Δομικές παρεμβάσεις, είτε προσωρινού, είτε μόνιμου χαρακτήρα για τις αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού σχεδιάζουν να παρουσιάσουν συντονισμένα στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών οι Χώρες του Νότου, με την Ελλάδα να συμμετέχει με την πρωτοβουλία των έξι σημείων του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ωστόσο οι απαντήσεις στη μείζονα ενεργειακή και οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν είναι καθόλου εύκολες, ενώ όλες οι χώρες της ΕΕ, και ειδικά οι χώρες του Βορρά δεν φαίνεται να έχουν τις ίδιες απόψεις με τους Νότιους εταίρους τους για την αντιμετώπιση της κρίσης. ‘Ετσι αναμένεται ένα δύσκολο, από πλευράς διαπραγματεύσεων, διήμερο στις 24 και 25 Μαρτίου, όταν θα συναντηθούν οι ηγέτες των 27 κρατών μελών.
Η πρωτοβουλία των έξι σημείων του πρωθυπουργού αφορά στον έλεγχο των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, κυρίως μέσω της επιβολής πλαφόν στο αέριο και ανώτατου περιθωρίου κέρδους στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού. Την ανάγκη παρέμβασης, προκειμένου να επιτευχθεί μία κοινή ευρωπαϊκή λύση στο πρόβλημα, φαίνεται να δέχονται η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία και το Βέλγιο, που έχουν ταχθεί υπέρ της αποσύνδεσης της τιμής του αερίου από τη τιμή του ηλεκτρισμού, θέση που φάνηκε να στηρίζει και ο κ. Μητσοτάκης σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Οι ηγέτες του Νότου συμφωνούν ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της αυτή την κρίση και ότι οι εθνικές πρωτοβουλίες δεν αρκούν. Χρειάζονται ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες απέναντι στις κερδοσκοπικές τάσεις. "Χρειάζονται, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός, δράσεις που θα προφυλάξουν τις κοινωνίες τουλάχιστον μέχρι τον τερματισμό του πολέμου και την ομαλοποίηση της λειτουργίας των αγορών... Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν πρέπει απλά να γίνει αντιληπτή η κρισιμότητα των περιστάσεων αλλά να πάρουμε άμεσα αποφάσεις».
Οι ηγέτες του Νότου, παρότι δεν ανήκουν στην ίδια πολιτική ευρωπαϊκή οικογένεια αναγνωρίζουν την ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων, που θα στηρίξουν καταναλωτές και επιχειρήσεις, δηλαδή την ευρωπαϊκή οικονομία και ανησυχούν για τον «εφιάλτη του λαϊκισμού» που μπορεί να ξυπνήσει η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, παράμετρο που έχει επισημάνει ο πρωθυπουργός.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται στη Σύνοδο Κορυφής να παρουσιάσει σχέδιο έκτακτης αντιμετώπισης της κρίσης, ανανεώνοντας την γνωστή “εργαλειοθήκη” μέτρων και συστάσεων. Ωστόσο το κατά πόσον θα επιτευχθεί συμφωνία για δομικές αλλαγές, έστω και προσωρινές, ή/και για κάποιο έκτακτο και ισχυρό σχέδιο οικονομικής στήριξης, αυτό παραμένει μεγάλο ερώτημα. Ιδιαίτερα αν κρίνουμε από την πρόσφατη ιδέα του ευρωπαϊκού ομολόγου που πνίγηκε εν τη γενέσει, αφού διαφώνησαν οι χώρες του Βορρά. Οι ίδιες χώρες έχουν αντιταχθεί και στις προτάσεις για την επιβολή πλαφόν, καθώς και της αποσύνδεσης των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, κάτι με το οποίο είχε διαφωνήσει και η Κομισιόν, όταν είχε τεθεί για πρώτη φορά στο τραπέζι από ορισμένες χώρες, κατά την πρώτη φάση της ενεργειακής κρίσης, προ του πολέμου στην Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ κάθε χώρα αναζητεί λύσεις. Η Γερμανία και το Κατάρ, που είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς υγροποιημένου αερίου, έκλεισαν μία μακροπρόθεσμη ενεργειακή συμωνία.
Πέρα από τη αναζήτηση υγροποιημένου αερίου, προκειμένου να μειωθεί κατά το δυνατόν η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, όλες σχεδόν οι χώρες-μέλη της ΕΕ έχουν λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, άλλες μέσω επιβολής πλαφόν στις τιμές των καυσίμων και του ηλεκτρισμού, άλλες μέσω επιδομάτων, και άλλες με μειώσεις στη φορολογία και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης.
Η Ισπανία έχει μειώσει τον συντελεστή ΦΠΑ και τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης στην ηλεκτρική ενέργεια, ενώ η Πολωνία αποφάσισε την εφαρμογή μηδενικού ΦΠΑ στο φυσικό αέριο και μείωσε το ΦΠΑ σε βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης στο 8% και στη θέρμανση στο 5% για 6 μήνες από τον Ιανουάριο του 2022.
Οριζόντια μέτρα έχει λάβει το Βέλγιο, που μείωσε τον ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια από 21% σε 6%, μέτρο που θα ισχύει από την 1η Μαρτίου έως και την 1η Ιουλίου.
Η Ιταλία αποφάσισε να μειώσει προσωρινά τα τέλη φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία προορίζονται για τη χρηματοδότηση των ΑΠΕ.
Η Ελλάδα εφαρμόζει επιδοματική πολιτική στους ενεργειακούς λογαριασμούς των καταναλωτών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με ένα πακέτο που φθάνει πάνω από τα 2 δις ευρώ
