Το νέο πακέτο κανονισμών για την Ενέργεια και το Κλίμα, που αυστηροποιεί ακόμα περισσότερο την ισχύουσα νομοθεσία όσον αφορά στις εκπομπές ρύπων, προκειμένου να επιτευχθεί ο υψηλότερος στόχος για τη μείωση του CO2 κατά 55% ως το 2030 παρουσιάζει την Τετάρτη 14 Ιουλίου η Κομισιόν

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής στον διεθνή τύπο, το νέο πακέτο περιέχει 13 νομοθετικές προτάσεις και αναθεωρήσεις υφιστάμενων νόμων.

Σε ότι αφορά τις αναθεωρήσεις ισχύουσας νομοθεσίας προτείνεται:

Αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ETS)

Επέκταση του συστήματος εμπορίας ρύπων (ETS) ώστε να καλύπτει τον ναυτιλιακό τομέα, ενώ συζητείται η δημιουργία ενός ξεχωριστού συστήματος που θα καλύπτει κτίρια και οδικές μεταφορές, καθώς το προηγούμενο σύστημα ETS που κάλυπτε ηλεκτροπαραγωγή και ρυπογόνες βιομηχανίες είχε σχεδιαστεί για το στόχο μείωσης του CO 2 κατά 40% ως το 2030. Τον Δεκέμβριο του 2020 ο στόχος αυτός αναθεωρήθηκε στο 55%  

Αυτό προκαλεί ανησυχία σε χώρες όπως η Πολωνία, λόγω του ενδεχόμενου αντίκτυπου στα φτωχότερα νοικοκυριά της Ευρώπης.

 Κοινωνική εγκατάσταση δράσης για το κλίμα

Για να αντιμετωπίσει τον πιθανό κοινωνικό αντίκτυπο του νέου ETS, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα κοινωνικό ταμείο δράσης για το κλίμα. Σύμφωνα με το σχέδιο «τουλάχιστον το 50%» των εσόδων που δημιουργούνται από το ETS θα διατεθεί στο νέο ταμείο.

Αναθεώρηση του κανονισμού επιμερισμού σε άλλους τομείς

Παράλληλος με το σύστημα ETS είναι ο κανονισμός επιμερισμού , ο οποίος καλύπτει τη γεωργία, τις μεταφορές, τα κτίρια και τα απόβλητα - ή περίπου το 60% των εκπομπών της Ευρώπης.

Ο κανονισμός καλύπτει τους τομείς που παραλείπονται από το ETS και θέτει δεσμευτικούς στόχους για κάθε χώρα της ΕΕ, ανάλογα με το ΑΕΠ τους. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς θα λειτουργεί ο επικαιροποιημένος κανονισμός με το νέο ETS για κτίρια και μεταφορές. Σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ που ενημέρωσαν τον Τύπο για τα σχέδια, τα κτίρια και οι μεταφορές θα παραμείνουν καλυμμένα από στόχους σε εθνικό επίπεδο.

Αναθεώρηση του κανονισμού LULUCF

Ο κανονισμός για τη χρήση γης, την αλλαγή της χρήσης γης και τη δασοκομία - γνωστός ως LULUCF- που εγκρίθηκε το 2018, θέτει μια δεσμευτική απαίτηση για κάθε χώρα της ΕΕ όσον αφορά τις εκπομπές CO2 από τους εν λόγω τομείς.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα, η Επιτροπή δήλωσε ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει έναν στόχο απόσβεσης 300 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα - από τον τρέχοντα στόχο των 225 εκατομμυρίων. Ένα άλλο σχέδιο του κανονισμού LULUCF δείχνει ότι η Επιτροπή στοχεύει σε 310 εκατομμύρια τόνους δέσμευσης άνθρακα.

Πρόταση Φόρο διοξειδίου του άνθρακα στα σύνορα -Συνοριακός μηχανισμός προσαρμογής άνθρακα (CBAM).

Το μέτρο αποσκοπεί στην προστασία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από το περιβαλλοντικό ντάμπινγκ και την αποτροπή της «διαρροής άνθρακα»,  δηλαδή τη μετεγκατάσταση βιομηχανιών σε τρίτες χώρες, με χαμηλότερο κόστος παραγωγής, λόγω χαλαρότερης περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Θα λάβει τη μορφή κανονισμού, που θα καλύπτει τσιμέντο, λιπάσματα, σίδηρο και χάλυβα, αλουμίνιο και ηλεκτρικό ρεύμα. Οι δωρεάν αποζημιώσεις βάσει του ETS θα καταργηθούν για τομείς που καλύπτονται από την CBAM, αν και δεν είναι ακόμη σαφές πότε.

Ο CBAM θα πρέπει να είναι  συμβατός με κανόνες που ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), οι οποίοι απαγορεύουν τη διπλή αποζημίωση για τις βιομηχανίες.

Η ευρωπαϊκή βιομηχανία αλουμινίου έχει ταχθεί εναντίον του μηχανισμού υποστηρίζοντας ότι θα ήταν προτιμότερο να διατηρηθούν τα δωρεάν δικαιώματα εκπομπών στο πλαίσιο του ETS. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε επίσης τα σχέδια κατάργησης δωρεάν κατανομών στη βιομηχανία, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν ζήτημα για τη συμβατότητα του καθεστώτος με τον ΠΟΕ.

Αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Η οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει δύο βασικούς ρόλους: τον καθορισμό των πηγών ενέργειας που θεωρούνται «ανανεώσιμες» και τον καθορισμό δεσμευτικών στόχων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα.

Ο στόχος της ΕΕ να επιτύχει τις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 θα απαιτήσει τεράστια αύξηση της ικανότητας παραγωγής ΑΠΕ στην Ευρώπη. Το 2018, η ΕΕ έθεσε στόχο 32% ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης έως το 2030, από περίπου 20% που είναι σήμερα. Αυτός ο στόχος θα πρέπει να διπλασιαστεί στο 38-40% για να επιτευχθεί η μείωση των εκπομπών κατά 55% έως το 2030 και οι μηδενικές  εκπομπές έως το 2050.

Η οδηγία δέχθηκε κριτική για τον ρόλο της βιοενέργειας, με τους οικολόγους να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αυξημένης παραγωγής βιομάζας.

Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε να αφήνει ανοικτή την πόρτα στο αέριο από ορυκτά κάυσιμα, μέσω υιοθέτησης  καυσίμων «χαμηλών εκπομπών άνθρακα».

Αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση

Με την τελευταία αναθεώρηση να έχει γίνει το 2018, η οδηγία για την ενεργειακή απόδοση αποσκοπεί στην εξοικονόμηση τουλάχιστον 32,5% έως το 2030. Ο στόχος είναι επί του παρόντος μη δεσμευτικός, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει τώρα να τον καταστήσει υποχρεωτικό.

Η ανακαίνιση των κτιρίων αποτελεί επίσης βασικό μέρος της οδηγίας. Προς το παρόν,  υπάρχει ένας στόχος 3% για την ανακαίνιση δημοσίων κτιρίων, αλλά το ποσοστό αυτό είναι πολύ μικρό σε σχέση με τη μάζα των ευρωπαϊκών κτιρίων που θα χρειαστούν ανακαίνιση πριν από το 2050.

Αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας

Η οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας, που είχε εκδοθεί το 2003 χρειάζεται επικαιροποίηση. Καθορίζει ελάχιστους φορολογικούς συντελεστές για ενεργειακά προϊόντα, όπως θέρμανση, καύσιμα μεταφοράς και ηλεκτρική ενέργεια, αλλά δεν προσαρμόστηκε ποτέ στον πληθωρισμό.

Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι, σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο φορολογούνται λιγότερο από την ηλεκτρική ενέργεια, κάτι που θα πρέπει να αλλάξει καθώς η ηλεκτροδότηση των κτιρίων, των μεταφορών και της βιομηχανίας αποτελεί βασικό πυλώνα της πράσινης μετάβασης.

Υπάρχουν επίσης ζητήματα για τις οδικές μεταφορές, όπου το πετρέλαιο που ρυπαίνει περισσότερο φορολογείται λιγότερο από τη βενζίνη, καθώς και στην αεροπορία όπου η κηροζίνη απαλλάσσεται εντελώς από τους φόρους.

Εξαιτίας αυτού, η αναθεώρηση θα μπορούσε να έχει τεράστιο αντίκτυπο στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων.

Τυχόν αλλαγές θα πρέπει να συμφωνηθούν με ομοφωνία από χώρες της ΕΕ. Μια προηγούμενη προσπάθεια αναθεώρησης της νομοθεσίας ξεκίνησε το 2011, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέσυρε την πρόταση το 2015 λόγω της ισχυρής αντίθεσης  από  κράτη μέλη της ΕΕ που επέμειναν στον κανόνα της ομοφωνίας.

Οι νέες νομοθετικές προτάσεις είναι οι εξής:

Νέα στρατηγική της ΕΕ για τα δάση

Σύμφωνα με πληροφορίες η Επιτροπή σκοπεύει να εγκρίνει ισχυρότερους και πιο διαφανείς κανόνες διακυβέρνησης για τη δασοκομία και να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή της για αυστηρή προστασία όλων των δασών πρωτογενούς και παλαιάς ανάπτυξης, οι οποίοι θα καθοριστούν σε επίπεδο ΕΕ.

Αναθεώρηση της οδηγίας για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων

Εκτός από τη διευκόλυνση της επαναφόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων και του ανεφοδιασμού φορτηγών υδρογόνου, η αναθεώρηση επιδιώκει να τερματίσει την τρέχουσα έλλειψη διαφάνειας στις τιμές και να διευκολύνει τις διασυνοριακές πληρωμές κατά τη χρέωση ηλεκτρικών οχημάτων, ένα ζήτημα που επισημάνθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ανακοινώσει τη φιλοδοξία της να αυξήσει τον αριθμό των σημείων φόρτισης ηλεκτρικής ενέργειας σε 1 εκατομμύριο έως το 2025 και  στα 3 εκατομμύρια έως το 2030.

Αναθεώρηση του κανονισμού για τον καθορισμό προτύπων CO2 για νέα αυτοκίνητα και φορτηγά

Η ΕΕ προχωρεί σε αναθεώρηση του κανονισμού ReFuelEU Aviation και στοχεύει στη μείωση των εκπομπών στον κλάδο των αερομεταφορών, αυξάνοντας την ποσότητα των πράσινων καυσίμων αεροπορίας.

Για την αύξηση της προσφοράς βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF), η ΕΕ είναι έτοιμη να επιβάλει “πράσινες” προσμείξεις. Όλα τα αεροσκάφη που αναχωρούν από τα αεροδρόμια της ΕΕ θα πρέπει να ανεφοδιάζουν με “πράσινο”  jet fuel.

Επιπλέον, βρίσκεται υπό συζήτηση η ανάμιξη με καύσιμα όπως το υδρογόνο που παράγεται από την ηλεκτρόλυση, πιθανώς ξεκινώντας από 0,7% το 2030 και αυξανόμενο σε 25% έως το 2050.

FuelEU Maritime - πράσινος ευρωπαϊκός θαλάσσιος χώρος

Η FuelEU Maritime στοχεύει στην απανθρακοποίηση της ναυτιλιακής βιομηχανίας με την αύξηση της χρήσης και της παραγωγής βιώσιμων εναλλακτικών καυσίμων.

Τα πλοία αντιπροσωπεύουν περίπου το 11% των εκπομπών της ΕΕ στις μεταφορές, δηλαδή περίπου το 3-4% των συνολικών εκπομπών CO2 στην ΕΕ.

Ωστόσο τα εναλλακτικά καύσιμα έχουν γενικά χαμηλότερη ενεργειακή αποδοτικότητα από το πετρέλαιο και τα πλοία θα χρειαστούν μεγαλύτερες δεξαμενές για να ταξιδέψουν στην ίδια απόσταση.

Η Κομισιόν αναμένεται να θέσει για την ναυτιλία «στόχους έντασης αερίων θερμοκηπίου» που θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου.

Δεδομένων των ειδικών αναγκών, η Επιτροπή αναμένεται να υποστηρίξει το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) στο μείγμα καυσίμων της ναυτιλίας, με την αιτιολογία ότι το LNG αντιπροσωπεύει το καθαρότερο ορυκτό καύσιμο που διατίθεται σε κλίμακα. Η νομοθεσία περιλαμβάνει επίσης τη χρήση βιοκαυσίμων πρώτης γενιάς.