Στη διελκυστίνδα μεταξύ της Ρωσίας από τη μία πλευρά, της Ευρώπης και των ΗΠΑ από την άλλη για τον αγωγό μεταφοράς αερίου Turkish Stream έχει εμπλακεί η Αθήνα. Tην ίδια ημέρα που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφραζε σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα την πρόθεση χρηματοδότησης ελληνικών εταιριών του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα που θα συμμετάσχουν στην κατασκευή του έργου, ανακοινώθηκε η έλευση του ειδικού απεσταλμένου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Amos Hochstein, αρμόδιου για τις διεθνείς ενεργειακές υποθέσεις των ΗΠΑ, ο οποίος σήμερα το πρωί συναντάται με τους υπουργούς Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη και Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά.
Η Ουάσινγκτον δεν έκρυψε ποτέ τη δυσφορία της για τον ρωσικό αγωγό, ενώ αρνητική παραμένει και η ΕΕ στο πρότζεκτ τόσο εξ αιτίας του ουκρανικού ζητήματος και της επιδείνωσης των σχέσεων με τη Μόσχα , όσο και στο πλαίσιο της πολιτικής για μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Οι θέσεις των δυτικών εταίρων μπορεί να έχουν διαμηνυθεί στην Αθήνα, όμως η κυβέρνηση έχει ταχθεί υπέρ του αγωγού και της δυνατότητας που δίνει στη χώρα να αναδειχθεί σε κεντρικό παίκτη στη μεταφορά αερίου στην Ευρώπη. Ο συνδυασμός με τον αγωγό ΤΑΡ, που θα μεταφέρει στην Ιταλία αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και την ευρύτερη περιοχή της Κασπίας, μαζί με τα σχέδια για τον αγωγό East Med, Ισραήλ- Κύπρος- Ελλάδα- Ιταλία και την ενδεχόμενη ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, , μπορούν να αναβαθμίσουν σημαντικά τη γεωπολιτική σημασία της χώρας.
Η χθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία Τσίπρα- Πούτιν συνέπεσε με την υπογραφή της συμφωνίας Ρωσίας- Τουρκίας για την έναρξη τον Δεκέμβριο του 2016, των πρώτων παραδόσεων ρωσικού αερίου στη γειτονική χώρα μέσω του Turkish Stream. Tη συμφωνία υπέγραψαν ο επικεφαλής της Gazprom Aλεξέι Μίλλερ και ο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας Τανέρ Γιλδίζ.
Οι Ρώσοι παράλληλα με τη συμφωνία με την Τουρκία επιδιώκουν να εξασφαλίσουν τη συνέχεια του “Turkish Stream” στο ευρωπαϊκό έδαφος μέσω του “Greek Stream”, του αγωγού που θα μπορούσε να ενώσει τα ελληνοτουρκικά σύνορα με τη πΓΔΜ και από εκεί μέσω Σερβίας να οδεύσει στην Ουγγαρία και ενδεχομένως στην Αυστρία.
Ο ΄Ελληνας πρωθυπουργός επιβεβαίωσε στη συνομιλία που είχε με τον Ρώσο πρόεδρο “την ετοιμότητα της ελληνικής κυβέρνησης για συμμετοχή-με εταιρία του δημοσίου- στον φορέα κατασκευής του ελληνικού αγωγού μεταφοράς ρωσικού αερίου από τα ελληνοτουρκικά σύνορα”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ανακοίνωση του Μεγάρου Μαξίμου. Αλλά και το Κρεμλίνο, σε αντίστοιχη ανακοίνωση που εξέδωσε για το χθεσινό τηλεφώνημα, υπογραμμίζει την πρόθεση του κ. Πούτιν “να στηρίξει ένα σχέδιο χρηματοδότησης προς τις εταιρίες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που θα συμμετάσχουν στην κατασκευή του ελληνικού αγωγού”.
Η Μόσχα προωθεί τον “Τurkish Stream” σε αντικατάσταση του αγωγού “South Stream”, τον οποίο οι Ρώσοι ματαίωσαν μετά τα ισχυρά εμπόδια που έφερε η ΕΕ. Το νέο πρότζεκτ, όπως και το προηγούμενο, παρακάμπτει την Ουκρανία. Θα συνδέει απευθείας τη Ρωσία με την Τουρκία μέσω υποθαλάσσιου αγωγού στη Μαύρη Θάλασσα και από τα ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας θα καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Ο στόχος των Ρώσων είναι να τροφοδοτήσουν με αέριο τη νοτιοανατολική και την κεντρική Ευρώπη μέσω επιμέρους, εθνικών αγωγών, στην Ελλάδα, τη πΓΔΜ και τη Σερβία με τελικό προορισμό την Ουγγαρία και ενδεχομένως την Αυστρία. Mε το σχήμα αυτό θεωρούν ότι μπορούν να ξεπεράσουν τους φραγμούς που θέτει το τρίτο ενεργειακό πακέτο της ΕΕ, στο οποίο “σκόνταψε” ο South Stream.
To τρίτο ενεργειακό πακέτο δεν επιτρέπει σε καθετοποιημένους ενεργειακούς ομίλους, ειδικά τρίτων χωρών, που έχουν παραγωγή αερίου να διαθέτουν και υποδομές αγωγών στις ευρωπαϊκές χώρες. Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν ότι το τρίτο ενεργειακό πακέτο σχεδιάστηκε ακριβώς για να “ψαλιδίσει” την Gazprom στην Ευρώπη και θεωρούν ότι πολύ δύσκολα θα πετύχει το νέο εγχείρημα με τον “Turkish Stream”. Aλλωστε οι κατηγορίες που απηύθυνε πρόσφατα η Κομισιόν κατά της Gazprom για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων.
Το συνολικό δυναμικό μεταφοράς του Turkish Stream φθάνει στα 63 δισ. κμ αερίου ετησίως, εκ των οποίων τα πρώτα 14 δισ.κμ προορίζονται για την τουρκική αγορά και κυρίως για την κάλυψη των ραγδαία αυξανόμενων αναγκών της Κωνσταντινούπολης, η οποία αντιμετωπίζει πρόβλημα εφοδιασμού. . Μάλιστα, επειδή το πρώτο μέρος του έργου, από τα ρωσικά παράλια στη Russkaya έχει προχωρήσει – καθώς είναι το ίδιο με τον South Stream- οι Ρώσοι εκτιμούν ότι οι πρώτες παραδόσεις αερίου στην Τουρκία μπορούν να ξεκινήσουν από τα τέλη του επόμενου χρόνου.
Ας σημειωθεί ότι η γειτονική χώρα προμηθεύεται ήδη αέριο από τη Ρωσία, μέσω του αγωγού Blue Stream, δυναμικότητας 16 δισ. κμ. Αερίου ετησίως. Ο Blue Stream διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και καταλήγει στα ασιατικά παράλια της Τουρκίας.
Μανταλένα Πίου
