Σε αυστηροποίηση των όρων και των προϋποθέσεων για τη χορήγηση δανείων προς τις ρυπογόνες βιομηχανίες αλλά και συνολικά προς τις επιχειρήσεις οδηγούνται σταδιακά οι ελληνικές τράπεζες, καθώς οι αρμόδιες εποπτικές αρχές επιζητούν μεγαλύτερη σαφήνεια όσον αφορά στα κριτήρια Περιβάλλον-Κοινωνία- Εταιρική Διακυβέρνηση και κατά συνέπεια την αξιολόγηση των κλιματικών και βιώσιμων επενδύσεων, πράγμα που στο μέλλον θα επηρεάσει και το κόστος δανεισμού.

Η “άσκηση” έχει ήδη ξεκινήσει, καθώς οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, Alpha Bank, Εθνική, Eurobank και Πειραιώς καθώς και η Αttica Bank και η Παγκρήτια  μαζί με τους 150 μεγαλύτερους πελάτες τους η κάθε μία καλούνται να απαντήσουν ένα ερωτηματολόγιο  περίπου 100 ερωτήσεων σχετικά με τις πρακτικές ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση). Πρόκειται για μία κρίσιμη διαδικασία, που αποκτά ιδιαίτερο βάρος εν όψει των στοιχείων του τέλους του έτους που θα πρέπει να καταθέσουν οι ελληνικές τράπεζες - όπως και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές- για το επόμενο κλιματικό stress test .

Οι κίνδυνοι που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την εταιρική και την κοινωνική διακυβέρνηση θα σταθμίζονται πλέον αυστηρά στην αξιολόγηση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών και κατ’ επέκταση στην αξιολόγηση των δανειοδοτούμενων επιχειρήσεων και των επενδυτικών τους πρότζεκτ.

Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον τα κλιματικά στρες τεστ των τραπεζών δεν αποκλείεται να γίνουν ακόμα πιο αυστηρά, όπως αναφέρουν αναλυτές, υπογραμμίζοντας τόσο τους ολοένα και πιο φιλόδοξους στόχους που τίθενται για την απαλλαγή της οικονομίας από το διοξείδιο του άνθρακα, όσο και την αύξηση των περιστατικών του λεγόμενου “πράσινου ξεπλύματος” (greenwashing).

Πρόσφατη έρευνα, κατέδειξε ότι ο αριθμός των περιπτώσεων greenwashing από τράπεζες και εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο αυξήθηκε κατά 70% τους τελευταίους 12 μήνες σε σύγκριση με τους προηγούμενους 12 μήνες, με τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να πρωταγωνιστούν.

Η εταιρεία RepRisk, που ειδικεύεται σταδεδομένα  ESG κατέγραψε 148 περιπτώσεις greenwashning από τον κλάδο των τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών παγκοσμίως τους 12 μήνες έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2023, 'εναντι 86 στο αντίστοιχο προηγούμενο δωδεκάμηνο. Από το σύνολο των 148 περιστατικών, τα 106 αφορούσαν ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Μεγάλο μέρος του πράσινου ξεπλύματος αφορούσε σε στοιχεία που δόθηκαν σχετικά με τα ορυκτά καύσιμα, το βαθμό χρήσης τους, την περιεκτικότητα, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον κλπ.

Ο αντίλογος στην ανακοινώσεις της RepRisk ήλθε από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ομοσπονδία, η οποία δήλωσεότι οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν σε ισχυρισμούς και όχι σε επιβεβαιωμένα περιστατικά.

Ανεξάρτητα από το ζήτημα αυτό, το βέβαιο είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες θα αξιολογούν πλέον τις επιχειρήσεις και τους κινδύνους που απορρέουν από τη χορήγηση δανείων προς αυτές θα περνά μέσα από κλιματικά και κοινωνικά κριτήρια, καθώς οι παράγοντες ESG γίνονται  καθοριστικοί για την κεφαλαιακήαξιολόγηση των πιστωτικών ιδρυμάτων από τις εποπτικές αρχές.

Το ερωτηματολόγιο που απευθύνουν οι ελληνικές τράπεζες στους 150 μεγαλύτερους- πελάτες τους, δείχνει πώς τα πιστωτικά ιδρύματα θα αξιολογούν  τις επιχειρήσεις με κριτήρια βιωσιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό, πληροφορίες αναφέρουν ότι θα εξεταστούν οι επιπτώσεις λειτουργίας των επιχειρήσεων στο περιβάλλον και στην κοινωνία, καθώς και  η εταιρική διακυβέρνηση που εφαρμόζουν οι συγκεκριμένες εταιρείες.

Το κόστος δανειοδότησης, το οποίο ήδη έχει επιβαρυνθεί από τη συνεχή αύξηση των επιτοκίων, θα συνδεθεί πλέον με τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, τους κλιματικούς κινδύνους που διατρέχουν αλλά και το είδος των δράσεων, έργων και επενδύσεων που θα πρέπει να υλοποιήσουν προκειμένου να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα και να βελτιώσουν τη θέση τους συνολικά τόσο στις σχέσεις τους με την Κοινωνία όσο και την Εταιρική Διακυβέρνηση.

Σε πρώτη φάση, το ερωτηματολόγιο αποσκοπεί στη βελτίωση των επιδόσεων ESG τόσο των τραπεζών όσο και των εταιριών-πελατών τους.

Για την υλοποίηση του εγχειρήματος, οι τράπεζες δημιουργούν μια πλατφόρμα, την ESGr, η οποία θα υποστηρίζεται από την «Τειρεσίας» και οι ερωτήσεις θα αφορούν στους κλάδους δραστηριότητας. Ας σημειωθεί ότι εκτός από τους 150 μεγαλύτερους πελάτες κάθε τράπεζας, ερωτηματολόγιο θα σταλεί και στις 5 μεγαλύτερες επιχειρήσεις ανά κλάδο.

Στο επίκεντρο αναμένεται να βρεθούν ρυπογόνες βιομηχανίες αναφορικά με τις δράσεις και τη συμμετοχή τους σε δείκτες ESG ή  σε άλλους οικονομικούς δείκτες, οι οποίοι συνυπολογίζουν τα κριτήρια ESG. Συνθέσεις διοικητικών συμβουλίων (άνδρες – γυναίκες), περιστατικά διαφθοράς του παρελθόντος,  κλπ και βέβαια κλιματικοί κίνδυνοι και δράσεις για το περιβάλλον κυριαρχούν στη θεματολογία των ερωτήσεων.

Ειδικά για το Περιβάλλον, στο επίκεντρο τίθενται οι πολιτικές των εταιρειών για το Κλίμα ενώ οι τράπεζες σκοπεύουν να συγκεντρώσουν και ιστορικά στοιχεία για το κατά πόσο οι εταιρείες επηρεάστηκαν τα τελευταία χρόνια, σε επίπεδο φήμης, πελατείας, κύκλου εργασιών κ.ά., πόσο έχουν αξιολογηθεί κόστη που αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, σε τι ποσοστό υιοθετούνται πολιτικές χαμηλών ρύπων κ.λπ. Επίσης, θα εξεταστείκατά πόσο οι εταιρείες ενεργοποιούνται σε περιβάλλον, όπου η καταπόνηση του εδάφους είναι μεγάλη και θα ζητηθούν μελέτες για την αντιμετώπιση κινδύνων για περιστατικά που έχουν ήδη συμβεί ή ενδέχεται να συμβούνεκεί όπου δραστηριοποιούνται οι εταιρίες. Θα ζητηθούν επίσης στοιχεία για το πελατολόγιό τους, κατά πόσον και σε ποιό βαθμό επηρεάζεται από  παρόμοιους κινδύνους.

Στην Κοινωνική Ευθύνη το ερωτηματολόγιο περιστρέφεται γύρω από τις πολιτικές των εταιριών για την Υγεία και την Ασφάλεια στους χώρους εργασίας, την ισότητα των φύλων, τη συμπερίληψη, την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τους κινδύνους στην αλυσίδα εφοδιασμού που αφορούν στην υγεία κλπ. Από την ενότητα αυτή, μπορεί να προκύψουν κίνδυνοι που συναρτώνται από διεκδικήσεις προστίμων για μη τήρηση της νομοθεσίας, ενώ για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων θα προσμετρώνται οι νέες προσλήψεις, το επίπεδο εκπαίδευσης, το ύψος των αμοιβών κλπ. 

Τέλος η ενότητα της Εταιρικής Διακυβέρνησης θα επικεντρώνεται στην επιχειρηματική δεοντολογία, στη στρατηγική βιωσιμότητας, στο οργανόγραμμα εξυπηρέτησης και παρακολούθησης επίτευξης των στόχων κλπ.