Ανάπτυξη της Ευρωζώνης, μετά από δύο χρόνια μείωσης της παραγωγής, κατά 1,1% φέτος, 1,5% το 2015 και ελαφρώς ταχύτερο ρυθμό το 2016-18, αναμένεται σύμφωνα με τη τελευταία έκθεση της EY Eurozone Forecast (EEF). Οι εξαγωγές ενισχύονται ενώ η σταδιακή ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης θα οδηγήσει σε περιορισμένη αύξηση των επενδύσεων.
Ωστόσο, η απειλή του αποπληθωρισμού παραμένει. Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη μειώθηκε στο 0,5% το Μάιο. Εκτεταμένος αποπληθωρισμός, ή ακόμα και μια περίοδος με πολύ χαμηλό πληθωρισμό, θα προσθέσουν στα προβλήματα της υποτονικής ανάπτυξης, μέσω της αύξησης των πραγματικών τιμών του χρέους και της αναβολής των αποφάσεων για δαπάνες και επενδυτικές.
Τα χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού οφείλονται εν μέρει στο ισχυρό ευρώ κατά τους τελευταίους μήνες. Η πρόσφατη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) θα έχει κάποιο αντίκτυπο, και, καθώς οι ΗΠΑ προσανατολίζονται προς μια αυστηρότερη πολιτική, το ευρώ θα πρέπει να αρχίσει να υποτιμάται αργότερα φέτος και το 2015. Ως εκ τούτου, η έκθεση προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα αρχίσει να αυξάνεται, οδηγώντας σε μείωση τις ανησυχίες για αποπληθωρισμό και στηρίζοντας την ευρύτερη ανάκαμψη των επενδύσεων και των καταναλωτικών δαπανών.
Η Ελλάδα επέστρεψε στις αγορές τον Απρίλιο με την έκδοση πενταετούς ομολόγου τριών δισ. ευρώ. Η έκδοση υπερκαλύφθηκε, αναδεικνύοντας την ανανεωμένη αισιοδοξία για τις προοπτικές ανάκαμψης. Τα δίδυμα ελλείμματα που συνέβαλαν στην κρίση έχουν αντιστραφεί, καθώς το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πλέον πλεονασματικό ενώ το 2013 σημειώθηκε δημοσιονομικό πλεόνασμα (εκτός των πληρωμών τόκων) 1,5 δισ.€. Επιπλέον, η βιομηχανική παραγωγή αυξάνεται ενώ οι δείκτες εμπιστοσύνης κινούνται ανοδικά.
Ωστόσο, τα βασικά οικονομικά μεγέθη ενδεχομένως δεν δικαιολογούν μια τόσο ενθουσιώδη αντίδραση εκ μέρους των επενδυτών. Εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 0,3% φέτος, εξαιτίας κυρίως της συνεχιζόμενης υποτονικότητας της εγχώριας ζήτησης. Η ανεργία αναμένεται να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα, ασκώντας πίεση στους μισθούς για έναν ακόμη χρόνο. Επιπλέον οι καταναλωτικές δαπάνες έχουν σταθεροποιηθεί για να μειωθούν κατά 1,3%, με αποτέλεσμα η οικονομία να παραμείνει σε ύφεση για ένα ακόμη χρόνο.
Η βελτίωση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης θα πρέπει να περιορίσει τη διψήφια μείωση των παγίων επενδύσεων. Ωστόσο, ο χαμηλός βαθμός αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού και η αβεβαιότητα για τις προοπτικές, ιδίως σε ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού, θα περιορίσουν την αύξηση των ιδιωτικών κεφαλαίων.
Η αύξηση της εξωτερικής ζήτησης παραμένει το κλειδί για την επιστροφή στην ανάπτυξη το 2015. Οι εισπράξεις από τον τουρισμό αναμένεται να παραμείνουν υψηλές και φέτος, και, ενώ οι εξαγωγές αγαθών μέχρι σήμερα ήταν κατώτερες των προσδοκιών, η συνεχιζόμενη διαδικασία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η εσωτερική δυναμική των τιμών θα οδηγήσουν σε περαιτέρω βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Οι εξαγωγές αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,7% φέτος και καθώς οι εισαγωγές μειώνονται για έκτη συνεχή χρονιά, η θετική συμβολή των καθαρών εξαγωγών θα αντισταθμίσει εν μέρει την συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης.
Η διαρκής αύξηση των εξαγωγών κατά περίπου 5% ετησίως, θα οδηγήσει σε ανάκαμψη των επιχειρηματικών επενδύσεων, καθώς οι επιχειρήσεις θα επιδιώξουν να αντικαταστήσουν τον κεφαλαιουχικό τους εξοπλισμό και να επωφεληθούν από το πιο ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Η ιδιωτική κατανάλωση θα ανακάμψει ελαφρά και αυτή, ενώ η πίεση της δημοσιονομικής προσαρμογής θα υποχωρήσει, επιτρέποντας το ΑΕΠ να αυξηθεί κατά 1,6% το 2015 και, στη συνέχεια, περίπου 2% ετησίως το 2016-18.
Το σενάριο συνεχίζει να διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα. Παρά το γεγονός ότι, τα φαινόμενα των τελευταίων ετών, όπου οι οικονομίες του πυρήνα της Ευρωζώνης άφηναν πίσω τις οικονομίες της περιφέρειας θα είναι λιγότερο εμφανή φέτος, η έκθεση εξακολουθεί να προβλέπει αποκλίσεις στις οικονομικές επιδόσεις στα πλαίσια της Ευρωζώνης.
Η Ελλάδα και η Ιταλία θα βρίσκονται μεταξύ των ασθενέστερων οικονομιών της Ευρωζώνης, μαζί με την Κύπρο και τη Φινλανδία. Ωστόσο, η αύξηση του ΑΕΠ στην Ισπανία και την Πορτογαλία αναμένεται να ανακάμψει σημαντικά φέτος, καθώς οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να αποδίδουν.
Ενώ ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στην Ισπανία και την Πορτογαλία θα βρίσκεται κοντά στο μέσο όρο της Ευρωζώνης, οι δύο χώρες ενδέχεται να σημειώσουν επιδόσεις καλύτερες από μερικές από τις πιο αδύναμες οικονομίες του πυρήνα, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, που καθυστέρησαν να αντιμετωπίσουν τα θεμελιώδη οικονομικά τους προβλήματα.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις ως προς το πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό μεταξύ των χωρών του πυρήνα και της περιφέρειας. Η έκθεση εκτιμά ότι η Γερμανία κινείται σήμερα στα όρια του πλήρους παραγωγικού δυναμικού. Αντίθετα, το ΑΕΠ στην Ιταλία και την Ισπανία εξακολουθεί να είναι περίπου 6% κάτω από τις δυνατότητές ενώ το μέγεθος του ελληνικού παραγωγικού κενού είναι πιθανό να είναι σημαντικά μεγαλύτερο.
Το 2013 ο όγκος των εξαγωγών της Ευρωζώνης αυξήθηκε μόλις κατά 1,4%, η χαμηλότερη ετήσια αύξηση από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Αν και λόγω της περαιτέρω ενίσχυσης του ευρώ από την αρχή του έτους ενδέχεται οι εξαγωγείς να αντιμετωπίσουν μια ακόμη δύσκολη χρονιά, η έκθεση EEF εκτιμά ότι η αύξηση των εξαγωγών θα φθάσει το 3,5% φέτος και το 3,8% το 2015, καθώς η παγκόσμια ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται.
Ο Mark Otty, Area Managing Partner της ΕΥ για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική σχολιάζει: «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρωζώνη είναι σε πολύ ισχυρότερη θέση σε σχέση με πριν 12 μήνες, ωστόσο η οικονομική ανάκαμψη παραμένει υποτονική. Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις στη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών, εξακολουθεί να κάνει δύο βήματα μπρός και ένα βήμα πίσω. Υπάρχει αναμφίβολα πρόοδος, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις.»
Οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν συνθήκες πιστωτικής στενότητας στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, καθώς οι τράπεζες προσπαθούν να βελτιώσουν τα οικονομικά τους εν όψει της ποιοτικής αξιολόγησης του ενεργητικού των τραπεζών (AQR) από την ΕΚΤ, που θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο. Ωστόσο, οι δαπάνες των νοικοκυριών, οι οποίες άρχισαν να αυξάνονται οριακά πέρυσι, φαίνεται ότι θα αποκτήσουν δυναμική κατά τα επόμενα τρίμηνα. Οι δείκτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ψυχολογία των καταναλωτών βρίσκονται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο από τα τέλη του 2007 ενώ η έρευνα των τραπεζικών χορηγήσεων της ΕΚΤ δείχνει ότι η ζήτηση για δάνεια από τα νοικοκυριά αυξάνεται.
Επιπλέον, υπάρχουν δειλά σημάδια ότι η αγορά εργασίας έχει πλέον φτάσει σε ένα σημείο καμπής. Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό ανεργίας παραμένει κοντά σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, οριακά κάτω από το 12%, η απασχόληση έχει αρχίσει να αυξάνεται.
Παρά τις κάποιες θετικές ενδείξεις, μια περίοδος σημαντικής αύξησης των δαπανών των νοικοκυριών σε ολόκληρη την περιοχή δεν φαίνεται πιθανή. Το υψηλό επίπεδο ανεργίας θα περιορίσει τις αυξήσεις των μισθών σε χαμηλά επίπεδα. Κατά συνέπεια, οι ρυθμοί αύξησης του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος θα παραμείνουν, πιθανότατα, κάτω από τα ποσοστά που καταγράφονταν πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Ενώ οι πιθανότητες αναζωπύρωσης της κρίσης στην Ευρωζώνη υποχωρούν, παραμένουν κίνδυνοι που προέρχονται εκτός της ίδιας της Ευρωζώνης. Ο πιο προφανής βραχυπρόθεσμος κίνδυνος προέρχεται από τις πολιτικές εντάσεις στην Ουκρανία. Πέραν του ενδεχόμενου υψηλότερων τιμών της ενέργειας και ελλείψεων σε περίπτωση διακοπής του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρωζώνης, αρνητικό αντίκτυπο θα μπορούσε επίσης να έχει, στις προσδοκίες των επιχειρήσεων και των καταναλωτών και να οδηγήσει σε μια αντιστροφή των εισροών κεφαλαίων στις περιφερειακές οικονομίες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, είναι πιθανό η εύθραυστη ανάκαμψη της Ευρωζώνης να ατονήσει.
Ένας ακόμη σημαντικό κίνδυνος είναι, το ενδεχόμενο, να εκδηλωθεί μια παρατεταμένη περίοδος αποπληθωρισμού κόστους και μισθών σε ορισμένες χώρες ή και σε όλη την Ευρωζώνη. Παρά το γεγονός ότι η ΕΚΤ παραμένει σε εγρήγορση ως προς την απειλή του αποπληθωρισμού, η αποστροφή ορισμένων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου προς τη χρήση μη συμβατικών μέτρων, όπως η ποσοτική χαλάρωση, υποδηλώνει ότι η ΕΚΤ θα παραμείνει έντονα αρνητική στη λήψη πιο αποφασιστικών μέτρων.
