Oι χώρες της ΕΕ μπορεί να συμφωνούν ότι οι τιμές του φυσικού αερίου είναι υψηλές, όμως απέχουν αρκετά από την οριστικοποίηση μίας αποτελεσματικής δέσμης μέτρων που θα δώσει τέλος στον πόλεμο τιμών και θα εξασφαλίζει την επάρκεια του καυσίμου. ‘Ετσι παρά τις μαραθώνιες διαπραγματεύσεις μεταξύ των 27 χωρών- μελών και της κοινής επιστολής της Ελλάδας και άλλων 4 χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ολλανδίας, οι αποφάσεις καθυστερούν.
Στόχος της φάσης αυτής των διαβουλεύσεων είναι η Κομισιόν σε συνεννόηση με τα 27 κράτη-μέλη να καταλήξει σε ένα κοινά αποδεκτό πακέτο μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, το οποίο η Επιτροπή θα παρουσιάσει την Τρίτη 18 Οκτωβρίου, εν όψει της Συνόδου Κορυφής που θα γίνει στις 20 και 21 Οκτωβρίου. Το ερώτημα είναι αν η σύνοδος αυτή θα μπορέσει να καταλήξει σε κάτι περισσότερο από ευχολόγια εν όψει του επόμενου Συμβουλίου των Υπουργών Ενέργειας που θα πραγματοποιηθεί στις 25 Οκτωβρίου στο Λουξεμβούργο.
Στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων που θα συνεχιστούν και το Σαββατοκύριακο, προέκυψε η κοινή επιστολή Ελλάδας, Ιταλίας, Πολωνίας και Βελγίου- την οποία τελικά συνυπέγραψε και η Ολλανδία. Ας σημειωθεί ότι οι 4 πρώτες χώρες είχαν ταχθεί εξ αρχής υπέρ του πλαφόν, ενώ η Ολλανδία, η οποία φιλοξενεί και το hub διαπραγμάτευσης του δείκτη τιμών ΤΤF- ήταν αντίθετη. Οι συζητήσεις για το κοινό κείμενο ξεκίνησαν στο περιθώριο της πρόσφατης άτυπης συνεδρίασης του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας στην Πράγα, ολοκληρώθηκαν προχθές το βράδυ και κατέληξαν σε ένα έγγραφο καταγραφής κάποιων συγκλίσεων αλλά και αρκετών διιστάμενων απόψεων. Αρχικά στις συζητήσεις συμμετείχε και ο υπουργός της Γερμανίας κ. Χάμπεκ, τελικά όμως, μετά την επιστροφή του στο Βερολίνο απέσυρε τη στήριξή του στο κείμενο.
Η επιστολή των 5 κρατών μελών, η οποία δημοσιοποιήθηκε χθες από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα εστιάζει μεταξύ άλλων :
- Σε ζώνη τιμολόγησης (price corridor) με βάση το TTF, που να εκφράζει μια καλά λειτουργούσα αγορά και αντικατοπτρίζει την προσφορά και τη ζήτηση.
- Στην αντιμετώπιση του προβλήματος που δημιουργείται στα μακροχρόνια συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου, τα οποία συνδέονται με το TTF.
Με βάση αυτά τα δεδομένα οι πέντε χώρες καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει τις ακόλουθες επιλογές και να προτείνει πιθανές λύσεις:
1) Για την τροποποίηση των αναφορών στον δείκτη TTF στις συμβάσεις προμήθειας μέσω ενός νομικού ή/και ρυθμιστικού μέτρου της ΕΕ. Στην ίδια επιστολή διατυπώνεται και η επιφύλαξη για το μέτρο, αφού οι συνυπογράφοντες αναφέρουν ότι : “Διίστανται οι απόψεις σχετικά με τη νομική σκοπιμότητα μιας τέτοιας επιλογής και τις πιθανές παρενέργειες στις αγορές.”
2) Να εφαρμοστεί ένα ανώτατο όριο τιμής/διάδρομος στην αγορά χονδρικής και να δημιουργηθεί ένας χωριστός μηχανισμός για την αντιστοίχιση της προσφοράς και της ζήτησης, εάν επιτευχθεί το ανώτατο όριο τιμής. Και εδώ όμως διίστανται οι απόψεις για το κατά πόσο το μέτρο είναι εφικτό, οικονομικά αποδοτικό ή εάν μπορεί να οδηγήσει σε αρμπιτράζ ή επιδοτήσεις.
Το Συμβούλιο των Υπουργών που πραγματοποιήθηκε χθες στην Πράγα. δεν κατέληξε σε συναίνεση ούτε για την επιβολή πλαφόν στην τιμή το φυσικού αερίου ηλεκτροπαραγωγής (Ιβηρικό Μοντέλο), καθώς πολλές χώρες θα ήθελαν να επεκτείνουν το ανώτατο όριο στο αέριο που χρησιμοποιείται στη θέρμανση και τη βιομηχανία.
Πάντως οι υποστηρικτές του πλαφόν έχουν φθάσει στις 17 χώρες από 15 που ήταν προηγουμένως, με τη Γερμανία και την Ολλανδία να παραμένουν αντίθετες.
Η Κομισιόν στο τελευταίο από τα σχέδιά της, θέτει στο τραπέζι τα λεγόμενα “circuit breakers”, δηλαδή κάποια όρια στην ενδοημερήσια διακύμανση των τιμών στα προθεσμιακά συμβόλαια του TTF. Αναφέρει μάλιστα ότι αντίστοιχοι μηχανισμοί εφαρμόζονται σε άλλα χρηματιστήρια, όπου διαπραγματεύονται συμβόλαια TTF.
Ωστόσο η Επιτροπή φαίνεται κάθετη στην απόφασή της, ότι το όποιο μέτρο παρέμβασης στις τιμές του αερίου θα συνοδεύεται από μείωση της κατανάλωσης. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται ότι θα γίνει δεσμευτικός ο στόχος για τη μείωση της κατανάλωσης αερίου κατά 15% κατά τη χρονική περίοδο από 1ης Αυγούστου 2022 έως 31 Μαρτίου 2023. Σήμερα ο στόχος αυτός είναι εθελοντικός και αποκτά δεσμευτική ισχύ μόνον αν υπάρξει κρίση εφοδιασμού αερίου.
Η υποχρεωτική εφαρμογή του μέτρου μπορεί να έχει ως συνέπεια την περικοπή των όγκων παροχής αερίου σε μη προστατευμένους πελάτες όπως οι βιομηχανίες.
Το προσχέδιο των συμπερασμάτων για το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επικεντρώνεται στα ήδη γνωστά μέτρα περί της κοινής πλατφόρμας αγορών, την επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με τους αξιόπιστους εταίρος (Νορβηγία, Αλγερία και ΗΠΑ αλλά και άλλες χώρες, που δεν κατονομάζονται) και στον πιο ομαλά κατανεμημένο χρόνο πλήρωσης των αποθηκών για την επόμενη χειμερινή σαιζόν. Είναι αξιοσημείωτο ότι το κείμενο, εμμέσως πλην σαφώς, αποδίδει ευθύνη στη Γερμανία για την τεράστια αύξηση των τιμών του αερίου, καθώς χρονικά συνέπεσε με τις εσπευσμένες αγορές μεγάλων ποσοτήτων που έκανε η Γερμανία για να προλάβει να γεμίσει τις αποθήκες αερίου. Όταν ο αγοραστικός πυρετός της Γερμανίας υποχώρησε, αποκλιμακώθηκαν και οι τιμές.
Επίσης προτείνεται η δημιουργία ενός νέο σημείου αναφοράς τιμών (παράλληλα με το TTF) που να αντανακλά καλύτερα τις πραγματικές συνθήκες στην αγορά αερίου. Σε εκκρεμότητα, καθώς δεν έχουν συμφωνηθεί ακόμα, μένουν η αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας των εταιριών και η προσωρινή παρέμβαση στην αγορά.
