Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο
Ψηλά στην ατζέντα της γαλλικής προεδρίας φαίνεται να είναι η αναμόρφωση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρισμού
Αγορά ηλεκτρικής ενέργειας: Ξεπερασμένος ο μηχανισμός της χονδρικής αγοράς
Παρασκευή, 28/01/2022

Ψηλά στην ατζέντα της γαλλικής προεδρίας φαίνεται να είναι η αναμόρφωση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρισμού, ειδικά του τρόπου τιμολόγησης, που διαμορφώνει την τελική τιμή βάσει του ακριβότερου καυσίμου ηλεκτροπαραγωγής, δηλαδή του φυσικού αερίου, επιβαρύνοντας τον τελικό καταναλωτή. Σε χώρες δε όπως η  Ελλάδα, που δεν λειτουργούν τα μακροχρόνια συμβόλαια και οι διμερείς συμφωνίες, το πρόβλημα γίνεται πολύ οξύτερο, γιατί οι υψηλές τιμές χονδρικής μετακυλίονται σχεδόν αυτόματα στους καταναλωτές.

Πάντως η όποια προσπάθεια για την αλλαγή του συστήματος τιμολόγησης δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, δεδομένης της αντίθεσης της Γερμανίας και άλλων χωρών της Δ. Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας της Κομισιόν που θεωρεί ότι το υφιστάμενο σύστημα είναι το καταλληλότερο. Μέχρι στιγμής οι εκκλήσεις για έλεγχο των τιμών ή αλλαγή των μηχανισμών της αγοράς έχουν βρει μικρή απήχηση στο Βερολίνο, που επιμένει στον υφιστάμενο μηχανισμό , όπως προκύπτει και από πρόσφατες δηλώσεις του αντικαγγελαρίου Robert Habeck

Νon paper της γαλλικής προεδρίας για την ενέργεια χαρακτηρίζει ξεπερασμένο το τρέχον σύστημα τιμολόγησης και επισημαίνει   ότι αν συνεχιστεί η εφαρμογή του οι υψηλές τιμές θα συνεχίσουν να πλήττουν τους καταναλωτές, οικιακούς και επιχειρηματικούς,  καθώς το φυσικό αέριο θα συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμα να αποτελεί το οριακό καύσιμο που θα ισορροπεί την προσφορά με τη ζήτηση, λόγω της ασταθούς παραγωγής των ΑΠΕ. Εκτιμά δε ότι τόσο οι τιμές του αερίου όσο και αυτές που διαμορφώνονται στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού θα παραμένουν υψηλές για χρόνια.

Mε τις θέσεις της γαλλικής προεδρίας πάντως φαίνεται να συντάσσονται αρκετές χώρες - ιδιαίτερα εκείνες που εξαρτούν από το φυσικό αέριο τη σταδιακή τους απεξάρτηση από τον άνθρακα/λιγνίτη, όπως η Ελλάδα, αλλά και πολλοί επιχειρηματικοί φορείς, ειδικά βιομηχανίες έντασης ενέργειας.

Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση θέτει σε αμφισβήτηση  την αποτελεσματικότητα  του συστήματος όσον αφορά την ηλεκτρική ενέργεια, αναφέρει το non paper, τονίζοντας ότι η αύξηση της τιμής μπορεί να αποφέρει απροσδόκητα υψηλά κέρδη σε ορισμένες κατηγορίες ενεργειακών εταιριών , άσχετα με το  επιχειρηματικό τους  μοντέλο, επιβαρύνοντας  τους καταναλωτές

Επίσης, υπογραμμίζει τη σημασία των μακροπρόθεσμων συμβάσεων, αναφέροντας  ότι οι καταναλωτές αντιμετώπισαν ραγδαία αυξανόμενους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικά εκείνοι των οποίων οι συμβάσεις προμήθειας δεν βασίζονταν σε μακροπρόθεσμα συμβόλαια.

Οι υψηλές τιμές είναι πιθανό να διατηρηθούν για τα επόμενα χρόνια, λόγω της χρήσης σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο ως οριακών μονάδων παραγωγής και της αναμενόμενης αύξησης της τιμής του άνθρακα. Έτσι τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσουν να καθορίζουν την τιμή ακόμη και με την αυξανόμενη απεξάρτηση της ενέργειας από άνθρακα. Ανεξάρτητα από τις  προσπάθειες για την απανθρακοποίηση των μέσων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί, που βασίζονται κυρίως στα ορυκτά καύσιμα, είναι και θα παραμείνουν για πολλά χρόνια ακόμη οι οριακές μονάδες παραγωγής ενέργειας που διασφαλίζουν την ισορροπία προσφοράς-ζήτησης. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στις αγορές χονδρικής θα συνεχίσουν, ακόμη και μεσοπρόθεσμα, να αντανακλούν άμεσα τις τιμές των ορυκτών καυσίμων και των δικαιωμάτων εκπομπής  CO2, οι οποίες είναι πολύ ασταθείς και ενδέχεται να παρουσιάσουν σημαντικές αυξήσεις.

Η μείωση της συμμετοχής των ορυκτών καυσίμων στο  ευρωπαϊκό μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας οδηγείσε ένα  μέσο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που  θα συσχετίζεται όλο και λιγότερο με τις τιμές των ορυκτών καυσίμων και του CO2. Αυτό όμως, με το σημερινό σύστημα, δεν μεταφέρεται στον καταναλωτή, καθώς η χονδρική τιμή διαμορφώνεται με βάση το οριακό, συμβατικό καύσιμο δηλαδή το φυσικό αέριο

Είναι χαρακτηριστικό, ότι το non paper εκτιμά ότι ακόμη και αν βρεθούν οι  τεχνολογίες που θα αντιμετωπίζουν την αστάθεια των ΑΠΕ,  αυτό δεν θα λύσει το ζήτημα της μεταφοράς στους τελικούς καταναλωτές των απροσδόκητων κερδών  που θα αποκόμισουν οι ενεργειακές εταιρίες χαμηλού διοξειδίου του άνθρακα, όσο  οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίσουν να καθοδηγούνται από τα ορυκτά καύσιμα.

Η προοπιτκή αυτή αποθαρρύνει τον εξηλεκτρισμό της  βιομηχανικής παραγωγής, της θέρμανσης και της ψύξης. Η τιμή του CO2 θα πρέπει να είναι προβλέψιμη για να δώσει στις βιομηχανίες τα κατάλληλα κίνητρα για επενδύσεις σε τεχνολογίες απαλλαγής από άνθρακα. Ωστόσο, εάν το σήμα της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας δεν αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη απαλλαγή από τον άνθρακα , τότε αποθαρρύνει τον εξηλεκτρισμό της βιομηχανικής παραγωγής.

Στο πλαίσιο αυτό, ο τρέχων σχεδιασμός της αγοράς μοιάζει  ξεπερασμένος. Το υφιστάμενο σύστημα βασίζεται στις βραχυπρόθεσμες τιμές που ουσιαστικά καθορίζονται από το μεταβλητό κόστος της θερμικής παραγωγής. Κάποτε ο μηχανισιμός αυτός ήταν ίσως ο καταλληλότερος  για την ανάπτυξη θερμικών στοιχείων ενεργητικού με χαμηλό CAPEX  (κεφαλαιουχική δαπάνη) και υψηλό OPEX (λειτουργική δαπάνη). Σήμερα όμως αυτό το πλαίσιο μοιάζει ανεπαρκές για τη χρηματοδότηση  επενδύσεων χαμηλών εκπομπών άνθρακα, οι οποίες έχουν το υψηλότερο  CAPEX σε σχέση με τις περισσότερες τεχνολογίες. Επιπλέον, προκαλεί υψηλό επίπεδο κινδύνου, το οποίο είναι πιθανό να αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης αυτών των περιουσιακών στοιχείων και, ως εκ τούτου, την ενεργειακή μετάβαση

Οι υπέρμαχοι του υφιστάμενου συστήματος υποστηρίζουν ότι πρέπει να διατηρηθεί η αρχή της οριακής τιμολόγησης της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς ενθαρρύνει την ανάπτυξη μέσων ευελιξίας και επιτρέπει την πολύ αποτελεσματική βελτιστοποιημένη χρήση των στοιχείων ενεργητικού παραγωγής σε ολόκληρη την Ένωση σε ωριαία βάση. Η αρχή αυτή δεν έρχεται πάντως σε αντίθεση με την εμφάνιση μακροπρόθεσμων σημάτων τιμών , τα οποία  αντικατοπτρίζουν τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.

Για παράδειγμα, ένας καταναλωτής θα μπορούσε να αγοράσει εκ των προτέρων την προβλεπόμενη κατανάλωσή του σε μια εξασφαλισμένη τιμή , να προσαρμόζει την ενέργεια από τις  βραχυπρόθεσμες αγορέςστην πραγματική του κατανάλωση κλπ  .

Η τρέχουσα αρχιτεκτονική της αγοράς θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ, αποδυναμώνοντας την ενεργειακή μετάβαση, καθώς το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας θα μείωνε την κοινωνική και την πολιτική αποδοχή της.

Ετσι το βασικό ερώτημα προς τις χώρες-μέλη της ΕΕ, προκειμένου να συνδιαμορφωθεί η ενεργειακή πολιτική στον τομέα αυτό είναι πώς θα μπορούσε να εξασφαλιστεί  προς όλους τους ευρωπαίους καταναλωτές η συνεχής παροχή ενέργειας σε προσιτή τιμή.  Πώς μπορεί η ΕΕ  να προστατεύσει αποτελεσματικά από την υπερβολική αστάθεια των τιμών και τις πιθανές αστοχίες των παρόχων  ενέργειας στη λιανική αγορά. 

Απαιτούνται πρόσθετοι κανονισμοί ή μεταρρυθμίσεις της αγοράς για να διατηρηθεί το επενδυτικό σήμα στις τεχνολογίες της ενεργειακής μετάβασης, οι οποίες είναι μεγαλύτερης εντάσεως κεφαλαίου από τις προηγούμενες;

Το μεγάλο στοίχημα είναι πώς τα κράτη μέλη  θα μπορέσουν να αναδιανείμουν στις οικονομίες και τους πολίτες τους τα οφέλη από τη σταδιακή εξάλειψη των εκπομπών άνθρακακατά τρόπο που να προωθεί την κοινωνική δικαιοσύνη και την αποδοχή της ενεργειακής μετάβασης, διατηρώντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών.

 
 
Σε πλήρη ανάπτυξη βρίσκεται το project αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο της Καβάλας, μια επένδυση της τάξης των 400 εκατ. ευρώ στην πρώτη της ...
Σε δέσμη παρεμβάσεων για την οριστική διευθέτηση των εκκρεμοτήτων που σχετίζονται με την ΛΑΡΚΟ, με γνώμονα την ανάγκη να σταματήσει η οικονομική αιμορραγία ...
Τον μετασχηματισμό της ΔΕΠΑ Εμπορίας και την πιθανή αλλαγή στο ιδιοκτησιακό της καθεστώς προανήγγειλε χθες ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Κωνασταντίνος Ξιφαράς, δηλώνοντας ...
Μία ακόμα σύσκεψη για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Κύπρου- Ισραήλ, του Great Sea Interconnector,  προγραμματίζεται την ερχόμενη εβδομάδα στη Λευκωσία, καθώς η Κύπρος εξακολουθεί να ...
Για τις προκλήσεις στη διεθνή και την εγχώρια αγορά φυσικού αερίου, αλλά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο της ΔΕΠΑ Εμπορίας στο νέο ενεργειακό τοπίο, ...
Διαγωνισμό με σκοπό την σύναψη συμφωνίας – πλαίσιο για τα υποβρύχια καλωδιακά έργα εναλλασσόμενου ρεύματος των διασυνδέσεων των Δωδεκανήσων και τον νησιών του ...
H αστάθεια και η έντονη μεταβλητότητα των τιμών εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν τις αγορές χονδρικής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη παρά την πτώση των τιμών, οι ...
H συνεργασία της ΔΕΗ με τον όμιλο της Motor Oil προχωρά, καθώς η “ΔΕΗ Ανανεώσιμες” (ΔΕΗΑΝ) και η Unagi, που ελέγχεται από τη ...
Το κόστος της ενεργειακής μετάβασης και οι επιπτώσεις στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και γενικότερα στην οικονομία και την κοινωνία   φαίνεται ότι ...
Η πολυαναμενόμενη αλλαγή του περίφημο άρθρου 42 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, που θα έβαζε φρένο στην ελεύθερη μετακίνηση των στρατηγικών ...
Την ολοκλήρωση, μέσω της θυγατρικής της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε., της εξαγοράς από τις ευρωπαϊκές θυγατρικές του ομίλου Lukoil του 100% της Land Power s.r.l., ...
Tιμές ηλεκτρισμού στη χονδρική αγορά κοντά στο μηδέν για κάποιες ώρες, ακόμα και προσφορές με αρνητικό πρόσημο έδωσαν το παρών μέσα στο τριήμερο της αργίας της ...