«Οι πολιτικές που εκπροσωπώ είναι οι πολιτικές που εκπροσωπεί ο κ. Trump. Που εκπροσωπεί ο κ. Putin». Αυτά έλεγε η Marine Le Pen το 2017. Σε δύο εβδομάδες, μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλίας.
Η Le Pen, σταθερή εκπρόσωπος της ακροδεξιάς της Γαλλίας, έχει περάσει τώρα στον τελικό γύρο των προεδρικών εκλογών, όπου θα αναμετρηθεί με τον πρόεδρο Emmanuel Macron. Στον πρώτο γύρο των εκλογών η Le Pen ήρθε δεύτερη, με λιγότερο από 5 ποσοστιαίες μονάδες διαφορά έναντι του Macron. Το γεγονός πως το 57% των Γάλλων ψηφοφόρων επέλεξαν υποψήφιους της ακροαριστεράς ή της ακροδεξιάς στον πρώτο γύρο -ενώ τα παραδοσιακά κεντρώα κόμματα κατέρρευσαν- δεν αποτελεί καλό προμήνυμα για έναν κεντρώο πρόεδρο όπως ο Macron.
Η πρώτη δημοσκόπηση για τις προθέσεις ψήφου για τον δεύτερο γύρο δείχνει τον Macron να κερδίζει τη Le Pen με 54% έναντι 46%. Αυτό θα ενισχύσει την άποψη πως αν και η αναμέτρηση θα είναι σκληρή, μια νίκη της Le Pen παραμένει απίθανη. Αλλά η άβολη πραγματικότητα είναι πως η ακροδεξιά εμφανίζει τώρα δημοσκοπικές επιδόσεις πρωτοφανείς στη μεταπολεμική ιστορία της Γαλλίας και πολλά μπορούν να συμβούν μέχρι τον δεύτερο γύρο.
Αντί να απορρίπτουμε τις πιθανότητες της Le Pen, ήρθε η ώρα να σκεφτούμε σοβαρά το τι θα σήμαινε μια νίκη της για τη Γαλλία και πέραν της Γαλλίας. Εξακολουθεί να είναι «ακροδεξιά» πολιτικός; Ή μήπως μια προεδρία της Le Pen θα ήταν λιγότερο σοκαριστική για το σύστημα απ’ όσο πολλοί φαντάζονται;
Το γεγονός πως η Le Pen βρίσκεται τόσο κοντά στην προεδρία δείχνει την επιτυχία της στην «αποτοξίνωση» της εικόνας της. Τα «έσπασε» πριν από μερικά χρόνια με τον πατέρα της και ιδρυτή του κόμματος Jean-Marie Le Pen, ο οποίος είχε μακρύ ιστορικό ανοικτού ρατσισμού. Σε αυτές τις εκλογές, η Marine Le Pen έκανε εκστρατεία κυρίως με θέματα που αφορούσαν στο κόστος διαβίωσης. Έχει εγκαταλείψει κάποιες από τις πιο αμφιλεγόμενες πολιτικές της, που οδήγησαν στο να «βυθιστεί» στην εκστρατεία του 2017 -όπως το ότι ζητούσε η Γαλλία να εγκαταλείψει το ευρώ και επαναφορά της θανατικής ποινής. Και έχει χρησιμοποιήσει τον πόλεμο της Ουκρανίας ώστε να αποστασιοποιηθεί από τον Vladimir Putin, υποστηρίζοντας πως η άποψή της για τον Ρώσο ηγέτη έχει «αλλάξει».
Αλλά ο προηγούμενος ανοικτός θαυμασμός της Le Pen για τον Putin και τον Donald Trump εξακολουθεί να είναι ενδεικτικός. Όπως εκείνοι, έτσι και η Le Pen ισχυρίζεται πως εκπροσωπεί τους ανθρώπους ενάντια στην ελίτ και το έθνος ενάντια στους «παγκοσμιοποιητές». Το σύνθημα της εκστρατείας της -«Δώστε στους Γάλλους τη χώρα τους πίσω»- μοιάζει πολύ με το «Κάντε την Αμερική σπουδαία και πάλι» του Trump και το «Ξαναπάρτε τον έλεγχο» των υπέρμαχων του Brexit.
Το πρόγραμμα της Le Pen εξακολουθεί να περιλαμβάνει πολλά στοιχεία για να ικανοποιήσει την ακροδεξιά. Η δέσμευσή της να επιβάλει πλήρη απαγόρευση της χρήσης μαντίλας από μουσουλμάνους δημοσίως είναι εξαιρετικά ανελεύθερη και θα ήταν πρωτοφανής στην Ευρώπη. Ισχυρίζεται πως η αστυνομία θα λάμβανε οδηγίες να εκδίδει πρόστιμα σε όσους φορούν χιτζάμπ -κάτι που ακούγεται σαν μια συνταγή συνεχών συγκρούσεων στους δρόμους. Οι σχέσεις μεταξύ της αστυνομίας και των κοινοτήτων των μη λευκών ή των μουσουλμάνων, που είναι ήδη τεταμένες, πιθανότατα θα επιδεινώνονταν ακόμα περισσότερο.
Η γαλλική αριστερά, που πάντα της αρέσουν οι διαδηλώσεις, πιθανότατα θα έβγαινε στους δρόμους σοκαρισμένη, εάν η Le Pen πράγματι κέρδιζε. Η Γαλλία εξακολουθεί να παραπαίει από τις διαδηλώσεις των «κίτρινων γιλέκων», που μετατράπηκαν σε εξεγέρσεις, το 2018-2019. Θα μπορούσε για μια ακόμα φορά να έρθει αντιμέτωπη με κοινωνικές αναταραχές. Στο άλλο άκρο του φάσματος, οι χρηματαγορές μπορεί να τρομάξουν με μια νίκη της Le Pen, αυξάνοντας την αίσθηση της κρίσης.
Μια διχασμένη Γαλλία θα είχε επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι άμεσες επιπτώσεις μιας προεδρίας Le Pen για την ΕΕ θα ήταν επίσης σοβαρές, αν όχι απειλητικές.
Με την πάροδο των ετών, Γάλλοι πολιτικοί όπως οι Jean Monnet, Robert Schuman και Jacques Delors έπαιξαν θεμελιώδη ρόλο στην οικοδόμηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Αλλά η Le Pen έχει πρόθεση να αποδομήσει την ΕΕ. Υπόσχεται να αποκαταστήσει την υπεροχή του γαλλικού δικαίου έναντι του ευρωπαϊκού δικαίου, κάτι που δεν συνάδει με τη συμμετοχή στην ένωση των 27 χωρών. Δεσμεύεται επίσης να μειώσει μονομερώς τη συνεισφορά της Γαλλίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Εντός της Ευρώπης, η Le Pen έχει καλλιεργήσει δεσμούς με τους «ανελεύθερους δημοκράτες» της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Ήταν από τους πρώτους που συνεχάρησαν τον Victor Orban για τη νίκη του στις αρχές του μήνα -παρά το γεγονός ότι ο Orban κατηγορείται από την ΕΕ για παραβίαση του κράτους δικαίου, καταστολή της ελευθερίας του Τύπου και διαφθορά. Στην καλύτερη περίπτωση, η Le Pen δεν προβληματίζεται από τις «αμαρτίες» του Orban. Στη χειρότερη, τις βλέπει ως μοντέλο για τη Γαλλία.
Με τη Le Pen στο τιμόνι της Γαλλίας, ο ισχυρισμός του Orban πως ο ανελεύθερος εθνικισμός του εκπροσωπεί το μέλλον της Ευρώπης οπωσδήποτε θα έμοιαζε πιο πιθανός. Ο Matteo Salvini της Ιταλίας, που όπως και η Le Pen έχει καλλιεργήσει σχέσεις με τον Putin και τον Trump, θα «μύριζε» εξουσία.
Οι αντιδράσεις στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο στην περίπτωση νίκης της Le Pen θα ήταν τρόμος -τον οποίο πιθανότατα θα ακολουθούσαν διαπραγματεύσεις. Μη μπορώντας να εγκαταλείψουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα, οι εταίροι της Γαλλίας θα προσπαθούσαν να αμβλύνουν τις πολιτικές της Le Pen και με κάποιον τρόπο να τις κάνουν συμβατές με τη συνεχιζόμενη συμμετοχή στην ΕΕ.
Η βρετανική κυβέρνηση θα παρακολουθούσε με ενδιαφέρον από το περιθώριο. Κάποιοι σκληροπυρηνικοί Brexiters θα έβλεπαν μια νίκη της Le Pen τόσο ως δικαίωση όσο και ως ευκαιρία. Πιο λογικές φωνές στο Λονδίνο θα φοβούνταν τις επιπτώσεις για την ενότητα της Δύσης, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Le Pen δεν είναι απλώς ένας εχθρός της ΕΕ. Έχει επίσης αποκαλέσει το ΝΑΤΟ έναν «πολεμοκάπηλο οργανισμό» και έχει δεσμευτεί να αποσύρει τη Γαλλία από τη διοικητική του δομή. Και αντιτίθεται στις ενεργειακές κυρώσεις κατά της Ρωσίας -φαινομενικά επειδή θα αύξαναν το κόστος διαβίωσης στη Γαλλία.
Ο Putin πέρασε μερικές καταστροφικές εβδομάδες. Αλλά οι ψηφοφόροι της Γαλλίας θα μπορούσαν να του προσφέρουν κάποια ελπίδα.
