρή φάση (καθαρισμός βιομηχανικών/αστικών υδάτων, συμπεριλαμβανομένης της κατακράτησης βαρέων μετάλλων από αστικά/βιομηχανικά ύδατα). Ο ενεργός άνθρακας παράγεται κυρίως μέσω μιας επεξεργαστικής μεθόδου που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη το μεταλλουργικό κοκ (coke). Η παγκόσμια αγορά του μεταλλουργικού κοκ ανέρχεται στα 4.72 δις δολάρια (2018) και η ετήσια παγκόσμια παραγωγή του (στις διάφορες μορφές του) ξεπερνά κατά πολύ το 1 εκατομμύριο τόνους.

O λιγνίτης έχει χρησιμοποιηθεί ερευνητικά με επιτυχία ως πρώτη ύλη για παραγωγή ενεργού άνθρακα, με τις τελικές κρίσιμες ιδιότητες του οποίου (κυρίως την ειδική επιφάνεια και τη συνεπακόλουθή του απόδοση ως φίλτρου) να εξαρτώνται τόσο από τη μέθοδο επεξεργασίας, όσο και από τα αρχικά χαρακτηριστικά του λιγνίτη.

Εκτιμάται ότι οι λιγνίτες της Δυτικής Μακεδονίας και της Πελοποννήσου μπορούν να αποτελέσουν πρώτη ύλη για ανάπτυξη ενεργών ανθράκων. Οι συγκεκριμένες εφαρμογές και η απόδοση των προϊόντων αυτών θα εξαρτηθούν από την κατά περίπτωση μέθοδο παραγωγής που θα επιλεγεί (μέθοδος επεξεργασίας/μετατροπής του λιγνίτη). Η ανάπτυξη παρόμοιων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας αναμένεται να αποδώσει σημαντικά οφέλη στην προσέλκυση νέων επενδύσεων και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα αποδειχθεί ασύμφορη αυτή η παραγωγή φίλτρων καθαρισμού, συγκρίνοντας με τις συμβατικές μεθόδους παραγωγής στις οποίες μετέχουν παγκοσμίως ισχυροί ανταγωνιστές

Παραγωγή προϊόντων με βάση τα ανθρακονήματα (carbon fibre) από λιγνίτη

Τα ανθρακονήματα (carbon fibers) είναι υλικά (ίνες) υψηλής μηχανικής απόδοσης, με αντοχές γενικά μεγαλύτερες σε σχέση με τα καθιερωμένα βιομηχανικά κράματα όπως το αλουμίνιο ή πολλά είδη χάλυβα. Τα ανθρακονήματα γνωρίζουν εκτεταμένη χρήση σε εφαρμογές υψηλής προστιθέμενης αξίας που αξιοποιούν πολύ μεγάλες ειδικές αντοχές, όπως στην αεροναυπηγική, αεροδιαστημική, σε αγωνιστικά αυτοκίνητα, μηχανές, ποδήλατα, υπάρχουν μάλιστα παγκόσμια ισχυροί ανταγωνιστές.

Η εκτεταμένη χρήση των ανθρακονημάτων σε καθημερινές εφαρμογές περιορίζεται δραστικά από το πολύ υψηλό κόστος τους, το οποίο κυρίως οφείλεται στο υψηλό κόστος των προδρόμων υλικών τους. Τα τελευταία χρόνια γίνονται συστηματικές ερευνητικές προσπάθειες με στόχο να προκύψουν εναλλακτικά πρόδρομα υλικά ανθρακονημάτων μέσω επεξεργασίας  ανθράκων χαμηλού θερμογόνου δύναμης και βιομάζας. Λιγνίτες από την Αυστραλία έχουν χρησιμοποιηθεί με σχετική επιτυχία σε αυτή την προσπάθεια, σε εργαστηριακή κλίμακα.

Παρότι η παραγωγή ανθρακονημάτων από το λιγνίτη φαίνεται προς το παρόν τεχνικά πρόωρη και οικονομικά ασύμφορη, εκτιμάται ότι η ωρίμανση αυτών των μεθόδων μπορεί να συμπεριλάβει τη χρήση και των λιγνιτών Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου ως πρόδρομα υλικά ανθρακονημάτων. Σημειώνεται ότι ρινίδια άνθρακα (coal pitch) χρησιμοποιούνται ήδη εκτεταμένα σε βιομηχανικές εφαρμογές σε Ιαπωνία και ΗΠΑ ως πρόδρομα υλικά ανθρακονημάτων. Συνεπώς, η επεξεργασία των λιγνιτών Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου θα μπορούσε να διερευνηθεί δυνητικά και προς αυτή την κατεύθυνση.

Άλλα προϊόντα πολύ υψηλής προστιθέμενης αξίας, τα οποία μπορούν, δυνητικά, να προκύψουν από λιγνίτες, είναι οι νανο-σωλήνες άνθρακα (carbon nanotubes) και το γραφένιο (graphene). Στα πλαίσια των γενικών δράσεων που προτείνονται να αναπτυχθούν σχετικά με τις εξω-ηλεκτρικές χρήσεις του λιγνίτη προτείνεται να περιληφθούν τόσο τα ανθρακονήματα όσο και οι παραπάνω δύο περιπτώσεις (νανο-σωλήνες και γραφένιο).

Παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών από λιγνίτη

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Παρισιού για το κλίμα, των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Climate Change Conference, Paris, COP21) θα πρέπει να επιδιωχθεί η καλλιέργεια στις ερημοποιημένες περιοχές του πλανήτη με χρήση κατάλληλων εδαφοβελτιωτικών. Ο λιγνίτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων ή άλλων εδαφοβελτιωτικών σε περιοχές όπου υπάρχει ερημοποίηση ή ανάγκη για επανακαλλιέργεια λόγω της κλιματικής αλλαγής ή της μη σωστής διαχείρισης της γης.

Ο λιγνίτης που συνήθως χρησιμοποιείται για τις εφαρμογές αυτές είναι τύπου “λεοναρδίτη” και με την εφαρμογή κατάλληλων χημικών μεθόδων παράγεται ένα προϊόν με υψηλό ποσοστό χουμικού οξέος. Τα οργανοχουμικά λιπάσματα, σε σύγκριση με τα χημικά λιπάσματα, έχουν χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά του εδάφους και είναι σημαντικά εδαφοβελτιωτικά λιπάσματα.

Ορισμένοι συγκεκριμένης σύστασης λιγνίτες της Δυτικής Μακεδονίας και Πελοπονήσου είναι κατάλληλοι για παραγωγή τέτοιων οργανοχουμικών λιπασμάτων, κάτι το οποίο θα αυξήσει αφενός μεν την προσέλκυση επενδύσεων και αφετέρου τις εξαγωγές. Είναι λοιπόν ρεαλιστική και άμεσα εφαρμόσιμη η πρόταση παραγωγής εδαφοβελτιωτικών από λιγνίτη για τη βελτίωση των εδαφών της περιοχής μπορεί μάλιστα να εφαρμοσθεί σε συνδυασμό με την υπάρχουσα γενική πρόταση στα πλαίσια της ανάπτυξης των ΑΠΕ για παραγωγή βιομάζας με την αξιοποίηση της γεωργικής και χορτολιβαδικής έκτασης της περιοχής Δυτικής Μακεδονίας, τμήμα της οποίας μπορεί να θεωρηθεί ως αρδευτική έκταση με άντληση νερού από τις γεωτρήσεις της ΔΕΗ, από το ρέμα Σουλού και από τον Αλιάκμονα.

Η βιομάζα μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για καύση όσο και για παραγωγή βιοαερίου και βιοκαυσίμων με πολλαπλά οφέλη για την ελληνική οικονομία. Παράλληλα ευνοείται ταυτόχρονα η παραγωγή ζωοτροφών για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα συμβάλουν στην απασχόληση σημαντικού μέρους του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Ανάπτυξη ενεργειακών καυσίμων

Με στόχο την ενεργειακή ανάπτυξη της περιοχής, σε απόλυτη προτεραιότητα τίθεται η ανάπτυξη ενεργειακών καυσίμων στα εδάφη των ορυχείων με σκοπό την παραγωγή βιομάζας για την Πτολεμαίδα 5 και για προηγμένα βιοκαύσιμα. Η δραστηριότητα αυτή ταιριάζει με τις ειδικότητες του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής, έχει μεγάλη μόχλευση οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης, αξιοποιεί την αποκατάσταση εδαφών που έχει υποχρέωση η ΔΕΗ και είναι μεγάλης ενεργειακής και περιβαλλοντικής σημασίας.

Ανάπτυξη νέων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)

Φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα στα εξαντλημένα ορυχεία

Οι εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων είναι κατάλληλες για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών (Φ/Β) και αιολικών πάρκων, αφού εξετασθούν οι γεωμηχανικές παράμετροι των περιοχών εγκατάστασης. Η πρακτική αυτή είναι συνήθης στις περιοχές αποκατάστασης τέτοιων ορυχείων τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι περιοχές Δ. Μακεδονίας και Πελοποννήσου θεωρούνται, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ενωμένου ερευνητικού κέντρου της ΕΕ (Joint Research Centre, 2020), από τις πιο κατάλληλες για ανάπτυξη φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων και αυτό σε σύγκριση με όλες τις άλλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες θα πραγματοποιηθεί απολιγνιτοποίηση.

Η προετοιμασία για την ανάπτυξη τέτοιων Φ/Β πάρκων έχει ήδη ξεκινήσει από την ΔΕΗ σε συνεργασία της με ξένους οίκους για την ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας. Σημειώνεται επίσης, ότι το 2019 ήταν εγκατεστημένα στη χώρα, συνολικά, 2.828 μεγαβάτ (MWp) ισχύος σε Φ/Β εκ των οποίων τα 2.255 MWp ευρίσκονται επί εδάφους και τα υπόλοιπα σε στέγες κτιρίων. Τα συστήματα αυτά καλύπτουν το 7% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια, φέρνοντας την Ελλάδα στην τέταρτη θέση διεθνώς (μετά από Ονδούρα, Ιταλία και Γερμανία) σε ότι αφορά στη συμβολή των Φ/Β στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η αγορά των Φ/Β στην Ελλάδα, μετά από μια περίοδο κάμψης οικονομικών κυρίως λόγων, έδειξε το 2019 τα πρώτα ουσιαστικά σημάδια ανάκαμψης. Παρουσίασε μια αύξηση 3,1% σε σχέση με το 2018, παραμένει όμως σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα του δυναμικού που έχει η χώρα για τέτοιου είδους συστήματα.

Σημειώνεται ιδιαίτερα ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΦ το 2019, η αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα συντήρησε 9.000 ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης (άμεσες, έμμεσες και συνεπαγόμενες). Δεδομένου ότι στα τέλη του 2019 στην Ελλάδα ήταν εγκατεστημένα συνολικά 2.828 μεγαβάτ (MWp) Φ/Β, μπορεί να εξαχθεί μια κατ’ αρχήν αναλογία 3 θέσεων πλήρους απασχόλησης ανά εγκατεστημένο μεγαβάτ Φ/Β. Σημειώνεται επίσης ότι η κατανάλωση νερού για τον καθαρισμό των Φ/Β πλαισίων είναι κατά μέσο όρο 0,114 mνερού ανά παραγόμενη MWh (εύρος τιμών 0,1-0,13 m3/MWh) ποσότητα η οποία είναι περίπου 42 φορές μικρότερη ανά παραγόμενη MWh από ένα λιγνιτικό σταθμό.  Η παραπάνω αναλογία 3:1 όσον αφορά τις θέσεις εργασίας στα Φ/Β δεν αναμένεται να επιτευχθεί και στην περίπτωση των Φ/Β που αναμένεται να αναπτυχθούν στις περιοχές των ορυχείων λιγνίτη Δ. Μακεδονίας και Πελοποννήσου δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις αυτές θα είναι συγκεντρωμένες και όχι διάσπαρτες. Μια αναλογία 1:1 θα ήταν λογικότερη να υποτεθεί και συνεπώς η αποκατάσταση θέσεων εργασίας στις περιοχές αυτές από τα Φ/Β έχει μέτριες προοπτικές αλλά δεν θα είναι αμελητέα.

Ήδη έχουν ανακοινωθεί σημαντικές επενδύσεις σε μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα από την ΔΕΗ και ξένους επενδυτές.   

3.1.2. Αποθήκευση ενέργειας με μορφή αντλιοταμίευσης

Η επαναχρησιμοποίηση του υδάτινου δυναμικού των εξαντλημένων ορυχείων μπορεί να οδηγήσει στην αποθήκευση ενέργειας κατάλληλης για χρήση όταν απαιτείται.

Η ενδεδειγμένη μέθοδος είναι η αντλιοταμίευση με τη δημιουργία τεχνητών λιμνών και χρήση των υδάτινων ταμιευτήρων ως δεξαμενές αποθήκευσης ενέργειας. Η αξιοποίηση του νερού γίνεται με τη χρήση αντλιών νερού.

3.1.3 Αξιοποίηση υπολειμματικής βιομάζας

Υπάρχει ένα θεωρητικό δυναμικό  υπολειμματικής βιομάζας στην Περιφέρεια Δ. Μακεδονίας που με συντηρητικές εκτιμήσεις ανέρχεται σε 500.000 τόνους ξηράς βιομάζας/ έτος, με ενεργειακό περιεχόμενο καυσίμου της τάξης των 2.600 GWh/έτος. Με εκμετάλλευση μέρους των ποσοτήτων αυτών, είναι εφικτό να δημιουργηθεί μονάδα ηλεκτροπαραγωγής εγκαταστημένης ισχύος  25 MWe που αντιστοιχεί σε 50 τουλάχιστον θέσεις εργασίας.

4. Εκτίμηση επιπτώσεων των προτεινόμενων δράσεων

Οι παραπάνω προτάσεις θα πρέπει να μελετηθούν και αξιολογηθούν αναλυτικότερα με βάση συγκεκριμένα στοιχεία και αναλύσεις που δεν είναι στις χρονικές και υλικές δυνατότητες της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας να διεξάγει. Γίνεται όμως μια ποιοτική και κατά το δυνατόν αντικειμενική πρώτη αξιολόγησή τους με βάση την εμπειρία των μελών της Επιτροπής όπως φαίνεται στον Πίνακα 1. Στον Πίνακα αυτόν αξιολογούνται οι διάφορες προτεινόμενες δραστηριότητες και έργα  με βάση πέντε βασικά κριτήρια. Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται είναι πέντε και είναι προσανατολισμένα στις ανάγκες της «αγοράς» δηλαδή την προσέλκυση επενδύσεων για υλοποίηση των αναγκαίων έργων. Τα κριτήρια είναι:

1. Ωριμότητα της σχετικής τεχνολογίας ως προς την έξοδο στις αγορές δηλαδή να έχει περάσει τα στάδια της έρευνας – πιλοτικής εφαρμογής – απόδειξης της σκοπιμότητας,

       2. Θέσεις εργασίας που αναμένεται να δημιουργηθούν,

       3. Εκτίμηση του αν υπάρχει έτοιμη αγορά για την παραγωγή προϊόντος,

       4. Δυνατότητα για προσέλκυση επενδύσεων, και

       5. Δυνατότητα για εξαγωγές.

Πίνακας 1: Οι προτάσεις για την μετά τον λιγνίτη εποχή,  αξιολογημένες με πέντε κριτήρια «αγοράς».

Προτάσεις

Ωριμότητα Τεχνολογίας

Θέσεις Εργασίας

Παραγωγή Προϊόντος

Προσέλκυση Επενδύσεων

Εξαγωγές

Μ.Ο. βαθμών – Συμπέρασμα

Φωτοβολταϊκά (Φ/Β) και Αιολικά πάρκα στα εξαντλημένα ορυχεία

10

5

10

9

1

7

Πολλά υποσχόμενη

Αποθήκευση ενέργειας στα ορυχεία

7

7

7

2

2

5

υποσχόμενη

Αεριοποίηση λιγνίτη για παραγωγή πολυμερών και συνθετικών καυσίμων -Coal-to-chemicals

10

7

7

7

10

5-

Πιθανόν υποσχόμενη

Εξαγωγή Σπανίων Γαιών (Rare Earth Elements) από τον λιγνίτη

2

2

5

8

10

5+

υποσχόμενη

Χρήση λιγνίτη για φίλτρα καθαρισμού και παραγωγή ενεργού άνθρακα (activated carbon products)

10

5

5

5

10

7+

Πολλά υποσχόμενη

Παραγωγή προϊόντων με βάση τα ανθρακονήματα (carbon fibre) από λιγνίτη

5

3

3

3

10

5-

Πιθανόν υποσχόμενη

Παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών από λιγνίτη

10

8

10

10

10

9+

Πολλά υποσχόμενη

Ανάπτυξη ενεργειακών καυσίμων

10

8

10

10

 

9+

Πολλά υποσχόμενη

 

Σημείωση: Βαθμολογία:  10 = Πολύ θετικό, 1=Αρνητικό. Η αξιολόγηση με βάση τον μέσο όρο (Μ.Ο.) είναι: Έως 5: «Μη ή πιθανόν υποσχόμενη», από 5-7 «υποσχόμενη», άνω του 7 «πολλά υποσχόμενη».

5. Ανάπτυξη / υποστήριξη έρευνας και καινοτομίας

Η ανάπτυξη έρευνας και καινοτομίας  είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για ανάπτυξη και λειτουργία των περισσότερων από τις προτεινόμενες δράσεις στην προηγούμενη ενότητα. Η ανάπτυξη ή η υποστήριξη της έρευνας και καινοτομίας είναι και μια αυτοδύναμη «μεταλιγνιτική» δραστηριότητα που ενδείκνυται να υποστηριχθεί για τις περιοχές που θίγονται. Στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας υπάρχει ήδη μεγάλη ερευνητική κοινότητα στα πλαίσια της λειτουργίας του Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας και του ΕΚΕΤΑ (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης). Επίσης στην περιοχή της Μεγαλόπολης υπάρχουν μεμονωμένες ερευνητικές μονάδες.  Χρειάζεται μια συστηματική και επικεντρωμένη ενίσχυση, ανασύσταση και ενδυνάμωση των φορέων έρευνας στις δύο αυτές «μεταλιγνιτικές» περιοχές και επικέντρωσή τους στη διερεύνηση των τεχνολογιών και τεχνικών παραγωγής των κατά προτεραιότητα αναπτύξεων που θα επιλεγούν για τις περιοχές αυτές.

Ήδη οι περισσότεροι από τους παραπάνω προτεινόμενους τομείς δράσεων για την μετα-λιγνιτική εποχή απαιτούν την ύπαρξη υποστηρικτικών ερευνητικών και καινοτομικών δραστηριοτήτων από συμπαγείς και καλά εξοπλισμένες ερευνητικές ομάδες και ερευνητικά κέντρα. Ενδεικτικά επισημαίνονται οι παρακάτω τομείς στους οποίους χρειάζεται ανάπτυξη (ή ενδυνάμωση υπαρχουσών) ερευνητικών δραστηριοτήτων σύμφωνα και με τις προτάσεις μας στην προηγούμενη ενότητα:

(1) Τεχνολογίες Δέσμευσης, Χρήσης και Αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture Utilisation and Storage - CCUS). (Παρά την υφιστάμενη και ενδεχομένως αναθεωρητέα απαγόρευση).  Ειδικά ως προς την αποθήκευση, πρέπει να μελετηθεί η μεταφορά του υπερβάλλοντος CΟ2 από τις δραστηριότητες στις μεταλιγνιτικές περιοχές σε υπόγειους γεωλογικούς ταμιευτήρες (π.χ. περιοχή του Πρίνου) αλλά και μεταφοράς προς τους ταμιευτήρες αυτούς, του CΟ2 από άλλες περιοχές της χώρας από δραστηριότητες που το παράγουν εκεί.

(2) Έρευνα για τις τεχνικές και διαδικασίες παραγωγής προϊόντων από εξω-ηλεκτρικές χρήσεις του λιγνίτη όπως π.χ. παραγωγή μεθανόλης, συνθετικών καυσίμων, σπανίων γαιών, ενεργού άνθρακα, ανθρακονημάτων, νανο-σωλήνων, γραφενίου, κ.ά.

6. Αναγκαίες προπαρασκευαστικές ενέργειες

Για την προώθηση των παραπάνω, πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα και κατά προτεραιότητα αναγκαίες προπαρασκευαστικές ενέργειες  με στόχο:

     (α) Την τεχνική αξιολόγηση και επιλογή των επιθυμητών τελικών δράσεων.

     (β) Τη δημιουργία συγκεκριμένων master plans για τις αναπτύξεις που θα εγκριθούν.

     (γ) Την προετοιμασία των αναγκαίων νομοθετικών και άλλων διοικητικών πράξεων που θα απαιτηθούν.

Προτείνεται επίσης η συστηματική καταγραφή των κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων που προκύπτουν από την απολιγνιτοποίηση στις αντίστοιχες περιοχές και η πιο αναλυτική και λεπτομερής μελέτη των κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων που θα έχουν οι αναπτύξεις και δράσεις που θα επιλεγούν περιλαμβανομένων και προτάσεων σχετικά με την κάλυψη των αναγκών που δημιουργούνται από την ταχύτερη δυνατή υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων.

Συναφείς αναρτήσεις
Επιτροπή Ενέργειας
Την θέση ότι  το σχέδιο που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 20 Ιουλίου 2022 για την εξοικονόμηση φυσικού αερίου ...
Στο φουλ ο λιγνίτης
Θέμα 24ωρων είναι να τεθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) σε δημόσια διαβούλευση η δέσμη δράσεων που θα ...
Οι λιγνιτικές στο 40% της δυναμικότητας, LNG
Για τα εναλλακτικά σενάρια που έχει επεξεργαστεί η Επιτροπή Διαχείρισης Ενεργειακών Κρίσεων του υπουργείου Ενέργειας, σε περίπτωση μειωμένης διάθεσης ...
Το νέο σ/ν
Κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή ο κλιματικός νόμος, που περιλαμβάνει μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στις ...
Σχετικά με το κόστος παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη
Η Αξιωματική Αντιπολίτευση συνεχίζει να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα με τη διασπορά ψευδών ειδήσεων σε ό,τι αφορά το κόστος παραγωγής ...
Μεγαλόπολη - Clean Energy Resources Europe
Πρόταση άμεσης επένδυσης 220 εκατ. ευρώ για την κατασκευή εργοστασίου στη Μεγαλόπολη, που θα παράγει ενέργεια από απορρίμματα ή/και ...
Tweet του Αδριανόπουλου για επένδυση από Αυστραλία
Aπό ένα tweet στον λογαριασμό του Ανδρέα Ανδριανόπουλου μαθαίνουμε ότι αυστραλιανή εταιρία έκανε πρόταση επένδυσης στην Ελλάδα για αγορά ...
Για το 2020
Κατακόρυφη πτώση παρουσίασε η χρήση του λιγνίτη στην Ελλάδα το 2020, αφού σε σχέση με το 2019 μειώθηκε κατά ...
ΔΕΗ
H ζημιογόνος πορεία που καταγράφουν οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ τα τελευταία 7 χρόνια συνεχίστηκαν με ακόμα μεγαλύτερη ένταση ...
 
 
Διαγωνισμό με σκοπό την σύναψη συμφωνίας – πλαίσιο για τα υποβρύχια καλωδιακά έργα εναλλασσόμενου ρεύματος των διασυνδέσεων των Δωδεκανήσων και τον νησιών του ...
H αστάθεια και η έντονη μεταβλητότητα των τιμών εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν τις αγορές χονδρικής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη παρά την πτώση των τιμών, οι ...
H συνεργασία της ΔΕΗ με τον όμιλο της Motor Oil προχωρά, καθώς η “ΔΕΗ Ανανεώσιμες” (ΔΕΗΑΝ) και η Unagi, που ελέγχεται από τη ...
Το κόστος της ενεργειακής μετάβασης και οι επιπτώσεις στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και γενικότερα στην οικονομία και την κοινωνία   φαίνεται ότι ...
Η πολυαναμενόμενη αλλαγή του περίφημο άρθρου 42 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, που θα έβαζε φρένο στην ελεύθερη μετακίνηση των στρατηγικών ...
Την ολοκλήρωση, μέσω της θυγατρικής της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε., της εξαγοράς από τις ευρωπαϊκές θυγατρικές του ομίλου Lukoil του 100% της Land Power s.r.l., ...
Tιμές ηλεκτρισμού στη χονδρική αγορά κοντά στο μηδέν για κάποιες ώρες, ακόμα και προσφορές με αρνητικό πρόσημο έδωσαν το παρών μέσα στο τριήμερο της αργίας της ...
H πτώση της χονδρικής τιμής  ηλεκτρισμού έχει φέρει πτώση και στην αγορά των πράσινων PPAs, των μακροχρόνιων διμερών συμβάσεων προμήθειας από ΑΠΕ, που ...
Eπενδύσεις της τάξης των 770 εκατ. ευρώ για τα δίκτυα διανομής φυσικού αερίου σε 11 περιφέρειες της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της Κρήτης, προγραμματίζει ...
Φυσικό αέριο στην Κρήτη σχεδιάζει να φέρει η enaon-EDA, όπως έχει μετονομαστεί η ΔΕΠΑ Υποδομών, και μάλιστα έχει εντάξει την ανάπτυξη του σχετικού ...
Την Τετάρτη, 20 Μαρτίου 2024, ο ΔΕΣΦΑ φιλοξένησε στις εγκαταστάσεις του στη Ρεβυθούσα θεωρητική άσκηση ετοιμότητας υπό τον συντονισμό του Πυροσβεστικού Σώματος. Στο ...
Νέα αύξηση παραγωγής πέτυχε η Energean στο πρώτο δίμηνο του έτους. Συγκεκριμένα, από τα 123 χιλιάδες βαρέλια ισοδυνάμου πετρελαίου (kboe) την ημέρα κατά ...