Σε σταδιακή επέκταση του δυναμικού μεταφοράς φυσικού αερίου προχωρεί ο αγωγός TAP, σε πρώτη φάση κατά 1,2 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, στο πλαίσιο της σχεδίου της ΕΕ για διπλασιασμό των ποσοτήτων αερίου που προμηθεύεται η Ευρώπη από το Αζερμπαϊτζάν ως το 2027.
Ο αγωγός ΤΑΡ, δυναμικότητας σήμερα 10 δισ. κυβικών μέτρων αερίου, μεταφέρει αζέρικο αέριο από τα ελληνο-τουρκικά σύνορα ως την Ιταλία, μέσω Ελλάδας και Αλβανίας. Ο αγωγός έχει τη δυνατότητα τεχνικής αναβάθμισης της μεταφορικής ικανότητας ως τα 20 δισ.κμ. ετησίως.
Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου δεσμευτικού μάρκετ τεστ για την έξτρα δυναμικότητα, η ΤΑΡ ΑG, η οποία ελέγχει τον αγωγό ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στο πρώτο στάδιο της επέκτασης δυναμικότητας. Το δεύτερο εξάμηνο του 2023 θα διεξαχθεί νέο δεσμευτικό μάρκετ τεστ για τις επιπλέον ποσότητες.
Σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη του ΤΑΡ έχει παίξει η λειτουργία του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού μεταφοράς αερίου (IGB), ο οποίος έχει ανοίξει το δρόμο για την άμεση πρόσβαση του αερίου από το Αζερμπαϊτζάν ( και όχι μόνον) στη Βουλγαρία και σε άλλες χώρες της Ν.Α Ευρώπης, με προοπτική την τροφοδοσία ακόμα και της Ουκρανίας.
Μάλιστα από την 1η Απριλίου 2023 θα αρχίσει η προμήθεια της ρουμανικής κρατικής εταιρίας αερίου Romgaz με αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω των αγωγών ΤΑΡ και IGB. Πρόκειται για την υλοποίηση της συμφωνίας που είχε υπογράψει η Romgas τον Οκτώβριο του 2022 με την κρατική εταιρία αερίου του Αζερμπαϊτζάν Socar για την προμήθεια 1 δισ. κ.μ. αερίου. Η συμφωνία αφορά στην περίοδο από 1/4/23 ως τις 31/3/24.
Ας σημειωθεί ότι η Βουλγαρία ήδη προμηθεύεται από την Socar, βάσει της σύμβασης προμήθειας 1 δισ. κμ αερίου ετησίως.
Από τον Οκτώβριο του 2022, που λειτούργησε κανονικά ο ελληνο- βουλγαρικός αγωγός ως το τέλος του έτους είχε μεταφέρει περί τα 464 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, σύμφωνα με στοιχεία της ICGB, της εταιρίας που εκμεταλλεύεται τον αγωγό. Η χωρητικότητα μεταφοράς του αγωγού είναι 3 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, με δυνατότητα αναβάθμισης στα 5 δισ. κμ ετησίως.
Μέχρι το τέλος του 2022, περίπου το 94% της χωρητικότητας του αγωγού IGB είχε δεσμευτεί από 11 προμηθευτές, που είχαν υπογράψει σχετικές συμφωνίες μεταφοράς αερίου.
Οσον αφορά στην επέκταση του αγωγού ΤΑΡ, οι διαδικασίες δέσμευσης χωρητικότητας που διενεργούνται, όπως και η απόφαση για την επέκταση σε στάδια της μεταφορικής ικανότητας του αγωγού, εντάσσονται στον σχεδιασμό της εταιρίας να δοκιμάσει την ανταπόκριση των εν δυνάμει αγοραστών στις πρόσθετες ποσότητες αερίου, που θα προέλθουν από την περαιτέρω ανάπτυξη του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ ΙΙ, στην Κασπία.
Μάλιστα σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρίας Luca Schieppati με την αναβάθμιση, ο ΤΑΡ θα είναι σε θέση στο μέλλον να μεταφέρει υδρογόνο και άλλα ανανεώσιμα αέρια νέας τεχνολογίας, συμβάλλοντας στον ευρωπαϊκό στόχο για την ασφάλεια ενεργειακού σχεδιασμού με χαμηλού άνθρακα καύσιμα.
Το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν έφθασε για πρώτη φορά στην Ευρώπη στο τέλος του 2020 όταν λειτούργησε ο αγωγός ΤΑΡ, ο οποίος αποτελεί το τελευταίο σκέλος του λεγόμενου “Νότιου Διαδρόμου Αερίου”. Ο Νότιος Διάδρομος ξεκινά από την ανάπτυξη του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ ΙΙ, περιλαμβάνει τον αγωγό ΤΑΝΑΡ στην Τουρκία και καταλήγει στον αγωγό ΤΑΡ, ο οποίος παραλάμβάνει το αζέρικο αέριο στους Κήπους, ‘Εβρου.
Μέτοχοι του ΤΑΡ είναι η BP (η οποία ηγείται και της ανάπτυξης του Σαχ Ντενίζ ΙΙ) με 20%, η SOCAR με 20%, η ιταλική Snam με 20%, η βελγική Fluxys με19%, η ισπανική Enagás με 16% και η ελβετική Axpo με 5%.
Ο αγωγός IGB ανήκει κατά 50% στην Poseidon (κοινή εταιρία της ΔΕΠΑ Εμπορίας και της Edison) και κατά 50% στη Bulgargaz.
