Η υπογραφή της σύμβασης ανάμεσα στο Δήμο Αθηναίων, μέσω του φορέα «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε» και της αναδόχου εταιρείας -η οποία προέκυψε από ανοικτό διαγωνισμό- σηματοδοτεί την άμεση έναρξη των έργων για την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας και τη δημιουργία ενός ανοιχτού χώρου στο κοινό, που θα ενοποιεί το Ολυμπιείο με το Ζάππειο και τον Εθνικό Κήπο και θα ολοκληρώνει την αρχαιολογική διαδρομή, από τον Κεραμεικό ως τον λόφο του Αρδηττού και το Παναθηναϊκό Στάδιο.

Ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης σε δήλωσή του, αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης στο δημαρχείο της Αθήνας, τόνισε: «Σήμερα κάνουμε ένα ακόμη βήμα για την υλοποίηση του οράματος της Μελίνας Μερκούρη και του Αντώνη Τρίτση με την ενοποίηση του Ολυμπιείου με το Ζάππειο και τον Εθνικό Κήπο. Όπως είμαστε σήμερα υπερήφανοι για τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, θα είμαστε αύριο για την Βασ. Όλγας. Η Ακρόπολη και το Καλλιμάρμαρο έρχονται πιο κοντά με μία από τις ομορφότερες διαδρομές της Ευρώπης».

Από την πλευρά του, ο Διευθύνων Σύμβουλος της «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» Χρόνης Ακριτίδης, ανέφερε: «Ύστερα από 26 χρόνια, ένα έργο πνοής για την πόλη γίνεται πραγματικότητα. Είμαστε χαρούμενοι που η ανάπλαση της λεωφόρου Β. Όλγας μπαίνει άμεσα σε τροχιά υλοποίησης, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μία ποιοτική και καλύτερη ζωή στο κέντρο της πόλης».

Η αρχιτεκτονική μορφή του πεζόδρομου

Ανάμεσα στον αρχαιολογικό χώρο και στη νεοκλασική γεωμετρία του Ζαππείου, ο σχεδιασμός του πεζοδρόμου πραγματοποιείται με γραφή που αντιστοιχεί σε μια σύγχρονη κατασκευή. Οι άξονες της σύνδεσης του πεζοδρόμου με τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και τον λόφο του Αρδηττού αποτελούν το βασικό επιμήκη σκελετό, γύρω από τον οποίο οργανώνεται ο πεζόδρομος. Κατά την εγκάρσια έννοια, καθοριστικός για τον σχεδιασμό του πεζοδρόμου είναι ο άξονας του Ζαππείου, η απόληξη του οποίου στον πεζόδρομο της Βασιλίσσης Όλγας διαμορφώνεται με την τοποθέτηση τετράγωνων μαρμάρινων πάγκων και χαμηλών κυλινδρικών κατασκευών. Στόχος των κατασκευών αυτών πέρα από τη χρήση τους ως καθιστικών, είναι η διαμόρφωση μιας πλαστικής διαμόρφωσης που θα τονίζει τον κεντρικό άξονα του Ζαππείου. 

Τα μέτωπα του πεζοδρόμου προς τη Λεωφόρο Αμαλίας και τη Λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου διαμορφώνονται με φυτεύσεις, ώστε να προκύψει η εικόνα ενιαίου, μη διακοπτόμενου από τη διέλευση αυτοκινήτων χώρου, από τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας ως την οδό Αθανασίου Διάκου. Ενας λοξός εγκάρσιος  άξονας  λίγο  έξω  από  την  είσοδο  του  αρχαιολογικού  χώρου συμβολίζει την πιθανή πρόσβαση προς την είσοδο του Θεμιστόκλειου τείχους.

Μεταξύ των δύο συμμετρικών προς τον κεντρικό άξονα εισόδων των κήπων του Ζαππείου που σχηματίζουν γωνία 80 περίπου μοιρών προς τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας, προβλέπεται μια ελεύθερη διαμόρφωση σκληρών επιφανειών και επιφανειών πρασίνου, που αποσκοπεί να συμβάλει στη χαλάρωση της εικόνας του διαδρόμου. Η ελεύθερη αυτή διαμόρφωση σχηματίζεται με διαδοχή κυκλικών τόξων ομόκεντρων ή ετερόκεντρων. Η διαμόρφωση με τη διαδοχή των αντίθετης φοράς και εφαπτομένων μεταξύ τους κυκλικών τόξων προς την ανατολική πλευρά του κεντρικού άξονα του Ζαππείου, σχηματίζεται με τρόπο ηπιότερο, λόγω της ηπιότερης κλίσης.

Η διαμόρφωση των σκληρών και των φυτευτικών επιφανειών σε όλο το μήκος του πεζοδρόμου γίνεται με τρόπο που να μη θιγούν τα υφιστάμενα μεγάλα δέντρα, περιλαμβανομένων των αξιόλογων κυπαρισσιών και ελιών που βρίσκονται στην κεντρική νησίδα της Λεωφόρου. Όπου κρίνεται αναγκαίο, συμπληρώνονται οι υφιστάμενες δενδροστοιχίες και διαμορφώνονται σημαντικές νέες επιφάνειες με χαμηλή και υψηλή φύτευση. Θα χρησιμοποιηθούν φυτά της αττικής χλωρίδας, ώστε να είναι συμβατά με την υφιστάμενη βλάστηση και για να δημιουργηθεί ατμόσφαιρα οικεία στους επισκέπτες και στους περαστικούς.

Οι επιστρώσεις του πεζοδρόμου έχουν σχεδιαστεί με λωρίδες μαρμάρου ή επιμελημένου σκυροδέματος, τοποθετημένες εγκάρσια προς τον πεζόδρομο, με σκοπό να δώσουν ρυθμό στην κίνηση. Ορισμένες λωρίδες έχουν ακτινική κατεύθυνση και αποσκοπούν στην εναρμόνιση των επιστρώσεων με σημαντικά στοιχεία της πεζοδρομουμένης επιφανείας, όπως η Πύλη του Αδριανού, το άγαλμα του λόρδου Βύρωνα και ο άξονας του Ζαππείου. Το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου που τοποθετήθηκε στη συμβολή των Λεωφόρων Βασιλίσσης Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας εναρμονίζεται, στο μέτρο του δυνατού, με τη διαμόρφωση.

Οι επιφάνειες εντός των λωρίδων εγκιβωτισμού διαμορφώνονται με σχιστολιθικές πλάκες. Μεταξύ των λωρίδων εγκιβωτισμού των τροχιολωρίδων προβλέπεται η τοποθέτηση κυβόλιθων, για τη λωρίδα ανόδου ώστε να αποτραπεί κατά το δυνατόν η διέλευση οχημάτων και ασφαλτοτάπητα για τη λωρίδα καθόδου που θα χρησιμοποιείται για την κίνηση προς και από τον Όμιλο Αντισφαίρισης. Εξωτερικά των τροχιολωρίδων θα κατασκευαστούν βοτσαλωτές επιφάνειες που θα οριοθετούν την περιοχή της ασφαλούς κίνησης των πεζών.

Στη Μελέτη προβλέπεται η συντήρηση, ανακαίνιση, συμπλήρωση και ανάπλαση των κιγκλιδωμάτων του Ζαππείου, όπως και του Εθνικού Γυμναστικου Συλλόγου, του Κολυμβητηρίου και του Ομίλου Αντισφαίρισης.

Απρόσκοπτη πρόσβαση των ΑμΕΑ

Η διαμόρφωση της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας εξασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβαση για τα ΑμΕΑ σε όλη την έκταση του πεζοδρόμου. Δεδομένου ότι η μοναδική ανισοσταθμία σε όλη τη Λεωφόρο είναι το κράσπεδο ύψους 5 εκατοστών στην αρχή και στο τέλος της με απότμηση στην ακμή, δεν απαιτούνται ράμπες για την κίνηση των ατόμων με κινητικά προβλήματα. Σχετικά με τα άτομα με προβλήματα στην όραση, η διαδρομή τους θα σημανθεί με λωρίδες εύρους 30 εκατοστών, από υπόλευκες εγχάρακτες πλάκες.

158 νέα δέντρα και 8.538 θάμνοι – Νέα φωτιστικά σώματα και ιστοί

Η συνολική επιφάνεια της ανάπλασης είναι 28.360 τ.μ. Εκτός από τις διαμορφώσεις των επιφανειών και τον εξοπλισμό, περιλαμβάνει:

·             Φύτευση 158 δένδρων, 8.538 θάμνων και επιφάνειες χαμηλής βλάστησης.

·             112 φωτιστικούς ιστούς και 156 φωτιστικά σώματα, μη συμπεριλαμβανομένων των φωτιστικών ιστών και σωμάτων της νέας στάσης του Τραμ.

·             46 νέους ιστούς για το Τραμ ή το Τρόλεϊ με μονό πρόβολο και 11 ιστούς με αμφιπρόβολο.

Προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων

Στο νότιο – νοτιοδυτικό πεζοδρόμιο της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας και σε απόσταση 70 μέτρων δυτικά της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου, υπάρχουν επιφανειακά κατάλοιπα ρωμαϊκού βαλανείου. Αφού πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες ανασκαφικές εργασίες, θα διαμορφωθεί κατασκευή για την  προστασία  και  την  ανάδειξή τους. 

Πέραν της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, θα αναμορφωθεί η περιοχή γύρω από την Πύλη του Αδριανού με σταθεροποιημένο χώμα και με τρόπο που να αποστραγγίζονται τα όμβρια, ώστε να αποτραπούν βλάβες στη θεμελίωση του μνημείου.

Ουδεμία τροποποίηση της υφιστάμενης κυκλοφορίας –  Οι στάσεις του Τραμ

Με την κατασκευή των έργων της πεζοδρόμησης, ο χώρος θα παραδοθεί εξ ολοκλήρου στους πεζούς, με εξαίρεση:

·                 Τις γραμμές ανόδου και καθόδου του Τραμ από και προς το Σύνταγμα. Η λωρίδα καθόδου θα χρησιμοποιείται επίσης για την είσοδο και έξοδο Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων προς και από τον Όμιλο Αντισφαίρισης και για τη διέλευση οχημάτων κοινής ωφέλειας.  

·                 Μια λωρίδα ανόδου του Τρόλεϊ από το Παγκράτι προς το Σύνταγμα.

·                 Μια λωρίδα εισόδου των Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων προς το χώρο στάθμευσης της «Αίγλης» στο Ζάππειο. Η έξοδός τους θα γίνεται από το μικρό δρομάκι που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του γυμναστηρίου του Φωκιανού.

Η στάση του Τραμ  στην  κατεύθυνση  προς  το  Σύνταγμα  που βρίσκεται στη  Λεωφόρο  Αρδηττού,  θα μετακινηθεί στον πεζόδρομο της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, απέναντι από τη στάση της αντίθετης κατεύθυνσης, μπροστά από την είσοδο του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Μια από τις δύο στάσεις της λωρίδας ανόδου του Τρόλεϊ χωροθετείται στο ύψος της στάσης του Τραμ, προκειμένου να εξασφαλίζεται η μετεπιβίβαση μεταξύ των δύο μέσων. Η δεύτερη στάση του Τρόλεϊ θα χωροθετηθεί απέναντι από την είσοδο του αρχαιολογικου χώρου του Ολυμπιείου.

Το ιστορικό του έργου και προϋπολογισμός

Η μελέτη ανάπλασης της λεωφόρου είχε εκπονηθεί το 2011-2014 από την Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων Α.Ε (Ε.Α.Χ.Α.) και πραγματοποιήθηκε από το Γραφείο Αρχιτεκτονικών και Πολεοδομικών Μελετών «Γιώργος Προβελέγγιος, Νιόβη Προβελεγγίου και Συνεργάτες Ε.Ε.». Στα μέσα του 2020, η δημοτική αρχή της Αθήνας  προχώρησε στην επικαιροποίηση της μελέτης με ευθύνη της «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.». Η επικαιροποιημένη μελέτη ενεκρίθη από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και εν συνεχεία από το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας. Το έργο έχει συμβατικό προϋπολογισμό 4.606.819,10 (χωρίς ΦΠΑ) και χρηματοδοτείται από το ΤΠΑ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.