Επενδυτικά σχέδια για νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο έχουν εξαγγελθεί αρκετά, προς το παρόν όμως μόνον μία νέα μονάδα αερίου κατασκευάζεται, ίσως γιατί η αγορά δεν δίνει ακόμα τα κατάλληλα “σήματα” προς τους επενδυτές αλλά και επειδή ο συνολικός μετασχηματισμός του ηλεκτροπαραγωγικού συστήματος, με πρωταγωνιστές τις ΑΠΕ, τα “πράσινα” καύσιμα, τις διασυνδέσεις και την αποθήκευση ενέργειας, εμπεριέχει αρκετές αβεβαιότητες και άγνωστες παραμέτρους.
Η υπό κατασκευή νέα μονάδα του ομίλου Μυτιληναίος βρίσκεται στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας, έχει ισχύ 826 MW και προγραμματίζεται να λειτουργήσει κατά τα τέλη του 2021. Τότε περίπου προγραμματίζεται και η λειτουργία της νέας λιγνιτικής μονάδας της ΔΕΗ, Πτολεμαϊδα 5, ισχύος 660 MW. Η καύση λιγνίτη έχει διάρκεια ζωής ως το 2028, οπότε η μονάδα θα συνεχίσει με φυσικό αέριο ή υδρογόνο. Εν τω μεταξύ, όλες οι άλλες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ θα έχουν σβήσει από το 2023 - ήδη σταδιακά αποσύρονται-, με κάποιες να παραμένουν σε κατάσταση εφεδρείας. Σε αυτό το σκηνικό που διαμορφώνεται για τις συμβατικές μονάδες, τις μόνες όμως που μπορούν να έχουν προβλέψιμη παραγωγή, πρωταγωνιστικό ρόλο στο σύστημα ηλεκτρισμού αποκτούν οι ΑΠΕ, με την προοπτική εγκατάστασης πράσινης ισχύος περί το 1 GW ετησίως ως το 2030, στο πλαίσιο των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)
Η ενεργειακή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, με τον πλήρη μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος είναι λογικό να δημιουργεί αβεβαιότητες σε σχέση με τις συμβατικές μονάδες φυσικού αερίου που χωρούν στο σύστημα. Η επενδυτική ορατότητα σκιάζεται και από τις συνθήκες της πανδημίας, των διαταραχών και των καθυστερήσεων που έχει φέρει αλλά και από τους “παράγοντες Χ” του νέου, υπό διαμόρφωση συστήματος με τις στοχαστικές ΑΠΕ, τις μονάδες αποθήκευσης ενέργειας - πόσες και μέγεθος ισχύος - την πορεία της ζήτησης σε σχέση με τους στόχους εξοικονόμησης κλπ.
Πρόσφατα πάντως η Damco Energy του ομίλου Κοπελούζου, που έχει προαναγγείλει την κατασκευή μονάδας ισχύος 662 MW με προοπτική αύξησης στα 800 MW, στη ΒΙ.ΠΕ. Αλεξανδρούπολης, ανακοίνωσε συμφωνία συνεργασίας για τη μονάδα, με την ηλεκτρική εταιρία της Βόρειας Μακεδονίας AD ESM.
Η εταιρία ηλεκτρισμού της γειτονικής χώρας θα συμμετέχει με ποσοστό 25% στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας ειδικού σκοπού που θα χρηματοδοτήσει, κατασκευάσει, κατέχει και λειτουργεί τη μονάδα και παράλληλα θα συνάψει μακροπρόθεσμη συμφωνία αγοράς ηλεκτρισμού (PPA) για το 25% της ετήσιας παραγωγής του σταθμού. Η μονάδα θα τροφοδοτείται με φυσικό αέριο από το πλωτό τερματικό αερίου (FSRU) της Gastrade (στην οποία επίσης συμμετέχει ο όμιλος Κοπελούζου), στην θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Στόχος είναι ο νέος σταθμός να λειτουργήσει το 2023.
Σχέδιο για νέα μονάδα φυσικού αερίου ισχύος 826 MW στη Θεσσαλονίκη έχει και η Elpedison , η οποία αναμένεται στο προσεχές χρονικό διάστημα να λάβει την τελική επενδυτική απόφαση.
Αλλά και η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει ανακοινώσει την πρόθεσή της να κατασκευάσει μονάδα ισχύος 665 MW στη ΒΙ.ΠΕ. Κομοτηνής, κοντά στον αγωγό TAP. Πρόκειται για μία επένδυση ύψους 300 εκατ. ευρώ.
Στο “παιχνίδι” εισέρχεται και η ΔΕΗ, με τη μετατροπή που θα χρειαστεί να γίνει στην Πτολεμαϊδα 5, αφού πληροφορίες αναφέρουν ότι όχι απλώς εξετάζει τη αλλαγή από λιγνίτη σε φυσικό αέριο, αλλά και την επιτάχυνση της μετάβασης το 2025 αντί του 2028 και μάλιστα με μεγαλύτερη ισχύ, στα 1.000 MW
Το ερώτημα που προκύπτει είναι πόσα από αυτά τα σχέδια θα υλοποιηθούν, πόσα χωρούν στο σύστημα, αλλά και τι προοπτικές έχουν, καθώς αυτή την περίοδο δίνεται “μάχη” στις Βρυξέλλες για να μην υποβιβαστεί το φυσικό αέριο από την κατηγορία των βιώσιμων δραστηριοτήτων, βάσει της νέας κατηγοριοποίησης που προωθεί η Κομισιόν με το “Taxonomy”. Σε περίπτωση που το φυσικό αέριο, το οποίο μπορεί να είναι καθαρότερο από τον άνθρακα και το πετρέλαιο δεν παύει όμως να είναι ορυκτό καύσιμο, χάσει το στάτους του, τότε θα καταστεί πιο ακριβή η τραπεζική χρηματοδότηση των έργων, ενώ δεν αποκλείεται με την πάροδο των χρόνων, όσο αυστηροποιούνται τα μέτρα της ΕΕ για το Κλίμα και ωριμάζουν οι πράσινες τεχνολογίες να μειωθεί και η διάρκεια ζωής των μονάδων αερίου. Να οδηγηθούν δηλαδή ταχύτερα σε απόσυρση για περιβαλλοντικούς λόγους.
Ας σημειωθεί ότι η Ελλάδα και άλλες 8 χώρες έχουν κάνει διάβημα προς την ΕΕ για την διατήρηση του φυσικού αερίου ως το μεταβατικό καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής για την επίτευξη των στόχων της κλιματικής ουδετερότητας.
Από την άλλη πλευρά η ίδια η λειτουργία του συστήματος ηλεκτρισμού με ΑΠΕ, των οποίων η παραγωγή μεταβάλλεται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, επιβάλλει την ύπαρξη ευέλικτων μονάδων προβλέψιμης παραγωγής, τουλάχιστον μέχρι να ωριμάσουν οι τεχνολογίες της αποθήκευσης ηλεκτρισμού και/ή του υδρογόνου, τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε αξιοπιστία, αποτελεσματικότητα και επάρκεια.
Ωστόσο οι εκτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων για το πόσες μονάδες φυσικού αερίου χρειάζεται το εγχώριο σύστημα διαφέρουν, με άλλους να μιλούν για τρεις και άλλους για ….μιάμιση μονάδα πράγμα που δείχνει και την όλη δυσκολία του εγχειρήματος.
