Την αποφασιστικότητά της να διατηρήσει το μερίδιό της στην αγορά αερίου της Ευρώπης και ταυτόχρονα να απεξαρτηθεί από την Ουκρανία όσον αφορά στο κανάλι της μεταφοράς έδειξε την περασμένη εβδομάδα η Ρωσία με δύο συμφωνίες, που υπογράφηκαν στο φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης
Η πρώτη αφορά στη συμφωνία ανάμεσα στη Gazprom, τη Royal Dutch Shell, τη γερμανική Ε.ΟΝ και την αυστριακή OMV για την κατασκευή δύο νέων αγωγών στο πλαίσιο του συστήματος Nord Stream, του κεντρικού αγωγού που ενώνει απ’ ευθείας τη Ρωσία με Γερμανία από τη θάλασσα της Βαλτικής.
Ο Nord Stream λειτουργεί από το 2011
Η δεύτερη αφορά στον “Greek Stream”, ή τον Νότιο Ευρωπαικό Αγωγό (ΝΕΑ), την επί ελληνικού εδάφους προέκταση του “Turkish Stream”, με στόχο τη τροφοδοσία των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης από την “νότια είσοδο”
Οι δύο πρώτοι αγωγοί σχεδιάζονται για τη μεταφορά 55 δις. κ. μ αερίου ετησίως και ο ΝΕΑ για 47 δις κ. μ φυσικού αερίου το χρόνο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που δεν “βλέπει” θετικά την προώθηση του ρωσικού αέριου στην ΕΕ, αντέδρασε αμέσως διαμηνύοντας ότι η επέκταση του Nord Stream πρέπει να είναι σύννομη με τους ευρωπαικούς κανονισμούς, ενώ υπενθύμισε ότι οι Βρυξέλλες εργάζονται προκειμένου η Ουκρανία να διατηρήσει τη στρατηγική της θέση ως τράνζιτ χώρα μεταφοράς αέριου. Η Ουάσιγκτον δεν έχει αντιδράσει ακόμα.
Στην ελληνική περίπτωση η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη.
Κατ’ αρχή η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν εκφράσει την κάθετη αντίθεσή τους στο πρότζεκτ, το οποίο ακόμα βρίσκεται σε εξαιρετικά πρώιμη φάση, ενώ δεσμευτικό δεν είναι κανένα από τα δύο κείμενα, που υπογραφήκαν την Παρασκευή για τον αγωγό, ούτε το μνημόνιο ανάμεσα στον υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη και τον Ρώσο ομόλογο του Αλεξάντρ Νόβακ ούτε η Κοινή Δήλωση με τον επικεφαλής της τράπεζας VEB. Καθορισμένο δεν είναι ούτε το σημείο εξόδου του νέου αγωγού από το ελληνικό έδαφος.
Το κείμενο περιέχει ακόμα έναν όρο που ενδεχομένως θα μπορούσε να προσκρούσει στους ευρωπαικούς κανονισμούς: Οι δύο πλευρές “θα διευκολύνουν την Εταιρία Ειδικού Σκοπού ώστε τρίτα μέρη που θα υποδειχθούν από τον Ρώσο ιδρυτή να δεσμεύσουν έως το 100% της χωρητικότητας του αγωγού για τις ποσότητες του φυσικού αέριου που θα διέρχονται”, αναφέρει.
Η ελεύθερη πρόσβαση τρίτων στα διευρωπαικά δίκτυα αγωγών είναι ένα από τα σημεία κλειδιά της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής και ένας από τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν οι Βρυξέλλες για να παρεμποδίσουν την υλοποίηση του South Stream, του προκάτοχου του Turkish Stream και των προεκτάσεων του.
Η “Εταιρία Ειδικού Σκοπού”, στην οποία θα μετέχουν 50-50 η νεοσύστατη εταιρία “Δημόσια Επιχείρηση Ενεργειακών Επενδύσεων”-ΔΕΠΕΝΕ- και η ρωσική Τράπεζα VEB, θα είναι ιδιοκτήτρια του Νότιου Ευρωπαικού Αγωγού. Η VEB ανάλαβε να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση έναντι των μελλοντικών εσόδων του αγωγού από τη διέλευση του αερίου.
Στόχος είναι οι εργασίες να ξεκινήσουν το 2016 και να ολοκληρωθούν το 2019, χρονιά κατά την οποία η Ρωσία έχει ανακοινώσει τοι θα παρακάμψει το σύστημα αγωγών της Ουκρανίας.
Η (σκόπιμη;) έλλειψη αναφοράς στο σημείο έξοδου του αγωγού από το ελληνικό έδαφος αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να κατευθυνθεί στην πΓΔΜ και κατόπιν στη Σερβία και την Ουγγαρία με κατάληξη το μεγάλο gas hub της Αυστρίας. Μετά τις αντιδράσεις Ευρωπαίων και Αμερικανών, τόσο τα Σκόπια όσο και το Βελιγράδι διεμήνυσαν ότι θα περιμένουν το πράσινο φως από τις Βρυξέλλες πριν προχωρήσουν σε επόμενες κινήσεις. Ανοικτή στο πρότζεκτ φαίνεται και η Ιταλία. Μπορεί να μην έχει διατυπώσει επίσημη θέση αλλά ιταλικές εταίρες συνεργάζονται με τη Gazprom στο πρώτο σκέλος του Turkish Stream, που αφορά στη σύνδεση Ρωσίας - Τουρκίας και δεν δείχνουν αδιάφορες σε μια πιθανή σύνδεση Ελλάδας- Ιταλίας.
Ακόμα πάντως δεν έχει οριστικοποιηθεί η συμφωνία Μόσχας- Άγκυρας για τον Τurkish Stream, κάτι που αναμένεται να γίνει ως το τέλος του μήνα. Η Τουρκία έχει εγείρει ζητήματα σχετικά με την ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας δήλωσε ότι σκοπεύει να ξεκινήσει συνομιλίες με την ΕΕ για τον αγωγό και ότι περιμένει προτάσεις από τις Βρυξέλλες.
Η προσθήκη δυο νέων γραμμών στον Nord Stream στον Βορρά και ο Τurkish Stream με την ευρωπαϊκή προέκταση του δείχνει ότι οι Ρώσοι δεν εγκαταλείπουν το παιχνίδι, παρά τις αντιδράσεις της ΕΕ. Ίσως γιατί ξέρουν ότι είναι οι μόνοι που έχουν αυτή τη στιγμή τις ποσότητες αερίου που χρειάζεται η Ευρώπη.
