Kατά 23,4% αυξήθηκαν οι εισαγωγές ρωσικού αερίου στη χώρα μας το πρώτο τρίμηνο του 2021, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Gazprom. Συνολικά όμως οι εξαγωγές ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη στο διάστημα αυτό εμφάνισαν σημαντική άνοδο της τάξης του 30,7%, παρά τις προσπάθειες των Βρυξελλών να μειώσουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο.

Η εντυπωσιακή άνοδος, η οποία σε αριθμούς αποτιμάται σε περίπου 53 δισ. κυβικά μέτρα συνολικά, αποδίδεται από τον ρωσικό όμιλο στις ψυχρές καιρικές συνθήκες, παράγοντες της αγοράς όμως αναφέρουν και τις ανταγωνιστικές τιμές σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα.  Μάλιστα τον Μάρτιο οι εξαγωγές ρωσικού αερίου στην ΕΕ έφθασαν στα 18,2 δισ. κυβικά μέτρα, που αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Gazprom.

To βασικό κανάλι εξαγωγής του ρωσικού αερίου σε όλη την περίοδο αυτή ήταν ο αγωγός Nord Stream 1, με τη Γερμανία σχεδόν να τριπλασιάζει τις προμήθειες αερίου από τη Gazprom μέσα στο πρώτο τρίμηνο. Οι πωλήσεις στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία αυξήθηκαν κατά 23,4% και κατά 52,4% αντίστοιχα, μόλις έγινε λειτουργικός ο αγωγός Turkish Stream, ο οποίος συνδέει απ’ ευθείας τη Ρωσία με τα ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας και διαθέτει επέκταση προς τη Βουλγαρία. Στη Σερβία οι εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία  αυξήθηκαν κατά 71,3%.

Οι εξαγωγές της Gazprom στην Τουρκία υπερδιπλασιάστηκαν στο πρώτο τρίμηνο του 2021, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 106,6%, καθιστώντας το ρωσικό κολοσσό  τον υπ’ αριθμό ένα προμηθευτή αερίου της Τουρκίας, παρά τις διάφορες προσπάθειες διαφοροποίησης. Μέχρι στιγμής οι εισαγωγές αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και τον νέο αγωγό ΤΑΝΑΡ, ο οποίος στους Κήπους του Έβρου συνδέεται με τον αγωγό ΤΑΡ, δεν κατάφεραν να εκτοπίσουν το ρωσικό αέριο από την τουρκική αγορά.

Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι η Ρουμανία, που έχει και δική της παραγωγή, αύξησε τις προμήθειες ρωσικού αερίου κατά 90%

Το 2020 η Gazprom είχε μειώσει τις εξαγωγές της στα 179,3 δισ. κυβικά μέτρα, καθώς η πανδημία και τα διάφορα lock down περιόρισαν τη ζήτηση ενέργειας παγκοσμίως.

Εν τω μεταξύ και εν μέσω των πολιτικών μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα που ακολουθούν η Ευρώπη και άλλες χώρες, το φυσικό αέριο αναμένεται να παρουσιάσει τη μεγαλύτερη αύξηση ζήτησης από όλα τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα τα επόμενα 15 χρόνια. Για την περίοδο αυτή εκτιμάται ότι η κατανάλωση αερίου θα αυξηθεί κατά 15% λόγω της μεγέθυνσης της ζήτησης και της διεύρυνσης της χρήσης του υγροποιημένου αερίου (LNG) από πολλές χώρες, σύμφωνα με την McKinsey & Company.

To φυσικό αέριο αποδείχθηκε πιο ανθεκτικό στην κρίση που έφερε η πανδημία, σε αντίθεση με το πετρέλαιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου μειώθηκε κατά 8% το 2020, υποχωρώντας σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ενώ η ζήτηση για φυσικό αέριο μειώθηκε μεν αλλά σε πολύ λιγότερο βαθμό, - 2,5% από τα επίπεδα του 2019, στα 3,9 τρισ. κυβικά μέτρα.

“Είναι πολύ πιο δύσκολο να αντικατασταθεί το φυσικό αέριο, από τις χρήσεις που έχει στην τσιμεντοβιομηχανία ή την παραγωγή χάλυβα, γι’ αυτό και πολλοί ειδικοί επιμένουν ότι η αποανθρακοποίηση του τομέα δεν σημαίνει αναγκαστικά τη μείωση της χρήσης του φυσικού αερίου. Αποανθρακοποίηση θα υπάρξει αλλά θα προέλθει από εφαρμογές ενεργειακής αποτελεσματικότητας ή τεχνολογίες διακράτησης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα” ανέφερε ο Αλεσάντρο Αγκόστα, partner στη McKinsey.

Μεγάλη μεταβλητότητα στις τιμές του LNG

Η αύξηση της κατανάλωσης αερίου τα επόμενα χρόνια αναμένεται να προέλθει από ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές όπως η Κίνα ή η Βραζιλία και όχι από την πιο ώριμη αγορά αερίου της Ευρώπης, η οποία θα έχει μια σχετικά χαμηλότερη αύξηση της ζήτησης. Το LNG αναμένεται να παίξει βασικό ρόλο τα επόμενα χρόνια.

Η Mckinsey προβλέπει ότι το μερίδιο του LNG θα φθάσει στο 18% την ερχόμενη δεκαετία από 13% σήμερα, εκτιμώντας μία μέση αύξηση της τάξης του 1-2% ετησίως στους όγκους πωλήσεων, καθώς αυξάνονται και διευρύνονται οι αγορές που καταναλώνουν LNG.

Ωστόσο η μεγάλη μεταβλητότητα στις τιμές του υγροποιημένου αερίου αναμένεται ότι θα παραμείνει γιατί είναι δύσκολο να διατηρηθεί μία ισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση. Μάλιστα η McKinsey εκτιμά ότι η μεταβλητότητα στις τιμές του LNG θα είναι μεγαλύτερη τα επόμενα χρόνια σε σχέση με το 2020, παρά τις εξαιρετικά σπάνιες συνθήκες της περασμένης χρονιάς.

Οι τιμές σποτ του LNG ανέβηκαν σε επίπεδα- ρεκόρ τον Ιανουάριο του 2021, λόγω της μεγάλης αύξησης της ζήτησης από την Ασία εξ αιτίας του ιδιαίτερα ψυχρού χειμώνα και των χαμηλών αποθεμάτων. Η κακοκαιρία στο Τέξας, που είναι ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα διαμετακόμισης LNG επέδρασε επίσης στην μεταβλητότητα των τιμών . Και όσο τα  ακραία καιρικά φαινόμενα εμφανίζονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα ανά τον κόσμο, τόσο πιο απρόβλεπτη θα γίνεται η τιμή του LNG.

Σε αυτό το περιβάλλον και με δεδομένη την αύξηση της βιομηχανίας του αερίου είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ο όγκος των επενδύσεων που θα χρειαστούν. Ωστόσο ο κ. Αγκόστα εκτιμά ότι ο τομέας της εξόρυξης αερίου θα έχει τη μερίδα του λέοντας στις κεφαλαιουχικές δαπάνες των εταιριών που ασχολούνται με την Ερευνα και την Ανάπτυξη Υδρογονανθράκων. Ορισμένες νέες χώρες παραγωγής, όπως η Μοζαμβίκη στην Αφρική και άλλες στην Μέση Ανατολή θα αυξήσουν την παραγωγή αερίου, όπως και οι παραδοσιακοί παραγωγοί, σαν  τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Νορβηγία και την Βόρειο Αμερική.

Σημαντικό ρόλο στο μέλλον θα διατηρήσουν και οι αγωγοί μεταφοράς αερίου, παρά την αυξανόμενη διείσδυση του LNG. Στις ώριμες αγορές πάντως, όπως  η Ευρώπη είναι αναπόφευκτη η μείωση της ανάγκης για νέους αγωγούς μεγάλης κλίμακας, λόγω του πλήθους των υφιστάμενων αγωγών.

Τέλος ξεχωριστή αναφορά ο κ. Αγκόστα έκανε στην ανακάλυψη κοιτάσματος φυσικού αερίου δυναμικότητας 405 δισ κυβικών μέτρων  στη Μαύρη Θάλασσα που ανακοίνωσε πέρυσι η Τουρκία.