Αναγνωρίζω μια αντιδημοφιλή οικονομική πολιτική με το που θα την δω. Και η σχεδόν ομόφωνη άποψη μεταξύ των οικονομολόγων σχετικά με τις φορολογικές περικοπές και τα μέτρα μείωσης ρυθμιστικών περιορισμών τα οποία ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Λιζ Τρας είναι καθολικά αρνητική.
Ο Λάρι Σάμερς σημείωσε: "Νομίζω ότι η Βρετανία θα μείνει στη μνήμη μας επειδή ακολούθησε τις χειρότερες μακροοικονομικές πολιτικές οποιασδήποτε μεγάλης χώρας εδώ και πολύ καιρό". Ο Βίλεμ Μπούιτερ περιέγραψε τις διακηρύξεις της βρετανικής κυβέρνησης ως "εντελώς, εντελώς τρελές". Ο Πολ Κρούγκμαν στέκεται με σκεπτικισμό απέναντί τους. Όπως το συνόψισε ο Τζέισον Φέρμαν: "Σπάνια έχω δει μια οικονομική πολιτική που να την κατακεραυνώνουν τόσο ομόθυμα τόσο πολλοί από τους οικονομικούς εμπειρογνώμονες, αλλά και οι χρηματοπιστωτικές αγορές".
Πνεύμα αντιλογίας
Το πνεύμα αντιλογίας μέσα μου επαναστατεί ενάντια σε τέτοιες σκληρές εκτιμήσεις - παρόλο που δεν είμαι πεπεισμένος ότι το σχέδιο της Τρας θα τονώσει ουσιαστικά τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω γιατί δεν βρίσκομαι κι εγώ σε κατάσταση πανικού.
Πρώτον, δεν βλέπω καμία ένδειξη ότι οι αγορές αρχίζουν να αμφιβάλλουν για την ικανότητα του Η.Β. να αποπληρώσει τα χρέη του. Το Ηνωμένο Βασίλειο - και προηγουμένως η Μεγάλη Βρετανία - έχουν αναμφισβήτητα την καλύτερη ιστορία αποπληρωμής χρέους όλων των εποχών (αν και δεν είχαν πληρώσει ορισμένα από τα χρέη τους προς Ιταλούς δανειστές τον 13ο αιώνα). Ξεπλήρωσε ακόμη και τα εκτεταμένα χρέη του από τους Ναπολεόντειους Πολέμους, αν και ήταν σε μέγεθος πάνω από το 200% του βρετανικού ΑΕΠ.
Εξετάστε τις τρέχουσες αποδόσεις των βρετανικών κρατικών τίτλων. Εκτείνονται από σχεδόν 4,5% για το 2ετές κρατικό ομόλογο σε σχεδόν 4,3% για το 30ετές. Δεν πρόκειται για αστρονομικά ποσοστά, ωστόσο θα πρέπει συν τοις άλλοις να προσαρμοστούν ως προς τους ρυθμούς πληθωρισμού. Το ποσοστό του δομικού πληθωρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο κυμάνθηκε σε λίγο περισσότερο από 6% για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, σε ετήσια βάση.
Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δανείζεται με αρνητικό πραγματικό επιτόκιο περί το 2%. Αυτό δύσκολα θυμίζει μια χώρα η οποία οδεύει προς χρεοκοπία. Ούτε το επίπεδο του βρετανικού δημόσιου χρέους είναι τόσο ιδιαίτερα υψηλό.
Η ευθύνη της BoE
Ναι, οι ονομαστικές αποδόσεις ανέβηκαν και η βρετανική λίρα έπεσε μετά την ανακοίνωση των πολιτικών που φιλοδοξεί να εφαρμόσει η Τρας. Ωστόσο, ο ένοχος εδώ είναι μάλλον η κεντρική τράπεζα του Η.Β. (Bank of England). Εάν η δημοσιονομική πολιτική είναι επεκτατική, είναι καθήκον της κεντρικής τράπεζας να αντισταθμίσει αυτή την επιρροή και να συσφίγξει περισσότερο τη νομισματική πλευρά, όπως πράγματι μπορεί να κάνει.
Η τράπεζα άργησε να ανταποκριθεί στις πληθωριστικές πιέσεις, κάτι για το οποίο έχει δεχθεί δίκαιη κριτική. Ωστόσο, αυτό διαφέρει από την κριτική των πολιτικών της Τρας. Αυτές οι πολιτικές αποκαλύπτουν όντως έλλειψη συντονισμού με την BoE και αυτό φέρνει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο εάν αυτό το πολιτικό κόστος θα είναι διαρκές, ούτε είναι ακριβές ότι μια δημοκρατική κυβέρνηση θα πρέπει να προσαρμόζει την πολιτική της ώστε να ταιριάζει με εκείνη της κεντρικής τράπεζας.
Είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπίζει κανείς την πτώση της λίρας μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Το δολάριο εκτινάσσεται στα ύψη έναντι των νομισμάτων χωρών - μοντέλων διαχείρισης, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Η Ιαπωνία δεν έχει καν υπερβολικούς ρυθμούς πληθωρισμού τιμών. Το ευρώ έχει υποχωρήσει πολύ κάτω από την ισοτιμία ενός προς ένα με το δολάριο. Ακόμη κι αν το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίσει να βλέπει το νόμισμά του να υποχωρεί, αυτό σε καμία περίπτωση δεν θα εξηγείται πλήρως και αποκλειστικά από τις εξελίξεις στη βρετανική πλευρά του διπόλου με τις ΗΠΑ.
Θετικά στοιχεία
Το σχέδιο Τρας προσφέρει πολλές αξιοθαύμαστες απορρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας προσπάθειας να πειστεί η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου να χτίσει περισσότερες οικιστικές κατασκευές, τις οποίες τόσο πολύ χρειάζεται. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς σήμερα πόσο επιτυχημένο θα είναι το συγκεκριμένο σχέδιο, ωστόσο είναι σίγουρα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως και οι περισσότερες από τις άλλες απορρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της άρσης της απαγόρευσης των ανεμογεννητριών στη στεριά. Αποκαλώντας το σχέδιο Τρας το χειρότερο πράγμα που συνέβη ποτέ, οι σχολιαστές καθιστούν απίθανο αυτές τις ιδέες να λάβουν τον έπαινο ο οποίος τους αξίζει.
Είναι απολύτως εύλογο να αναρωτιέται κανείς εάν η μείωση του ανώτατου συντελεστή φόρου εισοδήματος από 45% σε 40% (και του εταιρικού συντελεστή στο 19%) θα λύσει τα μακροχρόνια προβλήματα του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οποία περιλαμβάνουν την αποβιομηχάνιση και τα μακροχρόνια ελλείμματα ανθρώπινου κεφαλαίου, ειδικά στον βορρά. Ως κάποιος που ζει σε μια χώρα με ανώτατο συντελεστή φόρου εισοδήματος 37%, ωστόσο, δεν βλέπω αυτές τις αλλαγές ως τον κολοφώνα μιας κάποιας ανευθυνότητας, δημοσιονομικής ή άλλου τύπου.
Για να συνοψίσω: η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δανείζεται περισσότερα χρήματα με αρνητικό πραγματικό επιτόκιο 2%, και μέσω φορολογικών περικοπών επιτρέπει στους πλουσιότερους ιδιώτες επενδυτές να αποκομίζουν υψηλότερες αναμενόμενες αποδόσεις.
Αφήνοντας την πολιτική κριτική στην άκρη, αυτό δεν είναι το υλικό από το οποίο προέρχονται οι οικονομικές καταστροφές. Εκείνο το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε αυτή τη συζήτηση είναι λιγότερα επίθετα και περισσότερα αριθμητικά στοιχεία.
Ίσως αυτά να οδηγούσαν σε μια πιο νηφάλια εκτίμηση.
