Το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας, δηλαδή της αδυναμίας των νοικοκυριών να έχουν πρόσβαση στις πλέον βασικές υπηρεσίες ενέργειας για επαρκή θέρμανση, ψύξη, μαγείρεμα, φωτισμό και χρήση οικιακών συσκευών, αποτελεί για την Ελλάδα ένα χρόνιο πρόβλημα που γνώρισε μια πρώτη ραγδαία επιδείνωση την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Τα τελευταία χρόνια δε, η πανδημία και οι γεωπολιτικές εξελίξεις από τη μια, και οι αναιμικές κρατικές παρεμβάσεις τόσο σε ρυθμιστικό όσο και σε προνοιακό επίπεδο έχουν οδηγήσει σε μια πρωτόγνωρης δριμύτητας διόγκωση του προβλήματος. Τα παραπάνω καθιστούν αναγκαία τόσο την αναλυτική καταγραφή της εξάπλωσης του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας και την σε βάθος μελέτη των χαρακτηριστικών του όσο και την αξιολόγηση των κατά καιρούς παρεμβάσεων και πολιτικών ανάσχεσής του.

Σε αυτό πλαίσιο, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς παρουσιάζει την πανελλαδική έρευνα «Προβλήματα, Πρακτικές και Αντιλήψεις σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας στην κατοικία». Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το διάστημα 7 με 27 Μαΐου από την Καπα Research, ενώ την κατάρτιση του ερωτηματολογίου ανέλαβαν οι Φερενίκη Βαταβάλη, δρ. αρχιτέκτονας – πολεοδόμος και ειδική λειτουργική επιστήμονας Β’ βαθμίδας στο ΕΚΚΕ, Νίκος Κατσουλάκος, δρ. μηχανολόγος μηχανικός και αναπληρωτής καθηγητής της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού και Ευαγγελία Χατζηκωνσταντίνου, δρ. αρχιτέκτονας – πολεοδόμος.

Η πανελλαδική ποσοτική αυτή έρευνα αποτελεί το πρώτο σκέλος της ευρύτερης μελέτης του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας στην Ελλάδα που επιχειρεί το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς το τελευταίο διάστημα. Τις επόμενες ημέρες πρόκειται να δημοσιευθεί και το δεύτερο μέρος του ερευνητικού προγράμματος του ΙΝΠ που περιλαμβάνει την παρουσίαση των αποτελεσμάτων ποιοτικής έρευνας που στηρίχθηκε μεταξύ άλλων σε συνεντεύξεις ημιδομημένου τύπου και στην ενεργειακή προσομοίωση των αντίστοιχων κατοικιών.

Τα βασικότερα ευρήματα της έρευνας

Ποια είναι τα προβλήματα των νοικοκυριών σε σχέση με την ενέργεια τα τελευταία δύο χρόνια;

• Ένα στα δύο νοικοκυριά δυσκολεύεται να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες
• Επτά στα δέκα νοικοκυριά που δυσκολεύονται να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες έχουν μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα κάτω από 1.500€
• Ένα στα τρία νοικοκυριά περιόρισε βασικές ανάγκες (φαγητό, φάρμακα κλπ.) για να καλύψει τα ενεργειακά κόστη
• Τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά θερμαίνουν ένα μέρος της κατοικίας τους
• Τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά κλείνουν τη θέρμανση ακόμη και όταν το σπίτι είναι κρύο
• Τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά είχαν θερμοκρασία χαμηλότερη των 18ο C στο σπίτι τους τον τελευταίο χειμώνα
• Ένα στα δύο νοικοκυριά έχει περιορίσει το δροσισμό της κατοικίας του
• Ένα στα τρία νοικοκυριά αντιμετωπίζει προβλήματα υγρασίας ή μούχλας στην κατοικία του
• Περισσότερα από ένα στα δέκα νοικοκυριά αντιμετώπισε κάποιο πρόβλημα υγείας, λόγω ανεπαρκούς θέρμανσης ή ψύξης της κατοικίας του
• Τρία στα τέσσερα νοικοκυριά δεν έχουν τη δυνατότητα να προβούν σε επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στο σπίτι τους

Τι γίνεται με τους λογαριασμούς ενέργειας;

• Η μέση αύξηση στους εκκαθαριστικούς λογαριασμούς του χειμώνα που πέρασε σε σχέση με τον περυσινό χειμώνα ήταν 42%
• Ένα στα δύο νοικοκυριά έχει λάβει την τελευταία διετία λογαριασμούς με υπέρογκο ποσό πληρωμής
• Εννιά στα δέκα νοικοκυριά ελέγχουν προσεκτικά τους λογαριασμούς της ενέργειας
• Ένα στα τρία νοικοκυριά καθυστερεί να πληρώσει τους λογαριασμούς της ενέργειας

Δυσκολεύονται περισσότερο τα νοικοκυριά στην Ελλάδα να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της ΕΕ;

• Σε επίπεδο ΕΕ, περίπου 7% των νοικοκυριών καθυστερεί την πληρωμή λογαριασμών, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 30%
• Σε επίπεδο ΕΕ, περίπου το 8% των νοικοκυριών δηλώνει αδυναμία να κρατήσει το σπίτι ζεστό, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 35%

Πώς αποτιμώνται οι ενεργειακές πολιτικές του κράτους;

• Τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά δεν βοηθήθηκαν από την επιδότηση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας που ενσωματώθηκε στους λογαριασμούς
• Επτά στα δέκα νοικοκυριά δεν ευνοήθηκαν από κάποιο μέτρο ή πρόγραμμα για τη μείωση του ενεργειακού κόστους («Εξοικονομώ», Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο, επίδομα πετρελαίου κλπ.)
• Δύο στα τρία νοικοκυριά δε βοηθήθηκαν από την επιδότηση καυσίμων κίνησης (fuel pass)
• Δύο στα τρία νοικοκυριά δε βοηθήθηκαν από το επίδομα πετρελαίου θέρμανσης
• Ένα στα δύο νοικοκυριά δε βοηθήθηκε από την επιδότηση φυσικού αερίου