Nέες ιδέες και προτάσεις,ακόμα και τη διάσπαση στα δύο της αγοράς ηλεκτρισμού έχει φέρει στη δημόσια συζήτηση, η δήλωση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλας Φον Ντερ Λάινεν, η οποία αναγνώρισε ενώπιον της Ευρωβουλής πως το ενιαίο μοντέλο αγοράς, με τις τιμές του ηλεκτρισμού στα ύφη, δεν λειτουργεί και ότι χρειάζεται πλήρης αναμόρφωση, καθώς σχεδιάστηκε για άλλες εποχές και άλλες ανάγκες.
Ας σημειωθεί ότι η μέση χονδρική τιμή ηλεκτρισμού σήμερα, στην εγχώρια αγορά, διαμορφώνεται στα 313,87 (+0,4%), στην Ιταλία στα 363,66 ευρώ/ ΜWh, (-1,2%)στη γειτονική Βουλγαρία στα 298,98 ευρώ (+10,8%), ενώ στην Ισπανία και την Πορτογαλία όπου έχουν ληφθεί ειδικά μέτρα η μέση τιμή στην Αγορά Επόμενης Ημέρας διαμορφώνεται στα 149,86 ευρώ/MWh.
Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι οι όποιοι μηχανισμοί υιοθετούν οι χώρες, όπως το νέο σχήμα που θα τεθεί σε λειτουργία από τον Ιούλιο στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού, δεν μπορεί να έχουν παρά μεταβατικό χαρακτήρα και τονίζουν ότι χρειάζεται ριζική αναδιάρθρωση για να δοθούν βιώσιμες λύσεις.
Εν αναμονή λοιπόν της όποιας νέας μεταρρύθμισης, μία πρόταση που φαίνεται να συγκεντρώνει αρκετό ενδιαφέρον είναι ο διαχωρισμός της σημερινής χονδρικής αγοράς ηλεκτρισμού σε δύο επιμέρους αγορές, μία για την τιμή της ενέργειας, η οποία διαμορφώνεται με βάση τα ορυκτά καύσιμα και εν προκειμένω το ακριβό φυσικό αέριο και μία για την τιμή που διαμορφώνουν οι ΑΠΕ. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να διατηρηθεί το τρέχον σύστημα οριακής τιμολόγησης για την αγορά ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα και στην ξεχωριστή αγορά των ΑΠΕ, οι τιμές να καθορίζονταν τη στιγμή της δημοπρασίας, όπως προτείνει ο Mike Parr. διευθυντής της PWR, εταιρείας με έδρα τη Βρετανία, σε άρθρό του στο Euractiv.
Aς σημειωθεί ότι η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν είχε δηλώσει στο ευρωκοινοβούλιο ότι η σημερινή αγορά έχει σχεδιαστεί είκοσι χρόνια πριν, όταν ήταν λιγοστές οι ΑΠΕ και έπρεπε να στηριχθούν, ενώ τώρα οι ΑΠΕ έχουν φτάσει να αποτελούν ή σχεδόν να αποτελούν την κυρίαρχη μορφή ενέργειας, Αυτό όμως δεν μεταφέρεται στους λογαριασμούς ρεύματος, καθώς η χονδρική τιμή διαμορφώνεται για το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας από την οριακή, δηλαδή της ακριβότερη, μονάδα που μπαίνει στο σύστημα, εν προκειμένω της τελευταίας μονάδας φυσικού αερίου.
Οι τρέχουσες διαφορές τιμών μεταξύ των ΑΠΕ και των ορυκτών καυσίμων είναι έντονες και εμφανίζονται στις εθνικές αγορές σε καθημερινή βάση. Τεράστια είναι και η ενδοημερήσια μεταβλητότητα των τιμών χονδρικής, επισημαίνει το άρθρο
Ως πρώτο βήμα προτείνεται η διάσπαση της αγοράς. Η δυναμική της παραγωγής με βάση τα ορυκτά καύσιμα είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπου η τιμή για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθορίζεται συνήθως σε δημοπρασία και συνδέεται με ένα συμβόλαιο διαφοράς (CfD).
Η χονδρική αγορά για τον ηλεκτρισμό από ορυκτά καυσίμων μπορεί να παραμείνει, όπως τώρα, ως μία αγορά που βασίζεται στην οριακή τιμολόγηση. Οι ΑΠΕ θα προσφέρουν την παραγόμενη ενέργεια σε μια ξεχωριστή «αγορά», στην οποία οι τιμές θα διαμορφώνονται με βάση την τιμή που καθορίστηκε τη στιγμή της δημοπρασίας. Μια σύνθετη τιμή για όλες τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (η καθεμία με τη δική της σταθερή τιμή) θα μπορούσε εύκολα να επιτευχθεί. Η μόνη μεταβλητή είναι η ποσότητα του ηλεκτρισμού από ΑΠΕ που εισέρχεται καθημερινά στο σύστημα. Ο καθορισμός τιμών γίνεται λιγότερο ρυθμιστικό ζήτημα και περισσότερο ένα έργο επικοινωνίας δεδομένων και υπολογιστών.
Η τελική τιμή χονδρικής θα μπορούσε να καθορίζεται από ένα μείγμα οριακών και σύνθετων τιμών και των αντίστοιχων όγκων. Η νομοθετική προσπάθεια για να γίνει αυτό είναι σχετικά περιορισμένη και σε σύντομο χρονικό διάστημα η εφαρμογή αυτού του νέου συστήματος θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας κατά 50% ή περισσότερο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της PWR. Αν υπάρχει πολιτική βούληση το νέο σύστημα θα μπορούσε να εφαρμοστεί μέσα σε λίγους μήνες, προσθέτει η εταιρία.
Η ανάγκη για ταχεία δράση στη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δεν προκύπτει μόνον από τις υψηλές τιμές. Προκύπτει και από κάποιες πολύ χαμηλές τιμές ακόμα και μηδενικές που εμφανίζονται στο σύστημα και που όσο αυξάνεται η συμμετοχή των ΑΠΕ το φαινόμενο αυτό θα πολλαπλασιάζεται. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ ανέρχεται σήμερα περίπου στα 120 GW με στόχο να επεκταθεί στα 360 GW έως το 2030. Οι πολύ χαμηλές ή αρνητικές τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας που παρατηρούνται για κάποιες ώρες της ημέρας λόγω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας , είναι ένα φαινόμενο που τείνει να αποκτήσει στάτους τακτικού χαρακτηριστικού της γερμανικής αγοράς, ……και όχι μόνον. Σε 8 χρόνια, όταν θα λειτουργούν τα 360 GW ΑΠΕ, το αντίκτυπό τους στη χονδρική αγορά θα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Παρόμοια προβλήματα θα αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό τους μείγμα.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες Συμβάσεις για τη Διαφορά (CfDs), (τρόπος αποζημίωσης των ΑΠΕ) οι παραγωγοί με ΑΠΕ αποζημιώνονται στην προσυμφωνημένη τιμή, ακόμη και αν οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι εξαιρετικά χαμηλές. Αυτό σημαίνει ότι σύμφωνα με τις τρέχουσες δομές των αγορών, οι καταναλωτές πληρώνουν δύο φορές για το ίδιο ηλεκτρόνιο – μία για την ενέργεια, μία δεύτερη φορά για να καλύψουν το κόστος CfD. Η αλλαγή των CfD δεν θα λύσει το πρόβλημα, καθώς αποτελούν τον βασικό παράγοντα δημιουργίας βεβαιότητας για τη διασφάλιση εσόδων στο μέλλον, πράγμα που χρειάζονται οι επενδυτές ΑΠΕ για να υλοποιήσουν τα έργα.
Ο διαχωρισμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε δύο μέρη εξαλείφει το φαινόμενο της πληρωμής δύο φορές για την ίδια ηλεκτρική ενέργεια, μειώνει τον αντίκτυπο της ηλεκτρικής ενέργειας υψηλού κόστους με βάση τα ορυκτά καύσιμα και προσφέρει στους πολίτες τα οφέλη του χαμηλού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Επιπλέον, ο διαχωρισμός της αγοράς έχει μικρό έως καθόλου αντίκτυπο στις διασυνοριακές συναλλαγές, δεδομένου ότι η τελική τιμή χονδρικής εξακολουθεί να επιτυγχάνεται, παρέχοντας έτσι το σήμα τιμής που απαιτείται για τις διασυνοριακές συναλλαγές, τονίζει το άρθρο.
