Aυστηρότερους ελέγχους και μεγαλύτερη εποπτεία στην αγορά ρύπων για μεγαλύτερη διαφάνεια συνιστά η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), παρότι δεν διαπίστωσε σημαντικές ανωμαλίες στην εν λόγω αγορά μετά από έρευνα που διεξήγαγε, κατόπιν των καταγγελιών για ενδεχόμενη κερδοσκοπικές συμπεριφορές, που ώθησαν πολύ υψηλά τις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπής CO2.
Η τιμή του διοξειδίου του άνθρακα τον Φεβρουάριο έφτασε στο ρεκόρ όλων των εποχών στα 98,49 ευρώ ανά τόνο, έχοντας αυξηθεί περίπου 150% το 2021. Στη συνέχεια έπεσε λίγο χαμηλότερα από τα 60 ευρώ στις αρχές Μαρτίου, καθώς ξεκινούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία και το τελευταίο χρονικό διάστημα σταθεροποιήθηκε περίπου στα 75 ευρώ/τόνο.
H τιμή των ρύπων επηρεάζει άμεσα τη χονδρική τιμή ηλεκτρισμού, επιβαρύνοντας περισσότερο τις πιο ρυπογόνες μονάδες, όπως την ηλεκτροπαραγωγή από τον λιγνίτη, τον άνθρακα, αλλά και από τις μονάδες φυσικού αερίου. Στο πλαίσιο αυτό, η άνοδος των τιμών ώθησε χώρες όπως η Πολωνία να ζητήσουν από την ΕΕ να περιορίσει τη συμμετοχή των χρηματοοικονομικών κερδοσκόπων στην αγορά. Η Κομισιόν ανέθεσε τη σχετική έρευνα στην ESMA, η οποία χθες δημοσιοποίησε την έκθεσή της.
Το πόρισμα της ESMAδεν διαπιστώνει σημαντικές ελλείψεις στην ευρωπαϊκή αγορά διοξειδίου του άνθρακα.«Με βάση το σύνολο δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με σιγουριά ότι είδαμε κάποια στροφή στην αγορά», δήλωσε ο Carsten Ostermann, επικεφαλής της μονάδας διαπραγμάτευσης της ESMA, σύμφωνα με το Reuters.
Η έκθεση διαπίστωσε ότι οι θέσεις long σε παράγωγα άνθρακα κατέχονται κυρίως από μη χρηματοοικονομικές οντότητες για σκοπούς αντιστάθμισης κινδύνου, ενώ οι θέσεις short κατέχονται κυρίως από τράπεζες και εταιρείες επενδύσεων, οι οποίες παρέχουν χρηματοδότηση ρευστότητας.
Εν τω μεταξύ, οι θέσεις των επενδυτικών κεφαλαίων παραμένουν περιορισμένες και κατέχονται κυρίως από αμοιβαία κεφάλαια, που εδρεύουν σε χώρες εκτός Ευρώπης. Οι εταιρείες συναλλαγών υψηλής συχνότητας και οι διαπραγματευτές αγοράς που ασχολούνται με αλγοριθμικές συναλλαγές προέρχονται συχνά από τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά κατέχουν μόνο μικρές καθαρές θέσεις.
Η εποπτική αρχή πρότεινε πάντως μίας σειρά από συστάσεις για τη βελτίωση της διαφάνειας και της εποπτείας της αγοράς άνθρακα της ΕΕ. Σε αυτές περιλαμβάνονται η επέκταση των ελέγχων διαχείρισης θέσεων στις αποζημιώσεις συναλλαγών και η δημοσίευση εβδομαδιαίων αναφορών για ανοιχτές θέσεις, όπως αναφέρει το Euractiv.
Η ESMA θα εξετάσει αν απαιτείται αυστηροποίηση των κανονισμών για μεγαλύτερη διαφάνεια στις συναλλαγές των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων και των παραγώγων τους. Ωστόσο, η έκθεση αναφέρει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θα μπορούσαν να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων, όπως η θέσπιση ορίων στις θέσεις που μπορούν να διατηρηθούν σε παράγωγα άνθρακα, ένα μέτρο που ισχύει ήδη για ορισμένα εμπορεύματα. Παράλληλα προτείνεται κεντρική παρακολούθηση της αγοράς άνθρακα σε επίπεδο ΕΕ.
Η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕέχει δημιουργήσει κάποια προβλήματα στην παρακολούθηση της αγοράς, επισημαίνει η έκθεση. Για παράδειγμα, το ICE Endex, το οποίο κυριαρχεί σε ανοικτές θέσεις στις δευτερογενείς συναλλαγές με μερίδιο αγοράς 85%, μετεγκαταστάθηκε από το Λονδίνο στην Ολλανδία το 2021 λόγω του Brexit, καθιστώντας δυσκολότερο για την ESMA να παρακολουθεί τους χρήστες στη Βρετανία.
«Αυτές οι προκλήσεις καθιστούν πολύ περίπλοκη τη διαμόρφωση μιας σαφούς εικόνας για το ποιος εμπορεύεται και από πού.Τα ζητήματα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να βελτιωθεί η μελλοντική εποπτεία των αγορών άνθρακα της ΕΕ», ανέφερε η ESMA.
Από την άλλη πλευρά, η έρευνα της ευρωπαϊκής Αρχής δείχνει ότι δεν υπάρχει ανάγκη για ριζική μεταρρύθμιση των μηχανισμών της αγοράς άνθρακα, ανέφεραν ευρωβουλευτές στο Euractiv.
«Είναι σημαντικό να αφήσουμε την αγορά να λειτουργήσει και επίσης να επιτρέψουμε στις εταιρείες, ιδιαίτερα στις ΜΜΕ, να λάβουν βοήθεια από χρηματοοικονομικούς παράγοντες για να διαχειριστούν τις υποχρεώσεις τους», δήλωσε ο Peter Liese, Γερμανός Χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής, προσθέτοντας ότι είναι σημαντικό «να αυξηθεί η διαφάνεια για να αποφευχθεί η χειραγώγηση και να περιοριστεί η κερδοσκοπία». Επίσης ζήτησε ενίσχυση του ρυθμιστικού πλαισίου για να περιοριστεί η αστάθεια στην αγορά.
«Αν και η τιμή ETS αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό κλάσμα των σημερινών εξαιρετικά υψηλών τιμών ενέργειας, αυτές οι υψηλές τιμές και η εξάρτηση από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας μας προτρέπουν να βρούμε αποτελεσματικές λύσεις για να διατηρήσουμε έναν έλεγχο στις τιμέςκαι να επιτρέψουμε στις βιομηχανίες να επιβιώσουν ακόμη και αν πρέπει να χρησιμοποιήσουν άνθρακα προσωρινά», δήλωσε επίσης.
Το 2020, η ΕΕ επέτρεψε στις εταιρείες που είναι υποχρεωμένες να αγοράζουν δικαιώματα άνθρακα όπως οι ηλεκτροπαραγωγοί από συμβατικά καύσιμα, οι ρυπογόνες βιομηχανίες κλπ να αγοράσουν δικαιώματα άνθρακα αργότερα από ό,τι συνήθως προβλεπόταν και ο Γερμανός ευρωβουλευτής ζητά να επαναληφθεί το μέτρο αυτό. Από την πλευρά των Πρασίνων της ΕΕ, ο Γερμανός βουλευτής Michael Bloss πρότεινε τη δημιουργία ενός Μητρώου όλων των εμπορικών εταίρων στην αγορά άνθρακα για μεγαλύτερη διαφάνεια, ώστε να φαίνεται ποιός αγοράζει και πότε.