To ρωσικό αέριο και ειδικά το υγροποιημένο (LNG) εξακολουθεί να αποτελεί βασική πηγή προμήθειας για τις χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας,  παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες και τις διάφορες κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη  Ρωσία μετά την  εισβολή στην Ουκρανία.

Κυρώσεις όμως που δεν αφορούν στο αέριο, αφού η ΕΕ δεν έχει επιβάλει απαγόρευση των ρωσικών εισαγωγών αερίου, είτε αγωγού, είτε LNG  Σε κάποιες χώρες διακόπηκε η εισροή ρωσικού αερίου αγωγού, μετά το επεισόδιο με τις πληρωμές σε ρούβλια, αλλά το ρωσικό LNG δεν σταμάτησε ποτέ να τροφοδοτεί τις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις.

Μάλιστα, η Ισπανία και η Γαλλία που είναι από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ρωσικού LNG φαίνονται απρόθυμες να απαγορεύσουν τις σχετικές εισαγωγές, παρότι οι Βρυξέλλες άνοιξαν το δρόμο για εθνικούς περιορισμούς.

Η  ΔΕΠΑ Εμπορίας που στην Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο συμβόλαιο προμήθειας αερίου αγωγού με τη Gazprom, συνεχίζει τις εισαγωγές, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται διαπραγματεύσεις με τον ρωσικό κολοσσό για τη ρήτρα take or pay, καθώς οι ποσότητες που απορρόφησε η ελληνική εταιρία ήταν μικρότερες από τη συμβατική υποχρέωση.  Παρόλα αυτά, το 2023,  το ρωσικό αέριο κάλυψε το 41% των συνολικών εισαγωγών αερίου στη χώρα και προήλθε από τον αγωγό Turkstream (14,71 TWh) και από φορτία LNG στη Ρεβυθούσα (7,34 TWh ως τον Νοέμβριο). 

Ας σημειωθεί ότι η Ελλάδα μείωσε την κατανάλωση φυσικού αερίου το 11μηνο του 2023 κατά 10,5% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022, ενώ ο μέσος όρος μείωσης στην ΕΕ ήταν 8%.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάντως εξακολουθεί να πιέζει για τη μείωση των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Τον περασμένο μήνα, οι νομοθέτες της ΕΕ ενέκριναν μια προσωρινή συμφωνία που δίνει στις χώρες-μέλη τη νομική εξουσία να εμποδίζουν τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.

Η συμφωνία όμως δεν είναι δεσμευτική και στο πλαίσιο αυτό δεν υπάρχει νομική βάση για την επιβολή κυρώσεων στις ρωσικές εισαγωγές LNG. Σε πολιτικό επίπεδο πάντως, αρκετοί ηγέτες χωρών-μελών συνιστούν στις εταιρίες να αποφεύγουν την υπογραφή νέων συμφωνιών προμήθειας ρωσικού αερίου.

Το μείζον πρόβλημα για την Ευρώπη, την περίοδο αυτή, είναι η προστασία της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο, καθώς μία διαταραχή θα έθετε σε κίνδυνο την  επάρκεια και θα εκτόξευε τις τιμές, προκαλώντας μία νέα ενεργειακή κρίση.

Επιπλέον, κάποια κυρωτικά μέτρα  θα ήταν ατελέσφορα. Για παράδειγμα, εάν σήμερα αποφασιζόταν ένα εμπάργκο στο ρωσικό LNG το μόνο που θα επηρέαζε θα ήταν η κράτηση νέων χρονοθυρίδων επαναεριοποίησης στα τερματικά, καθώς η πλειονότητα των χρονοθυρίδων στις περισσότερες χώρες είναι επί του παρόντος δεσμευμένες βάσει μακροπρόθεσμων συμβάσεων.

Η Ευρώπη  εισήγαγε το 2023  λίγο περισσότερο από 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG από τη Ρωσία, μόλις 1% χαμηλότερα, σε σχέση με το 2022, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία της εταιρείας παρακολούθησης πλοίων Kpler.

Η Ισπανία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού LNG , με τις παραδόσεις να αυξάνονται άνω του 1/3, στα 6,7 δισ. κ.μ., ενώ το Βέλγιο αύξησε τις εισαγωγές κατά 41% στα 6,6 δισ. κ.μ. Στη Γαλλία, τον τρίτο μεγαλύτερο εισαγωγέα, οι αποστολές μειώθηκαν κατά 35% από το σύνολο του προηγούμενου έτους σε 4,7 δισ. κ.μ.

Δεν αποκλείεται πάντως, όσο βελτιώνονται τα θεμελιώδη δεδομένα της αγοράς, οι ευρωπαϊκές χώρες  να εξετάσουν «πιο περιοριστικά» μέτρα κατά των εισαγωγών ρωσικού LNG, όπως εκτιμούν ορισμένοι αναλυτές.

Από την άλλη πλευρά, όλοι γνωρίζουν ότι αν σήμερα επιβάλλονταν κυρώσεις στο ρωσικό LNG , θα ακολουθούσε θεαματική αύξηση των τιμών.

Αλλωστε η μείωση τιμής που εμφανίζει φέτος το αέριο στην Ευρώπη, όπως αποτυπώνεται στον δείκτη TTF, οφείλεται ως ένα βαθμό και στην αφθονία του ρωσικού LNG

To ΤΤF στο συμβόλαιο Φεβρουαρίου έκλεισε χθες στα 30,800 ευρώ/MWh, κατά 0,459% χαμηλότερα από το προηγούμενο κλείσιμο. Πέρυσι τέτοια εποχή, η αντίστοιχη τιμή TTF ήταν περίπου 65 ευρώ/MWh.

Τώρα, πόσες χώρες στην Ευρώπη θα ήταν διατεθειμένες στις συνθήκες αυτές να εφαρμόσουν ένα “εθνικό” εμπάργκο στο ρωσικό LNG αυτό είναι άγνωστο.

Μόνον εκείνες που ήδη δεν έχουν καμία εξάρτηση από το ρωσικό αέριο- αγωγού ή LNG- θα μπορούσαν να το πράξουν και μάλιστα ορισμένες το έχουν ήδη κάνει, όπως η Βρετανία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Εσθονία, οι οποίες έχουν επιβάλει μονομερώς απαγόρευση όλων των ρωσικών εισαγωγών LNG