Τα κρυπτονομίσματα φαίνεται να βρίσκονται στα πρόθυρα της mainstream αποδοχής. Η τιμή του Bitcoin, του αρχικού (και ακόμα του σημαντικότερου) κρυπτονομίσματος, έφτασε σε υψηλό όλων των εποχών πρόσφατα, ενώ η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ έχει χαλαρώσει τους κανόνες που επιτρέπουν την επένδυση σε κρυπτονομίσματα. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύεται να κάνει τις ΗΠΑ "την κρυπτονομισματική πρωτεύουσα του πλανήτη" και νέο νομοσχέδιο της Γερουσίας που υποστηρίζεται από τους Ρεπουμπλικανούς απαιτεί από τη Fed να επενδύσει δισεκατομμύρια σε bitcoin. Ακόμη και η Κάμαλα Χάρις φέρεται να είναι πιο ανοιχτή από τον Τζο Μπάιντεν ως προς τα κρυπτονομίσματα.
Όλα αυτά ίσως να υποδηλώνουν ότι ο κόσμος των κρυπτονομισμάτων βάζει επιτέλους πίσω του τα σκάνδαλα και τη δυσάρεστη φήμη του ως η παιδική χαρά των απατεώνων και των οικονομικών τσαρλατάνων. Ίσως τελικά να κάνει πέρα τις υπερφίαλες τράπεζες και να επαναφέρει την εξουσία στα χέρια των απλών ανθρώπων, παρέχοντας οφέλη όπως ευκολότερη πρόσβαση σε βασικά χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες, σε περισσότερο ανταγωνισμό και βελτιωμένη ανθεκτικότητα.
Ή ίσως όχι. Η νέα αγάπη των πολιτικών για τα crypto πιθανότατα έχει να κάνει περισσότερο με μια κυνική κίνηση εξαγοράς της υποστήριξης νεαρών ψηφοφόρων και λήψης μετρητών από τη Silicon Valley παρά με την ωρίμανση ενός οικονομικά επικίνδυνου συνόλου περιουσιακών στοιχείων. Αν μη τι άλλο, το crypto σήμερα παρουσιάζουν ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους για τους επενδυτές του και για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το γεγονός ότι το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα αποθεώνει δημόσια τα crypto στους Αμερικανούς ψηφοφόρους θα μπορούσε να κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Δεν είμαι αιώνιος αρνητής κρυπτονομισμάτων. Έχοντας γράψει βιβλίο για τα ψηφιακά νομίσματα, μπορώ να σας πω ότι το Bitcoin περιλαμβάνει αξιοσημείωτες δημιουργικές ιδέες και καινοτόμο τεχνολογία. Το Bitcoin και άλλα τέτοια κρυπτονομίσματα είναι καταρχήν αποκεντρωμένα - πράγμα που σημαίνει ότι δεν εκδίδονται ή ελέγχονται από κανένα ίδρυμα ή οργανισμό. Επειδή οι ψηφιακές συναλλαγές των αρχείων διατηρούνται σε ένα παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών, τα κρυπτονομίσματα είναι κατ'αρχήν ασφαλή, άτρωτα στη χειραγώγηση από μια μικρή ομάδα και ανθεκτικά στην αποτυχία. Ως εκ τούτου, θα πρέπει θεωρητικά να εκτοπίσουν την ανάγκη για αξιόπιστους μεσάζοντες, όπως οι εμπορικές τράπεζες, οι οποίες συχνά χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να περιορίζουν τον ανταγωνισμό και την ευρεία πρόσβαση σε χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες.
Δυστυχώς, ορισμένα από αυτά τα πλεονεκτήματα έμειναν στο περιθώριο καθώς τα κρυπτονομίσματα κέρδιζαν δημοτικότητα και οι κερδοσκοπικές δυνάμεις σε αναζήτηση γρήγορων κερδών επικράτησαν. Ένα σημαντικό παράδοξο των crypto είναι ότι υπάρχει πια τεράστια συγκέντρωση σε αυτό το μη ρυθμισμένο οικοσύστημα. Προφανώς απρόθυμοι να εμπιστευτούν πλήρως μια τεχνολογία που δεν είναι αξιόπιστη, οι περισσότεροι χρήστες βασίζονται σε ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων για να διατηρήσουν τα κρυπτονομισματικά τους στοιχεία και να τα ανταλλάσσουν. Η απάτη που διέπραξε η FTX του Sam Bankman-Fried, στην οποία τα στελέχη της αντιμετώπιζαν τα επενδυτικά κεφάλαια σαν προσωπικό κουμπαρά, υπογραμμίζει αυτή την ευπάθεια. Οι δε κατηγορίες της κυβέρνησης ότι το Binance, το μεγαλύτερο χρηματιστήριο κρυπτονομισμάτων στον κόσμο, εμπλέκεται σε ξέπλυμα χρήματος και άλλες μορφές παραβάσεων, δείχνουν πώς τα προβλήματα της συγκεντρωμένης ισχύος στην αγορά μπορούν να διαστρεβλώσουν τους ευγενείς στόχους των οραματιστών δημιουργών κρυπτονομισμάτων.
Παρά τα προβλήματα που ανέδειξαν οι FTX και Binance, η ρύθμιση είναι περιορισμένη και η συγκέντρωση παραμένει διάχυτη. Η διαδικασία με την οποία οι συναλλαγές επικυρώνονται και καταγράφονται στα ψηφιακά λογιστικά βιβλία Bitcoin ελέγχεται από μια χούφτα μεγάλων κοινοπραξιών που αναπτύσσουν την υπολογιστική τους ισχύ για να ενεργοποιούν αυτή τη διαδικασία και να αποκομίσουν τα οφέλη. Σε άλλα μέρη του κόσμου των κρυπτονομισμάτων, η αληθινή δημοκρατία δεν πάει μακριά. Κάτοχοι μεγάλων μεριδίων έχουν κατηγορηθεί ότι προσπάθησαν να χειραγωγήσουν κανόνες, οι οποίοι βασίζονται στην πλειοψηφική δύναμη της ψήφου, με τρόπους που να ευνοούν τα συμφέροντά τους έναντι μικρότερων παικτών.
Επιπλέον, έχει καταστεί σαφές ότι οι κίνδυνοι θα μπορούσαν να μεταδοθούν από την αποκεντρωμένη χρηματοοικονομική στην παραδοσιακή, καθώς και το αντίστροφο. Εξετάστε τα stablecoins, έναν εξαιρετικά δημοφιλή τύπο κρυπτονομισμάτων του οποίου η αξία συνδέεται με το δολάριο των ΗΠΑ. Τα stablecoins υποστηρίζονται συνήθως από εύκολα εμπορεύσιμα χρεόγραφα, όπως κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. Ένας τεράστιος όγκος αιτημάτων ρευστοποίησης θα μπορούσε να οδηγήσει έναν εκδότη stablecoin να ρευστοποιήσει μεγάλο όγκο τέτοιων τίτλων, προκαλώντας προβλήματα σε αυτές τις αγορές.
Το Bitcoin, ειδικότερα, έχει ουσιαστικά γίνει ένα καθαρά κερδοσκοπικό χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο, του οποίου η αξία φαίνεται να εξαρτάται αποκλειστικά από την έλλειψή του και όχι από οποιονδήποτε χρήσιμο σκοπό τον οποίο εξυπηρετεί. Η ευμετάβλητη αξία του, η οποία είναι εμφανής στις άγριες διακυμάνσεις των τιμών του τις τελευταίες ημέρες, τα υψηλά τέλη συναλλαγών και οι αργοί χρόνοι διεκπεραίωσης το έχουν καταστήσει αναποτελεσματικό ως μέσο πληρωμής, που ήταν ο αρχικός του σκοπός.
Όμως, χάρη στη χαλάρωση των περιορισμών από την αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι μικροεπενδυτές, ακόμη και οι μη επαγγελματίες με μέτριες αποταμιεύσεις, μπορούν πλέον εύκολα να ενσωματώσουν crypto στα χαρτοφυλάκιά τους μέσω προϊόντων που προσφέρονται από εταιρείες διαχείρισης επενδύσεων. Η έγκριση από πολιτικούς νομιμοποιεί περαιτέρω τα κρυπτονομίσματα ως κατηγορία περιουσιακών στοιχείων. Αυτό εκθέτει τέτοιους επενδυτές σε κινδύνους που μπορεί να μην κατανοούν πλήρως και που θα μπορούσαν να τους βλάψουν οικονομικά.
Αυτό δε σημαίνει να αρνηθούμε την πρόοδο. Άλλα κρυπτονομίσματα όπως το Ethereum, τα οποία είναι πολύ πιο ενεργειακά αποδοτικά από το Bitcoin και επιτρέπουν τη γρήγορη και φθηνή επεξεργασία μεγάλου όγκου συναλλαγών, γίνονται όλο και πιο δημοφιλή. Η δε τεχνολογία blockchain στην καρδιά των crypto αναπτύσσεται ήδη μέσω έξυπνων συμβολαίων, που διευκολύνουν ένα ευρύ φάσμα συναλλαγών χωρίς μεσάζοντες και χρησιμοποιούν απλώς κώδικα υπολογιστή.
Κατά ειρωνικό τρόπο, μερικά από τα μεγαλύτερα οφέλη της τεχνολογίας blockchain τα καρπώνονται παραδοσιακές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που τα κρυπτονομίσματα προορίζονταν να αντικαταστήσουν. Μεταξύ αυτών των ιδρυμάτων, η τεχνολογία κερδίζει αποδοχή για τη μείωση του κόστους και τη διευκόλυνση της προσφοράς βασικών τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών μέσω ψηφιακών καναλιών, ακόμη και σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος που προηγουμένως θεωρούνταν πολύ ασύμφορα προς εξυπηρέτηση. Διάφορες κοινοπραξίες τραπεζών χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να διακανονίζουν πληρωμές μεταξύ των μελών τους πιο γρήγορα και αποτελεσματικά.
Αν και θα πρέπει να υπάρχει χώρος για τέτοιες καινοτομίες, πρέπει να βρούμε μια καλύτερη ισορροπία κινδύνων και οφελών, με ένα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο για τον μετριασμό των κινδύνων για τους καταναλωτές και τους επενδυτές και τον περιορισμό των επιπτώσεων στις παραδοσιακές χρηματοπιστωτικές αγορές.
*Ο κ. Prasad είναι καθηγητής στο Dyson School του Πανεπιστημίου Cornell, ανώτερος συνεργάτης στο Brookings Institution και συγγραφέας του The Future of Money.
