Σενάρια επί σεναρίων και ανάμεσα τους το μοντέλο του Aggregator, δηλαδή έναν φορέα που θα αγόραζε ηλεκτρική ενέργεια με ευνοϊκούς εμπορικούς όρους και θα την καθιστούσε διαθέσιμη σε ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς,  εξετάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να αντιμετωπίσει τις υψηλές τιμές ηλεκτρισμού.

Αυτό προκύπτει τουλάχιστον από την ανακοίνωση της Κομισιόν προς τους ηγέτες των 27 χωρών-μελών της ΕΕ που συνεδριάζουν σήμερα και αύριο στις Βρυξέλλες. Η Επιτροπή επιφυλάσσεται να παρουσιάσει τις τελικές της προτάσεις για το όλο θέμα τον Μάιο.

Όπως αναφέρει το κείμενο της Κομισιόν “Για να είναι επιτυχή,  τα προσωρινά και στοχευμένα έκτακτα μέτρα πρέπει να είναι δημοσιονομικά διαχειρίσιμα και να μην θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού και τους  όρους ίσου ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά.

Οι βραχυπρόθεσμες επιλογές για την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να ομαδοποιηθούν ευρέως σε δύο κατηγορίες:

1)  Επιλογές παρέμβασης συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής αποζημίωσης

Αυτές οι επιλογές στοχεύουν στη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, είτε άμεσα στη λιανική είτε έμμεσα στη χονδρική αγορά.

-Χονδρική Αγορά

Τα κράτη μέλη μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να δημιουργήσουν ένα μοντέλο aggregator, σύμφωνα με το οποίο η νέα αυτή  οικονομική οντότητα θα αγόραζε ηλεκτρική ενέργεια με ευνοϊκούς εμπορικούς όρους και θα την καθιστούσε διαθέσιμη σε ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών , σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς,  μετακυλίοντας τα πλεονεκτήματα στους καταναλωτές. Ουσιαστικά ο aggregator θα επιδοτεί τη διαφορά μεταξύ των χαμηλότερων τιμών λιανικής και της υψηλότερης τιμής χονδρικής.

Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν την άμεση παρέμβαση στη λειτουργία των αγορών χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά συνίστανται είτε στην αποζημίωση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από  ορυκτά καύσιμα για μέρος του εξαιρετικά υψηλού κόστους καυσίμου τους, έτσι ώστε να μειώνουν την προσφερόμενη τιμή τους στη χονδρική αγορά,  είτε στη θέσπιση άμεσου ανώτατου όριου στην τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρική αγορά, ορίζοντας ένα σημείο αναφοράς και αντισταθμίζοντας τη διαφορά με την προσφερόμενη τιμή.

Τα μέτρα αυτά στοχεύουν στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των πολύ υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κύρια μειονεκτήματά τους σχετίζονται με το δημοσιονομικό τους κόστος, την πιθανή στρέβλωση του ανταγωνισμού, τους κινδύνους για το διασυνοριακό εμπόριο και, κατά συνέπεια, την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια, η έκταση της οποίας εξαρτάται από τον σχεδιασμό τέτοιων επιλογών.

-Λιανική

Μέτρα που  στοχεύουν στην απορρόφηση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών στους τελικούς καταναλωτές, αφήνοντας τις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου να καθορίσουν την τιμή σε επίπεδο χονδρικής. Τα μέτρα αυτά, μεταξύ των οποίων και τα επιδόματα στους ενεργειακούς λογαριασμούς, που χορηγεί η κυβέρνηση, έχουν περιγραφεί αναλυτικά στην εργαλειοθήκη της Κομισιόν και εφαρμόζονται ανάλογα με τις επιλογές κάθε χώρας.

Πρόσφατα η Επιτροπή ενέκρινε νέο προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων για τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την κρίση. Το πλαίσιο αυτό, που εγκρίθηκε στις 22 Μαρτίου, επιτρέπει τη στήριξη των επιχειρήσεων που επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα με τη μορφή περιορισμένων άμεσων επιχορηγήσεων, στήριξης ρευστότητας και ενίσχυσης για το αυξημένο κόστος φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ για το φυσικό αέριο, την ηλεκτρική ενέργεια ή/και την τηλεθέρμανση. Ωστόσο, πολλές δυνατότητες, ιδίως στο πλαίσιο της οδηγίας για τη φορολογία της Ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μειωμένων συντελεστών ή των απαλλαγών για τα νοικοκυριά, δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως, αναφέρει η Επιτροπή, προσθέτοντας ότι  εξετάζει το ενδεχόμενο παροχής καθοδήγησης στα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο βέλτιστης χρήσης του νομικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένων των στοχευμένων παρεκκλίσεων ανά χώρα βάσει της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας, προκειμένου να αποφευχθούν στρεβλώσεις στην ενιαία αγορά.

Ορισμένοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας αποκομίζουν σήμερα υπερβολικά κέρδη από τις πολύ υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Τα υπερκέρδη μπορούν να φορολογηθούν ή να ανακτηθούν προσωρινά σύμφωνα με τις οδηγίες που υπέβαλε η Επιτροπή στις 8 Μαρτίου.

2) Ρυθμιστικές επιλογές χωρίς δημοσιονομική αποζημίωση

Αυτές οι επιλογές συνίστανται στη θέσπιση ρυθμιστικού ανώτατου ορίου για τη μέγιστη τιμή που μπορούν να χρεώσουν ορισμένες μονάδες παραγωγής βασικού φορτίου. Ενώ αυτή η επιλογή θα μείωνε το κόστος μακροπρόθεσμα, η προστιθέμενη αξία της βραχυπρόθεσμα είναι η αντιμετώπιση των υπερβολικών κερδών ορισμένων τεχνολογιών.

Τα κύρια μειονεκτήματα αυτών των επιλογών σχετίζονται με τον τρόπο εφαρμογής, καθώς θα απαιτούσαν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με το κόστος και τα έσοδα για τους παραγωγούς που ενδέχεται να μην είναι προσβάσιμες σε δημόσιους φορείς και ενδεχομένως να δημιουργούσαν νομικές προκλήσεις. Θα προκαλούσαν επίσης ρυθμιστική αβεβαιότητα, καθώς τέτοιες επιλογές μπορεί να αφαιρέσουν ορισμένα κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που είναι το βασικό όχημα για την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων της ΕΕ.,

Η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν υπάρχει ενιαία εύκολη απάντηση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας δεδομένης της ποικιλομορφίας των καταστάσεων μεταξύ των κρατών μελών. Ορισμένες επιλογές είναι κατάλληλες μόνο για συγκεκριμένα εθνικά πλαίσια. Ταυτόχρονα, ορισμένες παρεμβάσεις θα απαιτούσαν μια ενωσιακή νομοθεσία ή/και κοινή προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ για να είναι αποτελεσματικές και όχι επιβλαβής για την εσωτερική αγορά και την ασφάλεια του εφοδιασμού.