Στη Δεύτερη Φάση ανάπτυξης του αγωγού TAP αλλά και όλου του πρότζεκτ του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC) είναι έτοιμη να περάσει η αζέρικη Socar, καθώς και οι άλλες εταιρίες που συμμετέχουν στο έργο με στόχο όχι μόνον την αύξηση της τροφοδοσίας της Ευρώπης με αέριο αλλά και τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας, με αέριο από το Τουρκμενιστάν αλλά και το Ισραήλ.
Ο αγωγός ΤΑΡ, ο οποίος ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα, διέρχεται από την Αλβανία και καταλήγει στην Ιταλία αποτελεί το τελευταίο σκέλος ενός έργου που αρχίζει από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ του Αζερμπαϊτζάν στη Κασπία Θάλασσα και μέσω μίας σειράς αγωγών διοχετεύει το αέριο στην Ευρώπη.
Η Φάση 2 περιλαμβάνει όχι μόνον την αναβάθμιση των αγωγών στο πλήρες δυναμικό τους αλλά και την εισαγωγή νέων πηγών εφοδιασμού με φυσικό αέριο για να τροφοδοτήσει το έργο, σε συνδυασμό βέβαια με την εύρεση νέων αγοραστών στην Ευρώπη, σύμφωνα με δηλώσεις κορυφαίου στελέχους της Socar.
Ο Elshad Nassirov, αντιπρόεδρος της Socar με αρμοδιότητα τις επενδύσεις και το μάρκετινγκ, δήλωσε πρόσφατα ότι στο μέλλον το φυσικό αέριο του SGC θα μπορούσε να προέρχεται από το Τουρκμενιστάν και το Ισραήλ και θα μπορούσε να διεισδύσει σε νέες αγορές στα Βαλκάνια. "Σε αυτή τη φάση, η Socar στοχεύει να προσεγγίσει πρόσθετες αγορές και να διαμετακομίσει αέριο από άλλες περιοχές, καθώς και να αναπτύξει νέους πόρους φυσικού αερίου στο Αζερμπαϊτζάν", δήλωσε ο Νασσίροφ
Το SGC είναι πλέον πλήρες, με το πρώτες ροές αερίου στην Ιταλία να πραγματοποιούνται μέσω του TAP στα τέλη του 2020. Το κοίτασμα Shah Deniz 2, που τροφοδοτεί τον Νότιο Διάδρομο έχει δυναμικότητα στη φάση αυτή 16 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως. Ας σημειωθεί ότι το κόστος του όλου έργου, από το Αζερμπαϊτζάν ως την Ιταλία, δεν ξεπέρασε τελικώς τα 33 δισεκατομμύρια δολάρια, σε σχέση με την αρχική εκτίμηση προϋπολογισμού, ύψους 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τον κ. Νασσίροφ.
Σύντομα είναι πιθανόν ο αγωγός SGC να μεταφέρει αέριο και από το Τουρκμενιστάν. Πρόσφατα το Μπακού και η Ασγκαμπάτ υπέγραψαν συμφωνία ορόσημο για την από κοινού ανάπτυξη του πεδίου Dostluk που εκτείνεται στα σύνορα μεταξύ των θαλάσσιων ζωνών των δύο χωρών στην Κασπία Θάλασσα. Με τη συμφωνία αυτή τερματίστηκε μια τριετής διαμάχη μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Τουρκμενιστάν ως προς ποια χώρα είχε τα δικαιώματα να αναπτύξει το πεδίο, παλαιότερα γνωστό ως Kepez στο Αζερμπαϊτζάν και Sardar στο Τουρκμενιστάν. Η συμφωνία δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την υπογραφή τον Αύγουστο του 2018 της Σύμβασης για το Νομικό Καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας, την ολοκλήρωση του SGC και το τέλος του πολέμου Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν τον Νοέμβριο του 2020. "Αυτή η νέα συνεργασία με το Τουρκμενιστάν δίνει την ευκαιρία στο φυσικό αέριο της Κεντρικής Ασίας να προσχωρήσει στον SGC", δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Socar.
Το Ισραήλ θα μπορούσε επίσης να είναι μια μελλοντική πηγή φυσικού αερίου για τον SGC, είπε. "Το ισραηλινό αέριο μπορεί να μεταφερθεί στην Τουρκία και στη συνέχεια να διοχετευτεί στον αγωγό TANAP, με ανταλλαγές αερίου στην τουρκική αγορά . Είναι εμπορικά η πιο βιώσιμη επιλογή για εξαγωγή φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη και υποστηρίζουμε αυτήν την επιλογή”, πρόσθεσε ο κ. Νασσίροφ. Πρόκειται για ένα σχέδιο, ευθέως ανταγωνιστικό του πρότζεκτ EastMed, το οποίο προέβλεπε τη διαδρομή μέσω Τουρκίας και είχε μπλοκαριστεί στο παρελθόν από την Κύπρο και αργότερα από το Ισραήλ, μετά τη διάρρηξη των σχέσεων ‘Αγκυρας- Τελ Αβίβ. Τελευταία όμως έχει αρχίσει να αναβιώνει, αν και στη τρέχουσα φάση, το πρότζεκτ που προβάλλει ως το επικρατέστερο για τη μεταφορά του υπεράκτιου αερίου του Ισραήλ και της Κύπρου στην Ευρώπη, είναι ο συνδυασμός αγωγών και μεταφοράς με πλοία LNG (υγροποιημένο αέριο) μέσω Αιγύπτου και Κρήτης.
Η μεταφορά επιπλέον ποσοτήτων αερίου από τα κοιτάσματα της Κεντρικής Ασίας ή/και της ανατολικής Μεσογείου θα απαιτήσει πάντως και την αναβάθμιση του μεταφορικού δυναμικού των αγωγών. Προς το παρόν, μέσω του ΤΑΡ φθάνουν στην Ευρώπη μόνον 10 Bcm / έτος φυσικού αερίου, ποσότητα μέτρια σε σχέση με τη συνολική ζήτηση φυσικού αερίου στην ΕΕ. ”Δεν είναι ένα παιχνίδι αλλαγής μόνον από άποψη όγκου, αλλά είναι ένα παιχνίδι αλλαγής προμηθευτών", ανέφερε ο αντιπρόεδρος της Socar, προσθέτοντας ότι η εισαγωγή αερίου από τον ΤΑΡ στην ιταλική αγορά, συνέβαλε στην αύξηση της ρευστότητας και στην κάμψη των τιμών στον ιταλικό κόμβο αερίου PSV, που στο παρελθόν είχε τις υψηλότερες τιμές σε σχέση με τις υπόλοιπες ενεργειακές αγορές της Ευρώπης, όπως το ολλανδικό hub TTF, που λειτουργεί ως οδηγός για τις τιμές του αερίου στην ΕΕ.
Οι τιμές στα προθεσμιακά συμβόλαια αερίου του PSV ήταν χαμηλότερες από τις αντίστοιχες στο TTF το 2020, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της S&P Global Platts, αν και αυτό ήταν το αποτέλεσμα των ανταγωνιστικότερων προμηθειών αερίου από τη Βόρεια Αφρική με συμβάσεις που περιείχαν ρήτρα πετρελαίου, παρά του αερίου από τον TAΡ. Το αζέρικο αέριο στην Ιταλία άρχισε να ρέει από τις 31 Δεκεμβρίου 2020 και ο αντίκτυπός του στο PSV δεν έχει ακόμη μετρηθεί πλήρως. Αλλωστε το αέριο από τον TAP αντιπροσώπευε μόλις το 3,4% του ιταλικού μίγματος προμήθειας φυσικού αερίου τον Ιανουάριο, σύμφωνα με στοιχεία της S&P Global Platts Analytics.
Στο μέλλον, ο “Νότιος Διάδρομος” θα μπορούσε να διοχετεύσει αέριο σε ευρύτερες περιοχές στις χώρες των Βαλκανίων.
