To άνοιγμα της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου σταδιακά ως το 2018 είναι το πρώτο από τα μέτρα στον τομέα της Ενέργειας που φέρνει το τρίτο μνημόνιο. Πρόκειται για ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα που έχουν θέσει οι δανειστές, καθώς επί της ουσίας αποτελεί ευρωπαϊκή οδηγία, της οποίας η εφαρμογή καθυστερεί, ενώ  το σχετικό νομοσχέδιο που είχε καταρτίσει η προηγούμενη κυβέρνηση έμεινε στο συρτάρι  λόγω  των εκλογών του Ιανουαρίου. 

Η απελευθέρωση  της αγοράς λιανικής στο φυσικό αέριο  “σπάει” το μονοπώλιο των τριών Εταιριών Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και τη Θεσσαλία.  Στόχος είναι να διαχωριστεί η δραστηριότητα της εμπορίας από αυτήν της διαχείρισης των δικτύων πόλης, ώστε να εισέλθουν και άλλοι παίκτες στην αγορά, να αποκτήσουν οι πελάτες των τριών δικτύων, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, τη δυνατότητα επιλογής προμηθευτή και να αναπτυχθεί ο ανταγωνισμός.  

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την απελευθέρωση των δικτύων πόλης ήταν οι συμβάσεις που είχε υπογράψει στο παρελθόν,η ΔΕΠΑ όταν ιδρύθηκαν οι τρεις ΕΠΑ. Πρόκειται για συμβάσεις που κατοχυρώνουν  το αποκλειστικό δικαίωμα των τριών ΕΠΑ να διαθέτουν το αέριο στα δίκτυα  για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, άνω των 20 ετών, τα οποία δεν έχουν παρέλθει ακόμα.  Οι δύο  εταιρίες που κατέχουν το 49% και το μάνατζμεντ των ΕΠΑ,  η Shell στην Αθήνα και η ιταλική  Eni στη Θεσσαλονίκη και τη Θεσσαλία έχουν απειλήσει  με προσφυγές στη δικαιοσύνη, διεκδικώντας υψηλές αποζημιώσεις σε περίπτωση που χάσουν την αποκλειστικότητα, ένα προνόμιο που είχε παραχωρηθεί από το δημόσιο έναντι των επενδύσεων των ΕΠΑ για την επέκταση των αστικών δικτύων αερίου. 

Η ΔΕΠΑ κατέχει το 51% του μετοχικού κεφαλαίου των ΕΠΑ αλλά δεν συμμετέχει στη διοίκηση

Για το επίμαχο θέμα του ΑΔΜΗΕ, σε non paper που απέστειλε χθες το Μέγαρο Μαξίμου αναφέρει ότι τόσο ο Διαχειριστής όσο και η μικρή ΔΕΗ “παραμένουν υπό δημόσιο έλεγχο”. Η ελληνική πρόταση προς τους θεσμούς προβλέπει σύμφωνα με πληροφορίες,  τη διακράτηση της κυριότητας των παγίων του ΑΔΜΗΕ, δηλαδή των δικτύων, από τη ΔΕΗ και τη δημιουργία μίας ανεξάρτητης εταιρίας που θα λειτουργεί και θα συντηρεί το δίκτυο, η οποία θα μπορούσε να μετοχοποιηθεί ή στο κεφάλαιό της να περάσουν τρίτοι παίκτες,.  

Πρόκειται για το ευρωπαϊκό μοντέλο “ISO” (Independent System Operator- Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος), όπως  ήταν στο παρελθόν ο ΔΕΣΜΗΕ, έναντι του διαδόχου του, του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος λειτουργεί σήμερα στο μοντέλο ITO (Independent Transmiission Operator- Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς) και είναι εταιρία 100% θυγατρική της ΔΕΗ αλλά με  εντελώς ανεξάρτητη διοίκηση. 

 Η βασική διαφορά του νέου σχεδίου από τον παλαιό ΔΕΣΜΗΕ, στον οποίο το 51% των μετοχών ελεγχόταν από το δημόσιο και το 49% από τη ΔΕΗ, είναι ότι η ΔΕΗ δεν θα συμμετέχει καθόλου στο νέο οργανισμό. 

Τόσο η ρύθμιση για τον ΑΔΜΗΕ όσο και ορισμένα από τα υπόλοιπα μέτρα του τομέα Ενέργειας αναμένεται να οριστικοποιηθούν στο επόμενο πακέτο του Οκτωβρίου. Οι δανειστές, οι οποίοι πιέζουν και για το άνοιγμα της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού επιμένουν στην υιοθέτηση του γαλλικού μοντέλου NOME, με τις δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας παραγόμενης από τα λιγνιτικά και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ, σε ποσοστό 30% της συνολικής της παραγωγής. 

Δικαίωμα αγοράς των “πακέτων” αυτών θα έχουν οι τρίτοι προμηθευτές, προκειμένου να αποκτήσουν ένα ανταγωνιστικό “καλάθι” και να σπάσει η σχεδόν μονοπωλιακή θέση της ΔΕΗ στην αγορά λιανικής. 

Ωστόσο αν δεν πετύχει το μοντέλο, τότε υπάρχει πάντα το σχέδιο για την πώληση της “μικρής ΔΕΗ” ή μονάδων της ΔΕΗ, που παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης μπορεί να επανέλθει στο τραπέζι το 2016.