Τη δημιουργία ενός στοχευμένου μηχανισμού που θα λειτουργεί μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με εξειδικευμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας, που αναμένεται να ενταθεί  στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία, πρότεινε η ελληνική κυβέρνηση στην ΕΕ, σε συνέχεια της πρότασης που κατέθεσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος  Μητσοτάκης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 24 Φεβρουαρίου.

Τα μέτρα αφορούν επιχειρήσεις, ευάλωτα νοικοκυριά και παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, για τους οποίους προτείνεται πλαφόν αποζημίωσηςγια κάθε τεχνολογίαπαραγωγής ενέργειας και αποζημίωση για τη διαφορά, σε περίπτωση που το κόστος καυσίμου είναι ακριβότερο από πλαφόν. Ο μηχανισμός χονδρικής αγοράς με την οριακή τιμή διατηρείται ως έχει. 

Η πρόταση  για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμο Αλληλεγγύης για την Ενεργειακή Κρίση - EU Energy Crisis Solidarity Facility (ECSF), όπως ονομάζεται- περιλαμβάνεται αναλυτικά σε επιστολή που απέστειλε ήδη ο υπουργός Περιβάλλοντος -Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, στους εκτελεστικούς αντιπροέδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,  Frans Timmermans και Margrethe Vestager, στον Επίτροπο για την Οικονομία, Paolo Gentiloni, στην Επίτροπο Ενέργειας, Kadri Simson και στην Υπουργό Οικολογικής Μετάβασης της Γαλλίας και Πρόεδρο του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας, Barbara Pompili.

Σκοπός του νέου μηχανισμούείναι η στήριξη των Ευρωπαίων καταναλωτών, ιδίως  των  πιο ευάλωτων και ο περιορισμός της επιβάρυνσης των οικονομιών των κρατών μελών από την ενεργειακή κρίση, η οποία εντείνεται από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο Μηχανισμός

· Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα δημιουργήσει έναν Μηχανισμό Αλληλεγγύης για την ενεργειακή κρίση, έπειτα από αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.  

· Τα Κράτη Μέλη θα έχουν τη δυνατότητα λήψης χαμηλότοκων δανείων από τον ECSF για τη χρηματοδότηση μέτρων αντιστάθμισης των επιπτώσεων από τις υψηλές τιμές ενέργειας.

· Το ύψος της χρηματοδότησης θα καθορίζεται από την κατανάλωση ενέργειας ή από τα ετήσια έσοδα των πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του κάθε Κράτους Μέλους.   

· Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα δάνεια δεν θα υπολογίζονται στο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος των Κρατών Μελών. 

· Η αποπληρωμή των δανείων θα γίνεται σε μία περίοδο 12 έως 15 ετών με τη λήψη μέτρων που θα αποφασίζει το κάθε Κράτος Μέλος. Στα μέτρα θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν τα μελλοντικά έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων ρύπων και η επιβολή εισφοράς στην κατανάλωση ενέργειας.

Τα Κράτη Μέλη θα έχουν δύο επιλογές για την αξιοποίηση των πόρων του ECSF:

Επιλογή Α

· Να επιδοτήσουν τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου των νοικοκυριών, με προτεραιότητα στους οικονομικά ασθενέστερους και εφαρμόζοντας κοινωνικά κριτήρια.

· Να επιδοτήσουν τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου των επιχειρήσεων, με έναν ενιαίο τρόπο.   

· Να παρέχουν φθηνά κεφάλαια στις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε εκείνες που είναι περισσότερο ευάλωτες λόγω των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας και του πολέμου στην Ουκρανία.

· Να παρέχουν χαμηλότοκα δάνεια στις επιχειρήσεις για τη χρηματοδότηση συμβολαίων αντιστάθμισης των υψηλών τιμών με προμηθευτές ενέργειας.

· Να αυξήσουν τις επιχορηγήσεις για έργα ενεργειακής αποδοτικότητας, ΑΠΕ και διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος.  

Επιλογή Β

Τα Κράτη Μέλη θα μπορούν να αξιοποιήσουν τους πόρους του ECSF για να επιδοτήσουν μέρος των συμβολαίων στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού.

Ειδικότερα:

· Η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα συνεχίσει να εφαρμόζει τους υφιστάμενους κανόνες που βασίζονται στην οριακή τιμή.

·Tα Κράτη Μέλη θα καθορίζουν ανώτατα όρια για την αποζημίωση της κάθε τεχνολογίας παραγωγής ενέργειας. Τα Κράτη Μέλη θα υπολογίζουν, επίσης, το κόστος καυσίμου για κάθε τεχνολογία παραγωγής ενέργειας. Σε περίπτωση που το κόστος καυσίμου είναι ακριβότερο από την ανώτατη αποζημίωση, ο παραγωγός θα λαμβάνει τη διαφορά.

· Οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας θα εποπτεύονται από μηχανισμούς παρακολούθησης της αγοράς, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές θα λαμβάνουν την έκπτωση που τους αντιστοιχεί.

· Το κόστος της κρατικής επιδότησης στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας θα χρηματοδοτηθεί από τον ECSF.

Στην επιστολή προτείνεται :

· Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναθεωρήσει την πολιτική της για την ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων.

· Οι επενδύσεις που αφορούν στην ανάπτυξη στρατηγικών υποδομών αποθήκευσης ορυκτών καυσίμων και θα ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, θα πρέπει να είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους και δανεισμό από την ΕΤΕπ.  

· Το ίδιο θα πρέπει να ισχύσει και για άλλες ενεργειακές επενδύσεις που θα ενισχύουν την αμυντική ικανότητα της Ευρώπης (π.χ. ενεργειακή αποδοτικότητα στρατιωτικών υποδομών, οχημάτων κλπ).  

· Η διαθέσιμη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα πρέπει κατά προτεραιότητα να διατεθεί για την υλοποίηση ενεργειακών διασυνδέσεων με τρίτες χώρες (π.χ. διασύνδεση της Ευρώπης με την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή).  

Η ανάγκη για κοινή ευρωπαϊκή απάντηση που επισημάνθηκε από τον Πρωθυπουργό περιελήφθη τελικώς και στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής των “27”.  Πλέον η  Κομισιόν καλείται  να προετοιμάσει μέτρα έκτακτης ανάγκης για το κόστος της ενέργειας, το οποίο ήδη είναι εξαιρετικά αυξημένο, εξ αιτίας τη πολύμηνης ενεργειακής κρίσης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία προμηνύεται περαιτέρω όξυνσης της ενεργειακής κρίσης, ενώ κατέδειξε με τον χειρότερο τρόπο τους κινδύνους και τις απειλές που κρύβει η εξάρτηση από ένα καύσιμο και ελάχιστους βασικούς προμηθευτές.

Από το φθινόπωρο, που οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη εκτοξεύτηκαν στα ύψη, σχεδόν όλες οι χώρες της ΕΕ με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επιδοτούν τους καταναλωτές για να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας. Τα μέτρα  αυτά ωστόσο δεν αρκούν για να αποτρέψουν τόσο το πλήγμα στο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, όσο και τις έντονες ανατιμητικές πιέσεις που τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και βέβαια βάζουν φρένο  στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. 

Επιπλέον, για όλες τις χώρες- μέλη το πρόβλημα, και ειδικά το ζήτημα που δημιουργείται με την ακρίβεια, έχει και σημαντική  δημοσιονομική διάσταση

Νέο πακέτο στήριξης

Πληροφορίες αναφέρουν ότι πέραν μέτρων για την ενέργεια που ήδη επεξεργάζεται η Κομισιόν, η κυβέρνηση εξετάζει  νέο πακέτο στήριξης για το αμέσως επόμενο διάστημα, με στόχο την άμβλυνση των επιπτώσεων από την ουκρανική κρίση. Ορισμένα, τουλάχιστον, από τα νέα μέτρα για να εφαρμοστούν από ελληνικής πλευράς θα χρειαστούν το πράσινο φως από τις Βρυξέλλες, πράγμα το οποίο επιχείρησε να εξασφαλίσει ο πρωθυπουργός στην πρόσφατη έκτακτη σύνοδο κορυφής των χωρών-μελών.