Μετά από ένα ιδιαίτερα δύσκολο, πυκνό σε πολιτικές εξελίξεις και ρευστό διάστημα που γκρέμισε κάθε μύθο που όλοι περίπου κρύβαμε σε κάποια γωνιά του μυαλού μας, ήρθε η ώρα της απόλυτης συνειδητοποίησης της πραγματικότητας, δηλαδή πως ανάπτυξη με μαγικό ραβδί δεν υπάρχει και πως από το εξωτερικό δεν έχουμε να περιμένουμε σωτήριες λύσεις. Οι μηχανισμοί της Ευρώπης από μόνοι τους ισοδυναμούν στην καλύτερη περίπτωση δυστυχώς με διασωλήνωση και όχι με άνθηση. Και δεν φτάνει μόνο η Ελλάδα για να το αλλάξει αυτό, αλλά σε κάθε περίπτωση για να πιάσει τόπο ο αγώνας για μια καλύτερη και πιο ανθρώπινη Ευρώπη που πρέπει να συνεχίσουμε να δίνουμε, πρέπει ταυτόχρονα να μαζέψουμε και τα του οίκου μας. Οπότε το «μπαλάκι» γρήγορα είναι και πάλι στο γήπεδο μας για να γυρίσουμε την σελίδα μόνοι μας, τουλάχιστον εκεί που μπορούμε.
Ο χώρος της ενέργειας βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων και των μεταρρυθμίσεων. Ο ρόλος της πολυδιάστατος για την οικονομία αφού η σαφής πορεία απανθρακοποίησης που έχει χαράξει και ακολουθεί ευλαβικά η Ευρώπη δεν αφήνει περιθώρια για αναπολήσεις. Η τεχνολογική ωρίμανση των ΑΠΕ οδηγεί ολοένα και σε χαμηλότερο ενεργειακό κόστος και μάλιστα από εγχώριο ανανεώσιμο «καύσιμο». Αν μάλιστα η εξέλιξη αυτή συνδυαστεί με διακράτηση των μονάδων ΑΠΕ από επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων, τότε τα οφέλη από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα έχουν πολλαπλασιαστικά θετικό αποτύπωμα για την οικονομία μας. Όσοι υποστηρίζουν πως η ανάπτυξη της Ελλάδας μπορεί δήθεν να στηριχτεί σε εισαγόμενα καύσιμα, έστω παροδικά φθηνά, μάλλον κάποια άλλη πολύ πιο προηγμένη παραγωγικά οικονομία ή χώρα έχουν στο μυαλό τους. Τα προϊόντα που παράγει η χώρα μας αλλά και η ένταση που τα εξάγει ή που δύναται να τα εξάγει στο μέλλον δεν είναι τέτοια που να υπερακοντίζει κάθε κόστος. Μην μπερδεύουμε την Ελλάδα και τις παραγωγικές δομές της με αυτές της Γερμανίας, της Ιαπωνίας ή της Κίνας που τα ισχυρά brand names αφενός αλλά και η παραγωγικότητα αφετέρου μπορούν και «χωνεύουν» κάθε διακύμανση ή κόστος, συνεπικουρούμενου βεβαίως και του νομισματικού παράγοντα.
Και ευθέως ο συνειρμός τώρα στρέφεται στο πως μπορούμε τις εντάσεως κεφαλαίου ΑΠΕ να τις αναπτύξουμε περαιτέρω αλλά ταυτόχρονα να τις κρατήσουμε σε ελληνικά χέρια, ώστε ως οικονομία να αποφύγουμε τις εξαγωγές συναλλάγματος που θα συνεπάγεται για δεκαετίες η λειτουργία τους από ξένους παίκτες. Κατά πρώτον δεν χρειάζεται να τρέξουμε γρηγορότερα από όσο χρειάζεται. Η Ελλάδα έχει αναπτύξει σε ικανοποιητικό βαθμό τις ΑΠΕ συγκριτικά με πολλές άλλες χώρες της ΕΕ, οπότε έχει την δυνατότητα να κοιτάξει λίγο βαθύτερα και κάποια επιμέρους χαρακτηριστικά της πράσινης αυτής ανάπτυξης. Δυστυχώς η πλήρης απαξίωση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος ως εργαλείου μόχλευσης της οικονομίας έχει εξαφανίσει τα κεφάλαια που χρειάζεται κάθε φιλόδοξη επιχειρηματική πρωτοβουλία για να ανθήσει. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως οι ελάχιστες επιχειρήσεις που έχουν τα μέσα για να το καταφέρουν, αντλούν πλέον χρηματοδότηση από νέους και μάλλον εξωτικούς μηχανισμούς του εξωτερικού όπως η ΕτΕΠ, η EBRD και το πακέτο Γιούνκερ. Οι εγχώριες τράπεζες αμήχανες και εσωστρεφείς στα χρόνια και βαθύτατα προβλήματα τους έχουν αρκεστεί σε ρόλο εκκαθάρισης καθημερινών συναλλαγών πλαστικού χρήματος και έχουν ξεχάσει οτιδήποτε αφορά χρηματοδότηση πραγματικής οικονομίας. Οπότε τι απομένει θα αναρωτηθεί κανείς ώστε να κρατηθεί η ανάπτυξη των ΑΠΕ σε ελληνικά χέρια; Η δοκιμασμένη παντού στο εξωτερικό πολυσυμμετοχική οικονομία είναι η απάντηση ειδικά για την καχεκτική σε κεφάλαια χώρα μας. Για το προσεχές ορατό μέλλον δυνατότητα ασφαλών επενδύσεων θα έχουν μεγάλα μόνο σχήματα με υψηλά ίδια κεφάλαια που θα μπορούν να υπερκεράσουν την επίσης υψηλή κρίσιμη μάζα έργου που απαιτείται, ώστε δια των οικονομιών κλίμακας να κερδοφορούν παρά τις υπόλοιπες τοξικότητες του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις των ΑΠΕ σε ατομικό επίπεδο θα παραμείνουν μάλλον θεατές στις εξελίξεις. Οι αλλαγές στον επιχειρηματικό χάρτη κλάδων της οικονομίας οπουδήποτε συντελούνται ορμώμενες εκ των συνθηκών της αγοράς, απαιτούν επιχειρηματικές και όχι συνδικαλιστικές απαντήσεις από πλευράς μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Και επειδή σε ατομικό επίπεδο όπως αναλύθηκε δυνατότητες περαιτέρω δραστηριοποίησης σε νέα project ΑΠΕ μάλλον δεν θα υπάρχουν για την πλειονότητα των μικρομεσαίων, η ένωση των δυνάμεων τους σε μία κοινή συνισταμένη προσπάθεια αποτελεί την μόνη ενδεδειγμένη επιλογή για περαιτέρω επέκταση, ούτως ώστε να συνεχίσουν να διαδραματίζουν τον ρόλο τους στα δρώμενα και στις εξελίξεις του χώρου. Αν και στην χώρα μας τα πολυμετοχικά σχήματα πλατιάς βάσης δεν χαίρουν ευρείας εξάπλωσης, στην Ευρώπη και ιδίως στον ρυθμιζόμενο κλάδο των ΑΠΕ έχουν ισχυρή παρουσία (www.REScoop.eu) αφού ήδη εκεί λειτουργούν 1.240 τέτοιοι πολυσυμμετοχικοί σχηματισμοί με 300.000 συνολικά εμπλεκόμενους μεριδιούχους. Το ρυθμιζόμενο νομοθετικά πλαίσιο λειτουργίας των ΑΠΕ που εξασφαλίζει προβλέψιμες οικονομικές αποδόσεις από την απορρόφηση της παραγόμενης ενέργειας, προσφέρεται για την ανάπτυξη πολυμετοχικών εταιρικών σχημάτων, αφού ο κίνδυνος της ολοσχερούς αποτυχίας του εγχειρήματος ή των αρνητικών και μόνιμα ζημιογόνων επιδόσεων είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Οι μέτοχοι ενός πολυμετοχικού σχήματος ΑΠΕ διαθέτουν έναν σημαντικό πυλώνα οικονομικής σταθερότητας στο εγχείρημα, που συνήθως απουσιάζει σε άλλους κλάδους της οικονομίας.
Ο Σύνδεσμος Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ, www.spef.gr) αφουγκραζόμενος τις επερχόμενες αλλαγές στα πλαίσια σχετικής διερευνητικής του πρωτοβουλίας εξετάζει την δυνατότητα δημιουργίας ανεξάρτητου φορέα-εταιρείας πλατιάς πολυμετοχικής βάσης 500 – 1.000 μετόχων με στόχο την συγκέντρωση κεφαλαίων της τάξης των 9 - 10 εκατ. ευρώ ικανών για την ανάπτυξη αιολικού πάρκου εγκατεστημένης ισχύος 7 – 8 MWp χωρίς τραπεζικό δανεισμό. Εφ’ όσον το εγχείρημα αλλά και η υπό διερεύνηση ανεξάρτητη εταιρεία αποφασιστεί εν τέλει να συσταθούν και να υλοποιηθούν, όπως προκύπτει από τις προκαταρκτικές αναλύσεις που διεξήχθησαν αναμένονται καθαρές μετά φόρων μερισματικές αποδόσεις κάθε χρόνο και επί 20ετία για τον μέτοχο της τάξης του 6%, πλέον της επιστροφής του αρχικού κεφαλαίου που επενδύθηκε. Με βάση το τοπίο στις νέες στο εξής ΑΠΕ, όπως διαμορφώνεται με το νέο σχέδιο λειτουργικής ενίσχυσης που έχει πρόσφατα δημοσιεύσει και θέσει σε διαβούλευση το Υπουργείο Ενέργειας και σύντομα θα αποτελεί νόμο του Κράτους στα πλαίσια εναρμόνισης της εθνικής νομοθεσίας με το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο των Κατευθυντήριων Γραμμών, οι αποδόσεις αυτές προβάλλουν λίαν ελκυστικές τουλάχιστον ως προς το τι ισχύει π.χ. στα νέα φωτοβολταϊκά (αποδόσεις από –6,3% έως 2,4%) αλλά και στο τι προαλείφεται επιπλέον να ισχύσει για τα νέα κάθε φορά έργα στο απώτερο ορατό μέλλον, δηλαδή περεταίρω συρρίκνωση των αποδόσεων και συνεπώς δραστηριοποίηση μόνο των πολύ μεγάλων διεθνών ομίλων. Το ενδιαφέρον που θα εκδηλωθεί στην πρωτοβουλία μας αυτή είναι βέβαιο πως θα καθορίσει όχι μόνο την μοίρα του project αλλά συλλήβδην το μοντέλο ανάπτυξης των ΑΠΕ στο εξής.
