Ενα νέο χρηματοοικονομικό εργαλείο για την στήριξη των επενδύσεων στον τομέα της απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα προωθεί η ΕΕ.
Το μέτρο στοχεύει κυρίως σε βιομηχανικές και αγροτικές μονάδες και αφορά στη δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου πιστοποίησης της αφαίρεσης του CO2 μέσω βιομηχανικών διαδικασιών και πρακτικών οικολογικής γεωργίας.
Tα πιστοποιητικά αυτά, το καθένα από τα οποία θα αντιστοιχεί σε ένα τόνο CO2 που αφαιρείται από την ατμόσφαιρα, θα είναι εμπορεύσιμα.
Ας σημειωθεί ότι στη χώρας μας, μεγάλοι όμιλοι σχεδιάζουν ήδη επενδύσεις για τη δέσμευση άνθρακα, ενώ η απορρόφηση CO 2 αποτελεί μεν μία νέα δραστηριότητα, συνοδεύεται όμως από μονάδες όπου θα αποθηκεύεται το διοξείδιο.
Ο δρόμος για την τεχνολογία της απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα άνοιξε μετά την πολιτική συμφωνία για το θέμα μεταξύ του Συμβουλίου των κρατών- μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα επιτρέψει την προώθηση του σχετικού κανονισμού.
Ας σημειωθεί ότι η ΕΕ έχει καθυστερήσει στο θέμα αυτό, με τις ΗΠΑ να βρίσκονται κάποια βήματα μπροστά καθώς η απορρόφηση CO2 είναι μία από τις βασικές τεχνολογίες που επιδοτούνται μέσω του Inflation Reduction Act (ΙRΑ), του οικονομικού πακέτου ενισχύσεων της προεδρίας Biden, το οποίο λίγο αργότερα ακολούθησαν και οι Βρυξέλλες μέσω του Ταμείου Ανθεκτικότητας και το Repower EU.
Το σύστημα εμπορίας αναμένεται να δώσει οικονομικά κίνητρα σε βιομηχανίες και αγρότες για την υλοποίηση επενδύσεων και την εφαρμογή πρακτικών που θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στο πρασίνισμα της οικονομίας και στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ για το «Net Zero» το Καθαρό Μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα ως το 2050.
Ως Net Zero νοείται η μηδενική διαφορά μεταξύ του εκπεμπόμενου και του απορροφούμενου διοξειδίου του άνθρακα.
Μέχρι σήμερα, η πιο απλή και διαδεδομένη πρακτική για την απορρόφηση του CO2 είναι η φύτευση δένδρων. Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν αναπτυχθεί βιομηχανικές τεχνολογίες, όπως το Direct Air Capture (DAC) ( Άμεση Δέσμευση από τον Αέρα) , που επιτρέπει την απ’ ευθείας απορρόφηση του CO 2 από τον ατμόσφαιρα και τη μόνιμη αποθήκευσή του.
Το νέο πλαίσιο της ΕΕ προβλέπει τέσσερις βασικές κατηγορίες αφαίρεσης άνθρακα:
- Μόνιμη αφαίρεση CO 2, μέσω DAC και αποθήκευση του διοξειδίου σε γεωλογικούς σχηματισμούς για αιώνες.
- Προσωρινή αποθήκευση άνθρακα σε προϊόντα μακράς διάρκειας, για τουλάχιστον 35 χρόνια.
- Προσωρινή αποθήκευση άνθρακα, μέσω αποκατάστασης δασών και εδάφους, διαχείριση υγροτόπων, η αφαίρεση CO2 από θαλάσσιο περιβάλλον κλπ
- Μείωση των εκπομπών του εδάφους, μέσω αγροτικών πρακτικών όπως η διαχείριση υγροτόπων, η απαγόρευση όργωσης, οι καλυπτικές καλλιέργειες (τουλάχιστον πέντε έτη) κλπ
Πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα, πιστοποιητικά αφαίρεσης άνθρακα χορηγούνται από ιδιωτικές εταιρίες και διαπραγματεύονται σε ειδικές πλατφόρμες, χωρίς όμως να υπάρχει ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο. Σε αντίθεση με τα δικαιώματα εκπομπής ρύπων, τα οποία υποχρεωτικά πρέπει να αγοράζουν οι εταιρίες που ρυπαίνουν, τα πιστοποιητικά αφαίρεσης άνθρακα είναι εθελοντικά.
Το Μητρώο που καταρτίζει η ΕΕ, το πρώτο παγκοσμίως, θα θέτει κοινά στάνταρ για την έκδοση αυτών των πιστοποιητικών σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Οι διαδικασίες απορρόφησης του CO2 θα υπόκεινται σε παρακολούθηση και οι φορείς εκμετάλλευσης θα είναι «υπεύθυνοι για τις τυχόν περιπτώσεις αναστροφής», όταν για παράδειγμα εκλύεται CO2 κατά λάθος στην ατμόσφαιρα – με την υλοτόμηση δασών, τις πυρκαγιές κλπ
Για τη δημιουργία της νέας αυτής αγοράς, η Επιτροπή σκοπεύει να αναπτύξει προσαρμοσμένες μεθοδολογίες πιστοποίησης για διαφορετικούς τύπους δραστηριοτήτων αφαίρεσης άνθρακα, με βάση τέσσερα κριτήρια: ποσοτικοποίηση, προσθετικότητα, μακροπρόθεσμη αποθήκευση και βιωσιμότητα.
Το ηλεκτρονικό μητρώο σε όλη την ΕΕ αναμένεται να δημιουργηθεί μέσα σε τέσσερα έτη από την έναρξη ισχύος του νέου κανονισμού.
Σύμφωνα με έρευνα της EΔΕΥΕΠ, η Ελλάδα διαθέτει πέντε γεωλογικούς σχηματισμούς για την αποθήκευση CO2 και φυσικού αερίου, τη λεκάνη του Πρίνου, τη Μεσοελληνική Αύλακα, τη Λεκάνη Φλώρινας, στη Δυτική Θεσσαλονίκη και στις Βασάλτες Βόλου.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί, ότι στην τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS), δύο ελληνικά έργα, το IRIS της Motor Oil και το IFAISTOS της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ, έχουν ήδη δεσμεύσει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ (Innovation Fund) στην κατηγορία απανθρακοποίηση, ενώ προχωρά και το έργο «Prinos CO2» (αποθήκευση CO2) της Energean και του ΔΕΣΦΑ, στην 6η λίστα των Εργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
