Το τελευταίο δυστύχημα στα Τέμπη (38 νεκροί ως τις 11.30 πμ της Τετάρτης, 66 τραυματίες, οι 60 εκ των οποίων σε απλές κλίνες και οι υπόλοιποι έξι σε μονάδες εντατικής θεραπείας), είναι το πιο θανατηφόρο στη χώρα εδώ και δεκαετίες. Σύγκρουση τρένου το 1968 στην αρχαία παραλιακή πόλη της Κορίνθου άφησε πίσω του τουλάχιστον 34 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες.
-Η Ελλάδα είχε το υψηλότερο συνολικό ποσοστό θνησιμότητας από σιδηροδρομικές μεταφορές μεταξύ 29 χωρών που μελετήθηκαν σε έκθεση ασφάλειας του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2022 και το έβδομο υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας για επιβάτες.
-Τουλάχιστον 11 θανατηφόρες συγκρούσεις τρένων ή εκτροχιασμοί έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα μεταξύ 1980 και 2019, σύμφωνα με ανάλυση των κύριων σιδηροδρομικών γραμμών της Ευρώπης από το Κέντρο Μελετών Μεταφορών στο Imperial College του Λονδίνου.
Τα στοιχεία αποκαλυπτικά
Ειδικότερα, σε μια εκτενή ανάλυση του European Data Journalism Network, το θλιβερό χρονικό των πιο πρόσφατων, σχετικά, συμβάντων στους ελληνικούς σιδηροδρόμους περιγράφεται ως εξής:
Σταθμός Λιανοκλάδι, ένα πρωί στα μέσα Δεκεμβρίου 2013. Ο μηχανοδηγός μόλις άναψε τη μηχανή του τρένου Intercity 53 που μεταφέρει 120 επιβάτες και πρόκειται να ολοκληρώσει το υπόλοιπο δρομολόγιο από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα. Λίγο μετά τις 10.30 το τρένο περνά από τον σταθμό του Ασωπού, όπου αμέσως μετά αναμένεται να κάνει απότομη στροφή αριστερά πριν από τη σιδηροδρομική γέφυρα της Παπαδιάς. Τότε, ο οδηγός βλέπει ξαφνικά δύο μεγάλα ζώα να στέκονται στις γραμμές λίγα μόλις μέτρα μπροστά του και μάταια προσπαθεί να ακινητοποιήσει το τρένο. Το τρένο συγκρούεται με ένα από τα ζώα, με αποτέλεσμα ένα από τα βαγόνια να εκτροχιαστεί. Ως αποτέλεσμα, ένας επιβάτης και ο ίδιος ο οδηγός τραυματίζονται ελαφρά.
Αυτό το ατύχημα είναι μόνο ένα από τα εκατοντάδες που πλήττουν το ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα κάθε χρόνο. Δυστυχώς, δεν είναι όλα αναίμακτα όπως το εν λόγω. Παρά τη σποραδική κάλυψη των μέσων ενημέρωσης, ιδιαίτερα όταν σημειώνεται ένα μεγάλο ατύχημα, όπως ο εκτροχιασμός κοντά στο χωριό Άδενδρο (περιφέρεια Θεσσαλονίκης) το Μάιο του 2017 όπου τρία άτομα σκοτώθηκαν και έξι τραυματίστηκαν βαριά, δεν έχει γίνει ολοκληρωμένη εξέταση των ελληνικών σιδηροδρομικών ατυχημάτων.
Έγινε εξέταση σε βάθος;
Αυτό εγείρει πολλά ερωτήματα, λένε διεθνείς αναλυτές του κλάδου των Μεταφορών, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι η έρευνα που διεξήγαγε το MIIR (Mediterranean Institute for Investigative Reporting), σχετικά με τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά και ελληνικά δεδομένα δείχνει ότι τα σιδηροδρομικά ατυχήματα είναι εξαιρετικά συχνά στην Ελλάδα, οδηγώντας σε 137 θανάτους και 97 σοβαρούς τραυματισμούς, μεταξύ 2010 και 2018. Η Ελλάδα έχει σταθερά βρεθεί μεταξύ των πιο επικίνδυνων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τους σιδηροδρόμους.
Το MIIR βασίστηκε σε δεδομένα από τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΡΑ) και τις εκθέσεις ασφαλείας της Ελληνικής Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡAΣ), η οποία ανέπτυξε σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης σιδηροδρομικών γεγονότων σύμφωνα με τον Κανονισμό 1077/2012 της ΕΕ προκειμένου να εξάγει συμπεράσματα σχετικά με την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου. Αυτή η βάση δεδομένων χρησιμοποιείται για τη συλλογή δεδομένων από την ανάλυση που υποστηρίζεται από την Επιτροπή Έρευνας Συμβάντων και Ατυχημάτων του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) μετά από κάθε σιδηροδρομικό ατύχημα. Οι πληροφορίες που συλλέγονται θεωρούνται πλήρως έγκυρες και αξιόπιστες.
Χειρότερη θέση στην ΕΕ
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία (2018), η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην ΕΕ όσον αφορά τον αριθμό των θανάτων από σιδηροδρομικά ατυχήματα σε αναλογία με τα χιλιόμετρα που διένυσαν τα τρένα στη χώρα κατά τη διάρκεια του έτους. Αυτός θεωρείται αποτελεσματικός δείκτης ασφάλειας, καθώς δίνει μια αντιπροσωπευτική εικόνα των επιπέδων θνησιμότητας που επιτρέπει συγκρίσεις μεταξύ των χωρών. Οι αυτοκτονίες στις γραμμές δεν περιλαμβάνονται, γιατί αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία.
Επιπλέον, η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ όσον αφορά τον αριθμό των τραυματισμών που προκαλούνται από σιδηροδρομικά ατυχήματα σε αναλογία με τα χιλιόμετρα που έχουν διανύσει τα τρένα το 2018. Το 2018, ο αριθμός των θανάτων και των τραυματισμών έχει αυξηθεί σε ανησυχητικό βαθμό. Σύμφωνα με την τελευταία Ετήσια Έκθεση Ασφάλειας της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, αυτό οφείλεται κυρίως στους μετανάστες, που «αποτελούν το κύριο πρόβλημα των ελληνικών σιδηροδρόμων» αφού «δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, δεν καταλαβαίνουν τις προειδοποιητικές πινακίδες και, επομένως, δεν τηρούν τους κανόνες ασφαλείας», ενώ, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στα σύνορα, «κινούνται κατά μήκος σιδηροδρομικών γραμμών ή βρίσκουν καταφύγιο σε σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις, κάτι που οδηγεί σε πολλά ατυχήματα».
Αν και το πρόβλημα είναι αναμφίβολα υπαρκτό και πρέπει να αντιμετωπιστεί, ειδικά επειδή ένα μεγάλο μέρος των σιδηροτροχιών του δικτύου παραμένει εκτεθειμένο, η ανάλυση δεδομένων δείχνει ότι η δήλωση πως η μεταναστευτική ροή προς την Ελλάδα αποτελεί το κύριο σιδηροδρομικό ζήτημα είναι –τουλάχιστον– μια υπερβολικά απλουστευμένη ερμηνεία του υπό εξέταση θέματος. Η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις κορυφαίες θέσεις των ποσοστών κινδύνου, καταλαμβάνοντας για παράδειγμα τη δεύτερη θέση ως προς τους θανάτους ανά σιδηροδρομικό χιλιόμετρο, το 2012, και, παραμένοντας στις πρώτες θέσεις τα επόμενα χρόνια, όταν το μεταναστευτικό ρεύμα δεν ήταν τόσο υψηλό όσο σήμερα.
Ισόπεδες διαβάσεις…
Οι ισόπεδες διαβάσεις, εξ άλλου, είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των ελληνικών σιδηροδρόμων. Ο αριθμός τους είναι αρκετά υψηλός, γεγονός που τους καθιστά επαναλαμβανόμενο στοιχείο στις αναφορές ατυχημάτων. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο στις αστικές περιοχές, καθώς οι κάτοικοι επεμβαίνουν αυθαίρετα και δημιουργούν αυτοσχέδιες διαβάσεις, σύμφωνα με την ειδική έκθεση «Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης Συμβάντων στο Εθνικό Σιδηροδρομικό Δίκτυο» της ΡΑΣ (Νοέμβριος 2018).
Επιπλέον, η Ελλάδα έρχεται δεύτερη στην ΕΕ όσον αφορά τους σοβαρούς τραυματισμούς που προκλήθηκαν σε ισόπεδες διαβάσεις σε αναλογία με τα χιλιόμετρα που διανύθηκαν. Μεταξύ 2014 και 2018, 22 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε σιδηροδρομικά δυστυχήματα σε ισόπεδες διαβάσεις, ενώ 19 τραυματίστηκαν. Από το 2010 έως το 2018, σημειώθηκαν 137 θάνατοι και 97 σοβαροί τραυματισμοί σε σιδηροδρομικά συμβάντα στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο από το 2010 έως το 2018, κατά μέσο όρο περισσότεροι από 15 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από 11 τραυματίστηκαν σοβαρά.
Ωστόσο, οι ισόπεδες διαβάσεις δεν είναι ο μόνος κίνδυνος στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΣ, η συχνότερη αιτία ατυχημάτων και θανάτων στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι οι παρασύρσεις πεζών, φαινόμενο που έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Τα ατυχήματα σε ισόπεδες διαβάσεις κατέχουν τη δεύτερη θέση, ενώ η τρίτη πιο συχνή αιτία είναι οι εκτροχιασμοί. Η κύρια αιτία εκτροχιασμού είναι η κακή κατάσταση των υποδομών καθώς και η κακή διαχείριση της κυκλοφορίας. Και τα δύο προέρχονται από τη μη λειτουργία του συστήματος σηματοδότησης και αυτοματοποίησης…
